Prezident İlham Əliyev 16 noyabr 2025-ci ildə Özbəkistanda çıxışı zamanı Azərbaycanın regiondakı nəqliyyat-logistika rolu, Orta Dəhlizin perspektivləri, Naxçıvanla quru bağlantı və Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı mühüm açıqlamalar verib.

Sfera.az bildirir ki, dövlət başçısı qeyd edib ki, Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri Şərqlə Qərb, Şimalla Cənub arasında birləşdirici körpü rolunu oynayır və bu coğrafi mövqe yeni iqtisadi əməkdaşlıq imkanları yaradır.

Doğrudan da, regionun beynəlxalq ticarət yollarının mərkəzində yerləşməsi, həm iqtisadi, həm də siyasi baxımdan strateji əhəmiyyətini daha da artırır.

Xüsusilə Orta Dəhliz (Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu) üzərində qurulan əməkdaşlıq Azərbaycan, Qazaxıstan, Özbəkistan, Türkmənistan və Qırğızıstanın logistik potensialını birləşdirərək Avropa ilə Asiya arasında ən qısa və təhlükəsiz ticarət yolunu formalaşdırır. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı və Xəzər üzərindən bərə daşımaları bu dəhlizin əsas dayaqlarını təşkil edir.

Azərbaycan regionun enerji və nəqliyyat mərkəzi olaraq həm Mərkəzi Asiya resurslarının dünya bazarlarına çıxarılmasında, həm də Avropa-Asiya ticarətinin sürətlənməsində mühüm rol oynayır. Mərkəzi Asiya ölkələrinin Azərbaycan vasitəsilə Qərb bazarlarına çıxışı genişlənir, bu isə regional iqtisadi inteqrasiyanı daha da möhkəmləndirir.

Prezident İlham Əliyev Orta Dəhliz üzrə Azərbaycandan keçən yükdaşımaları məsələsinə də toxunub:

“Son üç ildə Orta Dəhliz üzrə Azərbaycandan keçən yükdaşımalar 90 faiz artıb. Bu artım logistik infrastrukturun müasirləşdirilməsi və gömrük prosedurlarının rəqəmsallaşdırılması ilə əlaqədardır".

Onun sözlərinə görə, nəqliyyat əlaqələrinin genişlənməsi regionun iqtisadi dayanıqlığını möhkəmləndirir, Mərkəzi Asiya ölkələrinin dünya bazarlarına çıxışını asanlaşdırır. Çıxışında ölkənin strateji nəqliyyat layihələrinə toxunan dövlət başçısı əlavə edib ki, Ələt Beynəlxalq Limanı yaxın illərdə 25 milyon ton illik ötürmə qabiliyyətinə çatacaq, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu və ölkənin 9 beynəlxalq hava limanı, eləcə də regionun ən böyük yük aviasiya şirkəti Azərbaycanın tranzit mövqeyini möhkəmləndirir. Gömrük sisteminin tam rəqəmsallaşması daşımaları daha sürətli və şəffaf edir. Prezident İlham Əliyev 2025-ci ilin avqustunda Vaşinqtonda əldə olunmuş razılaşmanın Naxçıvanla Azərbaycanın əsas hissəsini birləşdirəcək yeni yolun tikintisini sürətləndirdiyini vurğulayıb: “Bu yol yalnız daxili əlaqəyə xidmət etməyəcək, həm də beynəlxalq daşımalar üçün yeni tranzit xətti yaradacaq”.

Zəngəzur dəhlizinin dəmir yolu və avtomobil yolu hissələrinin tikintisi başa çatmaq üzrədir. İlkin mərhələdə dəmir yolunun illik ötürmə gücü 15 milyon ton olacaq və dəhliz Orta Dəhlizin əsas arteriyalarından birinə çevriləcək. Ekspertlər hesab edir ki, yeni yolun açılması Naxçıvanın iqtisadi həyatında ciddi canlanma yaradacaq. Ticarət dövriyyəsi, sərnişin və yük daşımalarının həcmi artacaq, yeni biznes imkanları formalaşacaq. Eyni zamanda, Azərbaycanın əsas hissəsi ilə birbaşa bağlantı Naxçıvanın enerji, logistika və turizm sektorlarını da inkişaf etdirəcək.

