“Həm mətni oxuyum, həm də kameraya baxım?” – Sovet liderlərinin canlı efir sərgüzəştləri
Gündəm
14:54 / 27.12.2021
2400
"Mən sizin
işinizi anlaya bilmirəm. Necə ola bilər ki, həm əlimdəki mətni oxumalıyam, həm
də kameraya baxmalıyam. Siz bunu mənə izah edə bilərsinizmi? Axı eyni vaxtda
iki işi görmək mümkün deyil…” – bu cür irad və narazılıqlarla Leonid Brejnev Yeni
il öncəsi xalqa təbrik müraciətininin çəkilişi zamanı mərkəzi televiziyanın
işçilərini çıxılmaz vəziyyətə salıb.
Dünyanın bir çox
ölkələrində olduğu kimi
SSRİ-də də ölkə rəhbərləri Yeni il münasibətilə xalqa təbrik
müraciəti ünvanlayıblar.
Sovet liderləri Yeni il axşamı radio və televiziya vasitəsi ilə ölkə
vətəndaşlarını təbrik ediblər.
Sfera.az növbəti
yazıda Kreml birincilərinin Yeni il təbrikləri ilə bağlı maraqlı detallardan bəhs
edəcək.
İlk növbədə qeyd
edək ki, dövlət başçılarının Yeni il münasibətilə xalqa təbrik ənənəsi 1932-ci
ildə Böyük Britaniyada "BBC” korporasiyasının başçısı Con Reyt tərəfindən
qoyulub. Bundan sonra digər ölkələrdə də bu ənənə tətbiq edilib. SSRİ-də isə
ölkənin birinci şəxsinin Yeni il təbriki bayram atributlarından birinə
çevrilib.
İlk dəfə SSRİ vətəndaşlarını
Yeni il münasibətilə 1936-cı ildə SSRİ Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin sədri
Mixail Kalinin radio vasitəsi ilə təbrik edib. Amma bu təbrik ənənə halına
çevrilməyib.
Növbəti dəfə ölkə
rəhbərliyi vətəndaşları 1941-ci ildə təbrik edib. Mətni radio vasitəsi ilə
xalqa çatdırmaq bu dəfə də Kalininə həvalə olunub. Təbrik əsasən alman faşizminə
qarşı mübarizə aparan döyüşçülərə ünvanlanıb. Kalinin öz təbrik təcrübəsini
1944-cü ildə də təkrar edib və bununla da ölkə rəhbərliyinin Yeni il təbriki ənənəsi
dayandırılıb.
Yalnız 10 ildən
sonra, 1954-cü ildə xalqı təbrik etmək ənənəsi yenidən yada düşüb. Bu dəfə bu
missiyanı SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin sədri Kliment Voroşilov öz üzərinə
götürüb.
Nikita Xruşovun
hakimiyyəti dövründə Yeni il təbrikini diktorlar səsləndiriblər. Təbriklərin
sonunda konkret adlar çəkilməyib, ali orqanların adları səsləndirilib:
Sov.İKP MK, SSRİ Ali Soveti, SSRİ Nazirlər Soveti.
Leonid İliç
Brejnevin hakimiyyətə gəlişişindən sonra baş katibin Yeni il təbriki əsl bayram
ənənəsinə çevrilib.
Brejnev xalqı
televiziya vasitəsilə təbrik edib. Onun ilk təbrikləri yeni ilə bir neçə saat
qalmış başlayıb. Baş katibin müraciəti təbrikdən daha çox ilin hesabat
yekunlarına bənzəyib. Brejnev il ərzində görülmüş işlərdən, əldə olunmuş
nailiyyətlərdən uzun-uzadı danışıb. Nəhayət, 1974-cü ildən Bejnevin təbrik
nitqi 5 dəqiqədən ibarət olub, yeni ilə 5 dəqiqə qalmış o, efirdə görünüb. Təbii
ki, bu təbriklər zamanı maraqlı hadisələr də az olmayıb.
