2026-cı il büdcəsi vergi yükü ilə formalaşır və qarşıdan gələn ilin qiymətlərində fərqlərin yaranacağı gözlənilir.

Sfera.az-ın məlumatına görə, Azərbaycanın 2026-cı il üzrə dövlət büdcəsi layihəsi artıq açıqlanıb. Büdcənin ümumi həcmi 41,5 milyard manat olaraq planlaşdırılır və bu məbləğin 44 faizi vergi gəlirləri hesabına formalaşacaq. Bu göstərici fiskal siyasətin daha sərt və daxili mənbələrə əsaslandığını göstərir. Lakin bu yanaşma həm iqtisadi aktivlik, həm də sosial rifah baxımından bir sıra riskləri gündəmə gətirir.

Vergi yükü artır – biznes və istehlakçılar üçün təzyiq yüksəlir

Vergi gəlirlərinin bu qədər yüksək paya sahib olması hökumətin xərcləri qarşılamaq üçün daha çox daxili resurslara güvəndiyini göstərir. Bu, bir tərəfdən büdcənin dayanıqlılığını təmin etsə də, digər tərəfdən sahibkarlar və istehlakçılar üzərində əlavə yük yaradır. Xüsusilə kiçik və orta biznes subyektləri üçün bu, əməliyyat xərclərinin artması, investisiya imkanlarının azalması və qiymət siyasətində sərtləşmə ilə nəticələnə bilər.

Qida sektorunda qiymət artımı qaçılmaz ola bilər

Vergi yükünün artması təkcə biznes sahələrinə deyil, istehlak sektoruna, xüsusilə də qida məhsullarına birbaşa təsir göstərə bilər. Əgər idxal olunan məhsullara və yerli istehsala tətbiq edilən vergi yükü artarsa, bu, ərzaq qiymətlərində yüksəlişə səbəb ola bilər. Qida sektoru həm xammal, həm də logistika baxımından həssas sahədir və vergi artımı bu zəncirin hər halqasına təsir edə bilər. Bu isə əhalinin gündəlik xərclərində artım və sosial narahatlıq yarada bilər.

Devalvasiya riski tam istisna edilmir

Mərkəzi Bank uzun müddətdir sabit məzənnə siyasətini qoruyur və ABŞ dolları 1,7000 manat səviyyəsində saxlanılır. Lakin büdcənin vergi yönümlü formalaşması, neft gəlirlərinin dəyişkənliyi və idxalın yüksək payı nəzərə alındıqda, manatın məzənnəsində dəyişiklik ehtimalı tam istisna edilmir. Qlobal enerji bazarlarında qiymətlərin enməsi və geosiyasi gərginliklər bu riski artıran amillərdir.

İnflyasiya təzyiqi güclənə bilər

Manatın sabitliyi qorunsa belə, vergi yükü və idxal asılılığı səbəbindən inflyasiya təzyiqi 2026-cı ildə daha hiss olunan ola bilər. Ərzaq, enerji və gündəlik istehlak mallarında qiymət artımı ehtimalı yüksəkdir. Bu, həm sosial rifaha, həm də iqtisadi sabitliyə təsir edə bilər.

Alternativ maliyyələşmə yolları məhduddur

Büdcə layihəsində neft fondunun transfertləri və dövlət borclanması da nəzərdə tutulur. Lakin bu mənbələrin həcmi məhduddur və uzunmüddətli dayanıqlılıq üçün kifayət etmir. Vergi yükünün artması, əslində, bu alternativlərin yetərsizliyinin göstəricisidir.

Nəticə

2026-cı il büdcəsi fiskal cəhətdən daha sərt və vergi yönümlü olacaq. Bu, iqtisadi sabitliyi qorumaq üçün atılmış addım kimi qiymətləndirilsə də, devalvasiya riski, inflyasiya təzyiqi və qida sektorunda qiymət artımı ehtimalı kimi risklər də mövcuddur. Hökumətin bu riskləri balanslaşdırmaq üçün monetar və struktur islahatlara ehtiyacı var. Əks halda, vergi yükü sosial və iqtisadi gərginliyi artıran amilə çevrilə bilər.

Altay

Sfera.az

2026-cı il büdcəsi vergi yükü ilə formalaşır – Devalvasiya riski varmı?