Qərb mədəniyyətində 13-cü Cümə günü adətən bəxtsizlikdən danışanda ağla gələn ilk gündür. Qara pişiklə qarşılaşmaq və ya güzgünü sındırmaq qədər uğursuz hesab edilən bu gün əsrlər boyu sirr olaraq qalıb. Lakin insanların əksəriyyəti bu inancın haradan qaynaqlandığını dəqiq bilmir.

Sfera.az inancın mənşəyi ilə bağlı maraqlı yazı təqdim edir.

13 rəqəminin uğursuz hesab edilməsi inancının çox qədim kökləri var.

Skandinaviya mifologiyasında Loki dəvət olunmadığı tanrıların ziyafətinə 13-cü qonaq kimi qatılır. Oynaq, lakin təhlükəli bir tanrı olan Loki, digər tanrılardan biri olan Hodru qardaşı Balderi ökseotu oxu ilə öldürməyə aldadır. Bu hadisə həm tanrıların sülhünə, həm də yer üzündəki xoşbəxtliyə son qoyur. O gündən etibarən 13 rəqəmi xaosun, ölümün və bəxtsizliyin simvolu kimi qəbul edilir.

Xristianlıqda da oxşar bir hekayə var. İsanın Son Şam yeməyində iştirak edən 13-cü şəxs xəyanət simvolu olan Yəhuda İskaryot idi. İsa ertəsi gün, cümə günü çarmıxa çəkildi. Beləliklə, həm "13", həm də "Cümə" anlayışları birləşərək dini baxımdan uğursuz bir simvola çevrildi.

Cümənin mənfi mənası dini hekayələrdə də kök salır.

Əfsanəyə görə, Adəm və Həvvanın qadağan olunmuş almanı yediyi gün cümə idi. Eynilə, cümə günü Nuhun gəmisinin dənizə çıxdığı və Habilin qardaşı Qabil tərəfindən öldürüldüyü gün olduğuna inanılır. Orta əsrlərdə Avropada cümə günü "Asma Günü", yəni dar ağacının qoyulduğu gün kimi tanınırdı. Buna görə də, səyahətə çıxmaq, biznes qurmaq və ya evlənmək kimi tədbirlər cümə gününə planlaşdırılmırdı.

Lakin bəzi mədəniyyətlərdə cümə müqəddəs hesab olunur. İslamda cümə həftənin ən mübarək və xüsusi günü hesab olunur, yəhudilikdə isə şənbə günündən əvvəl hazırlıq vaxtı kimi qiymətləndirilir. Başqa sözlə, "bəxtsiz" anlayışı tamamilə mədəni baxımdan qaynaqlanır.

13-cü cümə, indiki mənada, qorxu və xurafatla əlaqələndirilməyə başlayıb.

19-cu əsrin sonlarında həm cümə, həm də 13 rəqəmi İngiltərədə uğursuzluq simvoluna çevrilib. Tomas V. Lousonun 1907-ci ildə nəşr olunmuş "Cümə, On Üçüncü" romanı bu inancı daha da möhkəmləndirib. Roman, uğursuz gündən istifadə edərək fond bazarını çökdürən bir insanın hekayəsini danışır.

1980-ci illərə qədər "13-cü Cümə" film seriyası bu tarixi qorxu mədəniyyətinin mərkəzinə qoydu. Maskalı qatil Jason Voorhees tərəfindən populyar mədəniyyətdə əbədiləşdirilmiş əfsanə artıq kinodan gündəlik həyata qədər hər şeyə nüfuz etmişdir. Bəzi otellərdə 13-cü mərtəbə, bəzi təyyarələrdə isə 13-cü sıra yoxdur.

Lakin, bu inancın universal olmadığını unutmamaq vacibdir. Yunan və İspan mədəniyyətlərində uğursuz 13 rəqəmi çərşənbə axşamına, İtaliyada isə 17-sinə düşür. Beləliklə, 13-cü Cümə qorxusu mahiyyət etibarilə Qərb fenomenidir.

Aynil

Niyə 13-cü Cümə günü uğursuz hesab olunur?