Son vaxtlar Azərbaycanda Çin istehsalı avtomobillərin satışı sürətlə artır. Rəsmi dilerlər bildirir ki, xaricdən fərdi qaydada gətirilən Çin avtomobillərinə onlar servis xidməti göstərmirlər.

Yəni, avtomobil eyni model olsa da, rəsmi kanal vasitəsilə alınmayıbsa, həmin markanın servisinə qəbul edilmir.

Bu barədə “Changan”ın rəsmi servis mərkəzi və “Zeekr”, “Li Auto”, “Geely”, “Chery”, “Voyah” və “Radar” kimi tanınmış avtoistehsalçıların rəsmi distribütorları olan “Efendiler Group” ilə əlaqə saxladıq.

Servis xidmətindən bildirildi ki, xidmət sadəcə rəsmi dilerdən alınan avtomobillərə göstərilir. Bu isə istehlakçılar arasında narazılıq doğurur. Çünki digər markalarda — məsələn, Apple, Samsung, Rolex və ya Toyota, BMW kimi avtomobil brendlərində məhsul haradan alınmasından asılı olmayaraq, rəsmi servisdə təmir mümkündür.

Əgər istehlakçı eyni markanın avtomobilini qanuni qaydada ölkəyə gətiribsə, nəyə görə həmin markanın rəsmi servisi ona xidmət göstərmir? Bu, istehlakçı hüquqlarına zidd deyilmi?

Mövzu ilə bağlı Sfera.az-a açıqlama verən "MasterClass" layihəsinin rəhbəri, avtomobil sahəsi üzrə ekspert Raqif Raufoğlu bildirib ki, bir çox markalar bu xidməti göstərməkdən imtina edirlər. Bunu da proqramın olmaması ilə əsaslandırırlar. Mütəxəssis qeyd edib ki, bu, bəhanədir. Belə ki, onlara öz avtomobillərinin satılması maraqlıdır. Bu da alıcılarda qıcıq yaradır. R.Raufoğlu nəzərə çatdırıb ki, aralarında xidmət göstərənlər də var:

“Çindən gətirilən “Toyota” avtomobilinə “Toyota Absheron” xidmət göstərir, həmçinin Çindən gətirilən “BYD” avtomobillərinə də xidmət göstərilir. Sadəcə sifarişçidən alınan avtomobillə gətirilənin ehtiyat hissələri arasında ölçü fərqi olur. Belə olan halda, sifarişçi sifarişi edib ehtiyat hissəsini gözləməli olur. Bəzən isə şirkətlər Çinlə razılaşır, bir növ monopoliya yaratmağa çalışırlar, lakin bu, əks effekt verir. Əksinə belə olanda satışlar da düşür”.

Mütəxəssis vurğulayıb ki, vaxtilə bu cür hadisələr baş verib:

“Belə ki, “Volkswagen”i ABŞ-dən gətirirdilər, buradakı ofis isə Almaniyaya bağlı idi. Onlar da ABŞ-dən gətirilənlərə xidmət göstərmirdilər. Buradakı ofis Almaniya ilə əlaqə saxlayanda bildirirdilər ki, bizim ABŞ-yə göndərdiyimiz avtomobil niyə oradadır. Bəzi avtomobillər regionlar üzrə istehsal olunur. Buradakı Çin avtomobillərində isə məsələ sadəcə dillerin öz məhsulunu satmaq üçün əl atdığı yoldur”.

R.Raufoğlunun fikrincə, bəzi Çin avtomobil şirkətlərinin bağlanması gözlənilir.

Mövzunun hüquqi tərəfi ilə bağlı isə vəkil Turan Abdullazadə məlumat verib. Onun sözlərinə görə, Azərbaycan qanunvericiliyində bu məsələ birbaşa “Çin avtomobilləri” kontekstində tənzimlənmir, lakin aşağıdakı qanun və prinsiplər tətbiq olunur:

“ “İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında” Qanunun: 8-ci maddəsinə əsasən: istehlakçı aldığı malın keyfiyyətinə, təhlükəsizliyinə və servis xidmətinə dair düzgün məlumat almaq (müqavilə ilə tanış olmaq) hüququna malikdir və həmin qanunun 13-cü maddəsində qeyd edilir ki, satıcı (istehsalçı, icraçı) istehlakçıya malın təmiri və texniki xidmətinin təmin olunması üçün zəruri şəraiti yaratmalıdır. Yəni, əgər avtomobil qanuni idxal edilibsə, onun marka üzrə texniki xidmətə çıxışı məhdudlaşdırılmamalıdır. Əks halda, bu, istehlakçının seçim və xidmət hüququnun pozulması hesab edilə bilər. Distribütorlar adətən belə izah edir ki, onlar yalnız özləri gətirdikləri avtomobillərə zəmanət verir, çünki istehsalçı ilə müqavilə bunu belə müəyyən edib. Rəsmi servis yalnız istehsalçı tərəfindən təsdiqlənmiş məlumat bazasına (VIN kod üzrə) çıxışa malikdir, fərdi idxal edilən avtomobil orada görünmür; Əgər fərdi idxal edilən avtomobil servisə qəbul edilərsə və sonradan nasazlıq baş verərsə, marka həmin məsuliyyəti dilerdən tələb edə bilər”.

Hüquqşünas izah edib ki, bu izah zəmanət xidməti üçün əsas ola bilər, amma ödənişli servis xidmətinə (yəni zəmanətsiz təmirə) imtina üçün əsas deyil:

“Çünki burada artıq məsuliyyət dilerin deyil, ödəniş edən müştərinin üzərində olur. Dediyiniz kimi, “Apple”, “Samsung”, “Toyota”, “BMW” kimi brendlər qlobal servis sisteminə malikdir. Bu o deməkdir ki, məhsul dünyanın istənilən yerində alınıbsa, rəqəmsal məlumat bazasında qeydiyyata alınır və servis tərəfindən tanınır. Yəni istehsalçı istehlakçı hüququnu qorumaq üçün mərkəzləşdirilmiş dəstək təmin edir. Bir çox Çin markaları isə (xüsusən yeni brendlər — “Chery”, “Haval”, “BYD” və s.) hələ bu səviyyədə beynəlxalq koordinasiyaya malik deyil. Onların yerli distribütor müqavilələri çox vaxt regional, müstəqil əsasda qurulur və zəmanət, servis və məlumat bazası paylaşımı məhdud olur”.

T.Abdullazadə qeyd edib ki, əgər avtomobil qanuni idxal edilibsə və istehlakçı ödənişli xidmət istəyirsə, rəsmi servis tərəfindən tamamilə imtina istehlakçı hüquqlarına zidd hesab oluna bilər:

“Zəmanət xidməti (pulsuz təmir) yalnız rəsmi idxal edilən avtomobillərə şamil edilə bilər, bu normaldır, çünki zəmanət müqavilə əsasında verilir. Ödənişli texniki xidmətin rədd edilməsi isə haqlı əsas deyil. İstehlakçılar “İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında” qanuna istinadla Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətinə (İqtisadiyyat Nazirliyi) şikayət edə bilərlər. Əgər rəsmi servis imtina verirsə, yazılı şəkildə əsas göstərilməsini tələb etmək lazımdır. Uzunmüddətli perspektivdə isə bu sahədə normativ tənzimləmə (məsələn, “paralel idxal”la gətirilən avtomobillərə texniki xidmət hüququnun qorunması) vacibdir”.

Firuzə Əliyeva

Sfera.az

Çin avtomobillərinə servis xidməti göstərmirlər - "Bu, bəhanədir"