Brejnevin 5 dəqiqəlik
canlı efirə çıxması mərkəzi televiziya rəhbərləri üçün ən çətin məqamlar
sayılıb. 5 dəqiqəlik təbrik üçün baş katibi ən azı iki-üç saat bu çıxışa
hazırlayıblar. Bərbər saçını darayıb, köməkçisi eynək seçib, katibliyin rəhbəri
mətni hazırlayıb və s. Amma Brejnev bu hazırlıq işlərindən razı qalmayıb və
televiziya işçilərinə həm mətni oxumağın, həm də eyni zamanda kameraya baxmağın
mümkünsüz olduğunu bildirib.
Qısa müzakirələrdən
sonra televiziya rəhbərliyi çıxış yolu tapıb. Həmin vaxtlarda telesuflyor
olmadığından oxşar bir variantdan istifadə edilib. İri vatman kağızlara təbrik
mətni yazılıb. Bu Brejnevi qane edib. Amma bunun da bir əmması çıxıb. Təbrik
bir vatman kağızına yerləşmədiyindən bir neçə vatman kağızından istifadə olunub
və onları ardıcıllıqla dəyişəndə bu Brejnevi çaşdırıb və nitqi yarımçıq qalıb.
Buna da çarə tapılıb. Mətni divar kağızına (oboy) yazıblar və Brejnev oxuduqca
onu yavaş-yavaş qaldırıblar.
Brejnev efirə
çıxmamışdan əvvəl ətrafdıkılara eyni sualı bir neçə dəfə təkrar verib: "Necə görünürəm?”
Ən
müşkül məsələ isə baş katibin qalstuku ilə bağlı olub. O, 5 dəqiqəlik çəkiliş
üçün ən azı 7-8 qalstuk dəyişib. Bu cür çətinliklərlə
Brejnev 1979-cu ilə qədər sovet vətəndaşlarını təbrik edib.
1980-ci
ildən SSRİ rəhbərliyinin vətəndaşlara Yeni il təbrikini məşhur diktor İqor
Kirillov çatdırıb.
Yuri
Andropov və Konstantin Çernenko öz qısa müddətli hakimiyyətləri dövründə Yeni
il təbriki ilə bağlı efirə çıxmayıblar.Yalnız 1985-ci ildə hakimiyyətə gələn
Mixail Qorbaçov Yeni il təbriki ənənəsini bərpa edib. Ancaq o, əvvəlkilərdən fərqli
olaraq vətəndaşları "Ostankino”dan yox, Kremldəki kabinetindən təbrik edib.
SSRİ-nin
süqutundan sonra Rusiyada dövlət başçılarının yeni il təbriki ənənsi davam
etdirilib. Boris Yeltsin bu ənənəyə bir yenilik də gətirib, o, əlində şampan şərabı
ilə dolu qədəhlə xalqı təbrik edib.
Yeni il təbriklərinin birində Rusiyada
prezidentin yeni il münasibətilə ənənəvi təbriki isə baş tutmayıb. Bu missiyanı
həyata keçirməyi tanınmış satirik Mixail Zadornova həvalə ediblər. Satirik əvvəlcə
məsələnin nə yerdə olduğunu anlamayıb. Ona başa salıblar ki, Yeltsin ciddi məşğuldur.
Zadornov gülümsəyərək deyib:
- Hə,
indi anladım, "zapoy…”
Onu da qeyd edək ki, Yeni ilin rəsmi qarşılanması ənənəsi
SSRİ-də 1935-ci ildən qoyulub. 1947-ci ildən isə bu bayram daha təntənəli qeyd
olunmağa başlanıb. Belə ki, 1947-ci ildən yanvar ayının 1-i istirahət günü elan
edildikdən sonra ölkə vətəndaşları
bayram gecəsi keçirmək imkanı əldə ediblər. Bu tarixdən bayramın kütləvi
və təmtəraqlı keçirilməsinin digər səbəbi isə həmin ərəfədə kart sisteminin
birdəfəlik ləğvi olub. Müharibədən çıxmış ölkədə kart sisteminin ləğvi,
piştaxtalarda ərzaq məhsullarının peyda olması bayram keçirmək marağını bir az
da artırıb.
Sfera.az
