Alimlər həmişə kosmosun sirri ilə maraqlanmış və müxtəlif cəhdlər etmişlər. “Challenger” missiyası onlardan yalnız biridir. Bəs, böyük fəlakətlə başa çatan Challenger kosmik gəmisi layihəsində nə baş verib?

Sfera.az tarixin ən böyük kosmik qəzası ilə bağlı yazı təqdim edir.

12 aprel 1981-ci ildə NASA iki astronavtdan ibarət ekipajla Kolumbiya adlı ilk raketi kosmosa göndərdi.

Məqsəd servisin həqiqətən işlədiyini öyrənmək idi.

Üç il sonra proqramın uğurundan ruhlanan Prezident Ronald Reyqan kosmos səyahətinin diqqətini hərbi və biznes tətbiqlərindən təhsilə və tədqiqata yönəltmək və kosmos üçün müəyyən reklam yaratmaq üçün nəzərdə tutulmuş Kosmos Müəllim Layihəsini elan etdi.

Bu proqramla o, kosmosa səyahətin təhlükəsiz olduğunu və hər kəsin bunu edə biləcəyini sübut edəcəkdi.

Nyu-Hempşir Konkord Liseyində sosial elmlər üzrə müəllim Christa McAuliffe də daxil olmaqla, Birləşmiş Ştatlar üzrə 11 000-dən çox müəllim bu layihə üçün ərizələrini təqdim edib.

Həmin payızda Christa McAuliffe öz sinfinə qayıtmayıb, əvəzində kosmosa səyahətə hazırlaşmaq üçün bir il fasilə verib. O, ciddi məşqlərə başlamazdan əvvəl əri və iki azyaşlı uşağı ilə vidalaşıb.

1983-cü ildə texniki işçilər əsas mühərrik bölməsində hidrogen sızması və yoxlamadan sonra mühərrikdə bir neçə başqa problemlə yanaşı, dərhal təmir tələb edən və bir neçə ay çəkən çatlar aşkar ediblər.

NASA rəsmiləri prestijli missiyalarında heç bir geriləmə istəmirdi, ona görə də texniki işçilər bu barədə məlumat verməyi dayandırana qədər qüsurları qətiyyətlə rədd etdilər. Ona görə də buna məhəl qoymadılar.

28 yanvar 1986-cı ildə Floridada temperatur gözlənilmədən sıfırdan aşağı düşüb.

NASA mühəndisləri soyuq havanın bərk raket gücləndiricilərini bağlayan materialları daraldacağından narahat idilər, lakin NASA rəsmiləri Ağ Evin və medianın təzyiqi altında olduğu üçün buraxılış saat 11:38-də planlaşdırıldığı kimi davam etdi.

Cəmi 73 saniyə sonra isə dəhşətli fəlakət baş verdi.

Təxminən 46.000 hündürlükdə raketi silkələyən partlayışla raket gücləndiricisi bir istiqamətə, raket özü isə digər istiqamətə gedərək hər şey nəhəng ağ tüstü buluduna büründü. Tamaşaçılar şok və çaşqınlıq içində nəfəs alarkən Atlantik okeanına dağıntılar yağmağa başlayıb. Təəssüf ki, qəzadan sağ qalan olmayıb.

Sonrakı araşdırma göstərdi ki, Christa McAuliffe və digər yeddi ekipaj üzvü ilkin partlayışdan sağ çıxıb, lakin kabin təzyiqinin itirilməsindən sonra dərhal huşunu itirib.

Yəni, onlar raket okeana çırpılana qədər sağ qala biliblər.

NASA mühəndislərinin qorxduğu kimi, raketin sağ bərk yanacaqlı raket gücləndiricisindəki ştamp qəfil soyuq temperaturdan zədələnib.

Yanacaq çənindən sızan yüksək qaz öz üzərinə çökərək tamaşaçıların gördüyü nəhəng alov topunu əmələ gətirib.

NASA-da təhlükəli dərəcədə zəif təhlükəsizlik standartları üzə çıxdı, lakin 2003-cü ildə “Kolumbiya” Kosmik Xidməti buraxılana qədər dağılan və ekipaj üzvləri həlak olana qədər təhlükəsizlik tədbirləri tam həyata keçirilməyiib.

Aynil