İçində İran Prezidenti İbrahim Rəisinin də olduğu helikopterin qəzaya uğraması nəticəsində bütün sərnişinlərin həyatlarını itirməsi "helikopterlə səyahət nə qədər təhlükəsizdir?" sualını bir daha gündəmə gətirib. 

Sfera.az bildirir ki, helikopter qəzalarının səbəbləri insan faktorları, mexaniki nasazlıqlar, ətraf mühit faktorları, əməliyyat xətaları, təlim və nəzarətin olmaması da daxil olmaqla geniş amilləri əhatə edir.

Helikopter qəzalarının ən çox yayılmış 5 səbəbi aşağıdakılardır:

1. İnsan faktorları

Pilot səhvləri: Pilot səhvləri helikopter qəzalarının ən çox yayılmış səbəblərindən biridir. Yorğunluq, diqqətin yayınması, təlimin olmaması və ya təcrübəsizlik kimi amillər pilotların səhv qərarlar qəbul etməsinə səbəb ola bilər. Yanlış manevrlər, pis hava şəraitində qeyri-adekvat reaksiya və ya fövqəladə vəziyyətlərdə panika kimi hallar ciddi qəzalarla nəticələnə bilər.

Rabitə çatışmazlıqları: Pilotlar və hava nəqliyyatı dispetçerləri arasında əlaqə boşluqları və ya anlaşılmazlıqlar da qəzalara səbəb ola bilər. Təhlükəsiz uçuş əməliyyatları üçün dəqiq və vaxtında məlumat axını vacibdir.

2. Mexaniki nasazlıqlar

Mühərrik və sistem nasazlıqları: Helikopterlərin mühərriklərində və ya digər mexaniki sistemlərdə nasazlıqlar idarəetmənin itirilməsinə və qəzalara səbəb ola bilər. Daimi texniki qulluq və yoxlamalara laqeyd yanaşmaq bu cür nasazlıqların ən mühüm səbəblərindən biridir.

Texniki komponentlər: Hidravlik sistemlərdə nasazlıqlar, rotor qanadlarında struktur problemləri və ya elektron sistemlərdəki nasazlıqlar da helikopter qəzalarına səbəb ola bilər. Bu cür texniki problemlər adətən texniki xidmət çatışmazlıqları və ya istehsal səhvləri nəticəsində yaranır.

3. Ekoloji faktorlar

Hava şəraiti: Pis hava şəraiti helikopter qəzalarının əsas səbəbidir. Sıx duman, yağış, qar və ya güclü külək kimi şərtlər helikopterlərin təhlükəsiz uçuşunu çətinləşdirə bilər. 

Coğrafi şərait: Dağlıq bölgələr, meşələr və ya sıx şəhər strukturları kimi çətin coğrafi şərait helikopter pilotları üçün əlavə risklər yaradır. Maneələrin və ərazi quruluşunun düzgün təhlil edilməməsi qəzalara səbəb ola bilər.

4. Əməliyyat xətaları

Yükləmə problemləri: Helikopterlərin düzgün yüklənməməsi ağırlıq mərkəzinin yerdəyişməsinə və balanssızlıqlara səbəb ola bilər. 

Səhv uçuş planlaması: Qeyri-adekvat uçuş öncəsi planlaşdırma və risk qiymətləndirmələri əməliyyat xətalarına səbəb ola bilər. Pilotların uçuş marşrutlarını və hava şəraitini ətraflı araşdırmaması gözlənilməz vəziyyətlərlə qarşılaşma ehtimalını artırır.

5. Təlim və Nəzarət Çatışmazlıqları

Qeyri-adekvat təlim: Pilotların və texniki xidmət personalının qeyri-adekvat hazırlığı qəzaların ən mühüm səbəblərindən biridir. Təlimin olmaması həm insan səhvlərinə, həm də texniki nasazlıqların düzgün idarə olunmamasına səbəb ola bilər.

Zəif nəzarət: Aviaşirkətlərin və nəzarət orqanlarının adekvat yoxlamalar aparmaması təhlükəsizlik standartlarının azalmasına səbəb ola bilər. Müntəzəm yoxlamaların aparılmaması texniki xidmət prosedurlarına laqeyd yanaşmaya gətirib çıxarır və riskləri artırır.

Faizlərlə göstərsək, nəticələr belədir:

1. Pilot səhvi - 68%;
2. Texniki problemlər - 20%;
3. Hava şəraiti - 8%;
4. Və digər səbəblər

Helikopter qəzaları ciddi nəticələrə səbəb ola bilər, çünki onlar adətən kommersiya uçuşları, hərbi əməliyyatlar və ya təcili tibbi yardım xidmətləri kimi kritik missiyalar zamanı baş verir. Bu cür qəzaların səbəblərini başa düşmək təhlükəsizlik tədbirlərini yaxşılaşdırmaq və gələcək qəzaların qarşısını almaq üçün çox vacibdir.

Firuzə Əliyeva