Rəqəmsal rabitə və enerji sahələrində də region ölkələri ilə strateji layihələr həyata keçirilir...

Prezident bildirib ki, Xəzər dənizinin dibi ilə fiber-optik kabel çəkiləcək (“Rəqəmsal İpək Yolu”) və elektrik kabeli layihəsi ölkələrin enerji ixracını qlobal bazarlara birgə çıxarmağa imkan yaradacaq. Transxəzər fiber-optik kabel layihəsi Avropa ilə Asiya arasında yüksək sürətli internet bağlantısını gücləndirəcək, regionu beynəlxalq rəqəmsal kommunikasiya xəritəsində mühüm mərkəzə çevirəcək. Yeni infrastruktur həm bulud texnologiyaları, həm də data mərkəzləri üzrə əməkdaşlığın genişlənməsinə şərait yaradır.

Enerji sahəsində isə Azərbaycan Mərkəzi Asiya ölkələri ilə elektrik enerjisinin ötürülməsi və yaşıl enerji layihələrində sıx əməkdaşlıq edir. Xüsusilə Xəzər regionu üzrə “yaşıl enerji dəhlizi”nin yaradılması istiqamətində aparılan işlər Avropanın enerji təhlükəsizliyinə də töhfə verməyi hədəfləyir. Bundan əlavə, Azərbaycan, Qazaxıstan və Türkmənistan arasında neft və qazın təhlükəsiz şəkildə dünya bazarlarına çıxarılmasını təmin edən mühüm nəqliyyat və enerji layihələri həyata keçirilir. Bu əməkdaşlıq həm iqtisadi inkişafı sürətləndirir, həm də regionda enerji sabitliyini gücləndirir.

Prezident İlham Əliyevin çıxışı təkcə məlumat xarakteri daşımırdı.

Bu, Azərbaycanın regionda formalaşdırdığı yeni geostrateji arxitekturanın konturlarını göstərdi. Azərbaycan artıq nəqliyyat xəritəsində tranzit ölkə deyil, regional koordinasiya mərkəzi kimi çıxış edir. Yükdaşımaların 90 faiz artması, liman və dəmir yolu layihələrinin genişləndirilməsi, havalimanları şəbəkəsinin gücləndirilməsi ölkənin logistika sektorunda ciddi dönüş yaratdığını təsdiqləyir. Zəngəzur dəhlizinin tamamlanması və Naxçıvanla birləşdirici yolun açılması Azərbaycanın siyasi-iqtisadi mövqeyini daha da gücləndirəcək.

Bu layihələr yalnız Azərbaycan üçün deyil, Mərkəzi Asiya-Qafqaz-Avropa xətti üzrə bütün region üçün yeni oyun qaydaları formalaşdırır. Rəqəmsal İpək Yolu və Xəzər enerji kabeli isə ölkəni təkcə yük tranzitinin deyil, həm də rəqəmsal və enerji təhlükəsizliyinin regional mərkəzinə çevirir. Nəticə etibarilə, Prezidentin çıxışı göstərir ki, Azərbaycanın prioriteti nəqliyyat, rəqəmsal və enerji marşrutlarının kəsişməsində dayanan, uzunmüddətli strateji mövqeyi möhkəmləndirməkdir. Bu isə ölkənin regional liderlik nüfuzunu daha da artırır və Orta Dəhliz üzrə Azərbaycanın strateji əhəmiyyətini beynəlxalq aləmdə möhkəmləndirir.

Firuzə Əliyeva

Sfera.az

Orta Dəhlizin lideri: İlham Əliyevin Özbəkistandakı strateji çıxışı + ŞƏRH