Son min ildə qonşuları ilə demək olar ki, heç bir münaqişə yaşamayan İslandiya indi təhlükəsizlik siyasətində görünməmiş bir dəyişiklik etməyi düşünür.

Sfera.az xəbər verir ki, 1869-cu ildən bəri ordusu olmayan ada dövləti XVI əsrdən bu yana heç bir silahlı münaqişədə iştirak etməyib. NATO-nun qurucu üzvü olsa da, İslandiyanın alyansa töhfəsi indiyədək əsasən hərbi bazalar və mülki dəstək verməklə məhdudlaşıb.

Lakin Arktika buzlarının əriməsi ilə dəyişən geosiyasi şərait bölgədəki güc balansını yenidən formalaşdırır. Şimal marşrutlarında Rusiya və Çin gəmilərinin artan fəaliyyəti, Şimali Atlantikada Rusiya sualtı qayıqlarının daha tez-tez görünməsi İslandiyada militarizasiyanın artıq tabu olub-olmadığı barədə suallar doğurur.

İctimaiyyət arasında “Bizdə də ordu olsun” adlı kampaniya başlayıb.

“İslandiyanın Qəyyumları” adlı kampaniya qrupu ölkənin vacib infrastrukturunu qorumaq üçün 2000 nəfərlik kiçik, lakin çevik müdafiə qüvvəsinin yaradılmasını təklif edir. Onlar həmçinin böhran vəziyyətində tez səfərbər edilə biləcək 40 min nəfərlik ehtiyat qüvvəsinin formalaşdırılmasını müdafiə edirlər.

Təşəbbüsün müəlliflərindən biri, müdafiə eksperti Arnor Siqurjonsson planı belə izah edib: “Biz kiçik quru qüvvələri, milli ehtiyat qüvvələri və sahil təhlükəsizliyini təmin edəcək, həmçinin beynəlxalq tərəfdaşlarımızla əməkdaşlıqda fəaliyyət göstərəcək hərtərəfli mülki müdafiə strukturu nəzərdə tuturuq. Bu model həm çəkindirmə qabiliyyətini artıracaq, həm böhranlara çevik reaksiya verəcək, həm də İslandiyaya NATO daxilində daha geniş muxtariyyət qazandıracaq”.

Hökumət isə məsələyə ehtiyatla yanaşır. Xarici İşlər Nazirliyi parlamentə ölkənin ilk milli müdafiə strategiyasının hazırlanması tapşırığını verib. Komitənin hesabatında qeyd olunur ki, İslandiyanın uzun müddət təhlükəsizlik qalxanı hesab edilən coğrafi təcridi artıq qoruyucu amil deyil və ölkənin potensial NATO münaqişələrindən sığortalanması ehtimalı azdır.

Hesabatda həmçinin Rusiya tərəfindən mümkün təxribatlara qarşı həssas olan sualtı rabitə kabelləri və Rusiya Şimal Donanmasının Atlantik okeanına çıxışı kimi strateji əhəmiyyətli “Qrenlandiya–İslandiya–İngiltərə keçidi” vurğulanır.

Son həftələrdə Almaniyanın müdafiə naziri Boris Pistoriusun Reykyavikə səfəri və birgə hərbi planlaşdırma və müdafiə təchizatı ilə bağlı “niyyət məktubu”nun imzalanması bu müzakirələrə yeni dinamika qatıb.

NATO üzvü olsa da, İslandiyanın ordusu yoxdur

1949-cu ildə NATO-ya qoşulmasına baxmayaraq, İslandiya öz ordusuna malik olmayan nadir ölkələrdən biridir. Uzun illər ərzində ölkənin təhlükəsizliyi 1951-ci ildə ABŞ-la imzalanmış müqavilə çərçivəsində Keflavik Hava Bazası vasitəsilə təmin edilirdi. Lakin ABŞ-ın 2006-cı ildə bazanı bağlamasından sonra Reykyavik hökuməti müdafiə sahəsində daha çox muxtariyyət axtarmağa başladı. Buna baxmayaraq, ictimaiyyət arasında hərbi quruculuq və müdafiə xərclərinə qarşı müqavimət hələ də güclüdür.

Qlobal istiləşmə səbəbindən Arktika bölgəsinin strateji əhəmiyyəti artdıqca, İslandiya yenidən geosiyasi rəqabətin mərkəzinə çevrilib. Əriyən buz örtüyü yeni dəniz yolları açıb və Qrenlandiya–İslandiya–İngiltərə keçidi Rusiyanın Şimal Donanması üçün Atlantikaya əsas giriş nöqtəsinə çevrilib. Eyni zamanda, Çinin Arktika bölgəsinə yönəlmiş sürətli kommersiya investisiyaları Reykyavikdə təhlükəsizliklə bağlı narahatlıqları daha da gücləndirib.

Hökumət hərbi qüvvə yaratmaq ideyasına ehtiyatla yanaşsa da, NATO müttəfiqləri ilə birgə müdafiə planlaşdırmasına başlayıb. Bununla belə, ictimai rəy bölünmüş vəziyyətdədir: bəziləri NATO çətiri altında ölkənin təhlükəsizliyinin təmin olunduğunu düşünür, digərləri isə ordusuz tam müstəqilliyin mümkün olmadığını iddia edirlər.

Aynil

İslandiya ordu qurmaq istəyir - YENİ GƏRGİNLİK