Sosial mediada qısa video formatlarının dominantlığı ilə elm adamları bu sürətli, alqoritmlə idarə olunan məzmunun insan zehninə təsirini daha yaxından araşdırmağa başlayıblar. Fərdin zehni və ya intellektual qabiliyyətinin azalmasını ifadə edən "beyin çürüməsi" anlayışı indi təkcə internet jarqonunun deyil, həm də akademik müzakirələrin mərkəzindədir. Oksford Lüğətinin bu termini 2024-cü il üçün ilin sözü seçməsi məsələ ilə bağlı narahatlıqların miqyasını vurğulayır.

Sfera.az bildirir ki, alimlərin yeni araşdırmasına əsasən qısa videolar diqqət müddətini və impuls nəzarəti məhv edir.

Sentyabr ayında dərc edilmiş və təxminən 100.000 insanı əhatə edən 71 fərqli tədqiqatın nəticələrini qiymətləndirən bir araşdırmada, qısa video məzmununu çox istifadə edən şəxslərin idrak funksiyasında azalma yaşadığı vurğulanmışdır. Diqqət müddəti və impuls nəzarəti ilə bağlı problemlərin xüsusilə nəzərə çarpdığı bildirilmişdir. Amerika Psixoloji Assosiasiyasının Psixoloji Bülleten jurnalında dərc olunmuş tədqiqatda həmçinin qısa videoların həddindən artıq istifadəsinin depressiya, narahatlıq, stress və tənhalıq simptomları ilə əlaqəli ola biləcəyi aşkar edilmişdir. Oktyabr ayında dərc olunmuş başqa bir araşdırmada qısa videoların həddindən artıq istifadəsinin diqqət müddətinin qısalması və akademik nailiyyətlərin aşağı düşməsi ilə əlaqəli ola biləcəyi vurğulanmışdır.

Tədqiqatlar getdikcə qısa videoların zərərli olduğunu göstərir.

Vanderbilt Universiteti Tibb Mərkəzinin professoru, neyropsixoloq Ceyms Cekson ictimaiyyətə video oyunlar və populyar mədəniyyət trendləri ilə bağlı oxşar narahatlıqların keçmişdə də qaldırıldığını xatırladıb və bu müzakirələrə ehtiyatla yanaşmağın vacibliyini vurğulayıb. Lakin, Ceksonun sözlərinə görə, bu, potensial risklərin nəzərə alınmaması demək deyil.

"Çoxlu miqdarda qısa videolara baxmağın beyinə mənfi təsir göstərə biləcəyinə dair getdikcə daha çox dəlillər yaranır”.

ADHD halları artmaqdadır (Diqqət Əskikliyi və Hiperaktivlik Pozuntusu)

Tibbi məlumatlara görə, ABŞ-da hər doqquz uşaqdan birinə 2022-ci ilə qədər ADHD diaqnozu qoyulacaq; mütəxəssislər qeyd edirlər ki, qısa video istifadəsinin bəzi simptomları ADHD simptomları ilə üst-üstə düşə bilər. Dr. Nidhi Qupta vurğulayır ki, risk yalnız gənclərlə məhdudlaşmır; texnologiyaya daha az bələd olan və daha çox boş vaxtı olan yaşlı insanlar da qısa video asılılığına qarşı həssas ola bilərlər.

Tədqiqatlar qısamüddətli müşahidələrə əsaslansa da, "qısa videolar" artıq elmi araşdırma mövzusuna çevrilib.

Mütəxəssislər vurğulayırlar ki, mövcud məlumatlar hələlik aydın səbəb-nəticə əlaqəsi yaratmaq üçün kifayət deyil, çünki əksər tədqiqatlar qısamüddətli müşahidələrə əsaslanır. Buna görə də, qısa videoların uzunmüddətli təsirləri və nəticədə yaranan idrak dəyişikliklərinin geri dönüşlü olub-olmadığı hələ də məlum deyil. Bununla belə, alimlər növbəti 5-10 il ərzində daha konkret və əhatəli nəticələrin əldə ediləcəyini gözləyirlər. Alkoqol, siqaret və qanunsuz maddə istifadəsi ilə bağlı tədqiqatların da onilliklər çəkdiyini qeyd edən Dr. Qupta, qısa videoların da artıq oxşar elmi araşdırma prosesinə daxil olduğunu bildirir.

Aynil

XƏBƏRDARLIQ: "Beyin çürütmə" riski...