Tarixdəki ən isti iyunun ən isti son 10 günü də daxil olmaqla iyulun əvvəli olub. Eyni vaxtda isti dalğaları ABŞ-ı, Avropanın çox hissəsini və Asiyanın bəzi hissələrini bürüyüb. “El Nino” cərəyanı isə Sakit Okeanda və Florida yaxınlığındakı Atlantik sularında güclənərək, misli görünməmiş 90F (32.2C)-ni keçib.


Sfera.az bildirir ki, Şimal-şərqdə dağıdıcı daşqınlarla mübarizə aparan Yaponiya, Hindistan və ABŞ da istilik cərəyanlarının təsirindən əziyyət çəkib.
 

1800-cü illərdə statistik qeydlərin aparılmasına başlanandan bəri 2023-cü il ən isti il trayektoriyasına düşüb.
2019-cu ilin oktyabr ayından etibarən, qeyri-kommersiya təşkilatı “Berkeley Earth” hər ayın qlobal temperaturlarını təhlil edir və istilik baxımından ilin son dərəcəsi üçün proqnozlar verir. İyulun 11-də dərc edilən son təhlilə əsasən:
 

"2023-cü ilin tarixdə ən isti il olacağına dair kifayət qədər yüksək şans qazanıb”- deyə “Berkeley Earth” iqlim alimi Zeke Hausfather bildirib.


Tədqiqatçılar illik temperatur reytinqlərini yanvarda yekunlaşdıracaqlar. Bu günə qədər rekordun ən isti ili 2016 və 2020-ci illər arasındakı bərabərlikdir.
 

Uzun müddət davam edən iqlim müşahidəçiləri üçün, yayda temperatur rekordlarının yüksək tempi çoxdan proqnozlaşdırılan və pozulma şansı az olan dəhşətli bir modeldir. Milli Elmi Tədqiqatlar Mərkəzinin professoru və İqlim Dəyişikliyi üzrə Hökumətlərarası Panelin hesabat müəllifi Kamil Parmesan:
 

“Mən bunu 20 ildir gözləyirdim. Emissiyaları azaltmadığımızı nəzərə alsaq, bu, davam edəcək”- deyə bildirib.
 

Atmosferə artan istixana qazı emissiyaları səbəbindən sənayedən əvvəlki dövrdən bəri Yer 1.2C isinmişdir. İqlim alimlərinin dəfələrlə xəbərdarlıq etdiyi bu tendensiyanın qarşısını almağın yeganə yolu, insanların əsasən qalıq yanacaqlardan imtina etməklə öz iqlim çirkləndiricilərini kəskin şəkildə və dərhal azaltmalarıdır.
 

Bu ilin misilsiz istilik trayektoriyasına təkan verən amillər arasında ən yüksək olanı təxminən dörd il ərzində ilk dəfə qeyd olunan “El Nino”dur.

“El Nino” Sakit okean hövzəsi planetin üçdə birini əhatə edir və okeanın soyuq və isti fazaları arasında sanki “stolüstü tennis” oynayan “El Nino” Cənub təsirinə məruz qalır. Bu il La Nina mərhələsində başlayıb, rəsmi olaraq iyun ayında El Ninoya keçib.
 

İqlim dəyişikliyinin pisləşməsi ekstremal hava hadisələrinin tezliyini və intensivliyini artırır. Bu yay da istisna deyil. Şimal-şərqdə dağıdıcı daşqınlarla mübarizə aparan Yaponiya, Hindistan və ABŞ-da isti cərəyanlardan əziyyət çəkib. Aralıq dənizində rekord yaz istisindən sonra quraqlıq indi Avropanı əhatə edir. Kanada Şimali Amerikada milyonlarla insanın üzərinə təhlükəli tüstü dalğalarına səbəb olan nəzarətsiz meşə yanğınları ilə mübarizə aparır.
 

“El Nino” iqlim dəyişikliyi səbəbindən son onilliklərdə daha da güclənən başqa bir ekstremal hadisə növüdür. Parmesan 2021 IPCC hesabatına istinad edərək:
 

"1950-ci ildən bəri “El Nino” 1400-dən 1950-ci ilə qədər istənilən vaxtdan ən güclü olmuşdur"- deyə bildirib.
 

Brown Universitetinin iqlimşünası Kim Cobb deyir: "Bizim qlobal istiləşmənin bu səviyyəsində belə El Nino hadisəsi olmayıb. Nəticə ondan ibarətdir ki, biz həqiqətən nəyin gözlədiyini bilmirik”-deyə Cobb xəbərdarlıq edir və əlavə edir ki, “El Nino” yenicə başlayır və daha da güclü olacağı proqnozlaşdırılır.
 

Xüsusilə isti yay və payız dövründə il davam etdikcə daha çox fəlakətin insanlara təsir edəcəyi gözlənilir.

Aynil
Sfera.az