İosif Stalin mətbəx işlərinə heç vaxt qarışmayıb. Onun menyusu xidməti personal tərəfindən müəyyənləşdirilib. Stalin çox nadir hallarda istədiyi ərzaq məhsulunnun süfrəyə gətirilməsini xahiş edib. Bu "istək”lərdən biri də banan olub ki, sovet lideri bu meyvəni hədsiz dərəcədə xoşlayıb.

Qeyd edək ki, banan SSRİ-yə ilk dəfə 1938-ci ildə gətirilib. Buna qədər bu ekzotik meyvə yalnız Çar Rusiyası dövründə, 1910-1915-ci illərdə Moskvanın ən bahalı dükanlarında satılıb. Sovet hökuməti qurulduqdan sonra isə SSRİ vətəndaşları bananın nə olduğunu bilməyiblər. Yalnız 1939-cu ilin yanvar ayının 15-də SSRİ-nin aldığı 20 ton banan ilk olaraq satış üçün Moskva, Leninqrad və Kiyevin qastranomlarına paylanılıb. Kiyev qəzetlərində bununla bağlı maraqlı anonslar gedib: "Banan Kiyevə gəlir”, "Yaxın günlərdə Kiyev qastronomlarında ekzotik qoxu olacaq” və s.

1945-ci ildə Stalin SSRİ-yə bananın idxal olunması ilə bağlı Anastas Mikoyana tapşırıq verib ki, Moskva və müttəfiq respublikaların paytaxtlarında banan satışını təşkil etmək lazımdır. Mikoyan banan həvəskarı olmadığından bu məsələyə ciddi yanaşmaq istəməyib və Stalinə bildirib ki, bananın alınması üçün kifayət qədər valyuta sərf etmək lazımdır. Stalin çıxış yolunu erməni nazirə başa salıb:

Bununla da məsələ həll olunub. Banan əsasən Çindən və Vyetnamdan idxal olunub.

Belə ki, 1951-ci ildə, həmin dövrdə SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin müavini olan Anastas Mikoyan Suxumidə istirahət edərkən, Stalin də həmin şəhərdə dövlət bağında istirahətdə olub.

 

 

Mikoyan öz həyat yoldaşı ilə onu ziyarət etməyə gedib. Həmin axşam Georgi Malenkov da Suxumiyə gəlib. Stalin ziyafət təşkil edib. Qonaqlıq xeyli uzanıb. Gecə saat 4-də süfrəyə Stalinin sevdiyi meyvəni, bir vaza banan gətiriblər. Stalin bananı yeyəndə üzünü Mikoyana tutub:

 

O, Malenkova da banan yeməyi təklif edib. Mikoyan bananı yedikdən sonra fikrini bildirib:

Mikoyan elə düşünüb ki, irad Stalinin ötəri bir fikridir. Amma yox, Stalin məsələni ciddiləşdirib:

- Əlbəttə ki, var, yoldaş Stalin, Xarici Ticarət Nazirliyi birbaşa buna nəzarət edir, cavabdehlik daşıyır.

 

Mikoyan vəziyyətin ciddiliyini hiss edib məsələni yumşaltmağa çalışıb:

- Yoldaş Stalin, mən xarici ticarət naziri olmuş bir şəxs kimi deyə bilərəm ki, daxil olan bütün mallara nəzarət var. Amma qutularda gələn bananların hamısını bir-bir yoxlamaq mümkün deyil.

Stalin elə həmin otaqdakı telefonla Beriyaya zəng vurub:

Stalin telefonda qısa şəkildə məsələni Beriyaya agah edib. Beriya isə bu vaxtsız zəngə həmişə olduğu kimi konkret cavab verib:

- Məsələ ilə bağlı ən ciddi tədbirlər görüləcək.

Moskvaya qayıtdıqdan sonra Malenkov, Beriya və Mikoyan görüşüblər. Müzakirələrdən sonra üçlük belə qərara gəlib ki, "banan işi” adı altında cinayət işi qaldırmaq mənasız məsələdir. Amma buna baxmayaraq, Stalini sakitləşdirmək üçün onlar xarici ticarət naziri Mixail Menşikovu vəzifəsindən azad olunması ilə bağlı qərar çıxarıblar.

 

İlham Cəmiloğlu

Sfera.az