Son zamanlar ölkə ərazisində dabaq xəstəliyinin yayılması müşahidə olunur. Bu xəstəlik iribuynuzlu və xırdabuynuzlu heyvanlarda rast gəlinən yüksək dərəcədə yoluxucu virus mənşəli bir xəstəlikdir. Dabaq virusu olduqca davamlıdır və həm canlı heyvanlar, həm də onların ifrazatları olan tüpürcək, süd, nəcis vasitəsilə asanlıqla ətrafa yayılır.

Məlum olduğu kimi, Azərbaycana hər il Gürcüstan və Rusiya kimi ölkələrdən çoxlu sayda diri iribuynuzlu mal-qara idxal edilir.

Son aylarda mal-qara arasında müşahidə edilən dabaq xəstəliyi ölkəmizə idxal olunan heyvanlarla gələ bilərmi? Yoxsa bu, daxildə yayılan xəstəlikdir?

Məsələ ilə bağlı Sfera.az-a açıqlama verən infeksionist Aytən Ziyadova dabağın həm idxal olunan diri heyvanlarla ölkəyə gələ biləcəyini, həm də ölkə daxilində heyvan hərəkəti və bio-təhlükəsizlik boşluqlar səbəbilə yayıla biləcəyini bildirdi.

İnfeksionistin sözlərinə görə, xəstəlik transsərhəd xarakter daşıyır və yüksək yoluxucu xassəyə malikdir:

“Azərbaycanda 2025-ci ilin oktyabrında bəzi bölgələrdə dabaq aşkarlandığı rəsmi olaraq bildirilib. Qurumlar riskin idarəsi və ictimai məlumatlandırma aparır. İnsanlara yoluxma riski “demək olar ki, sıfır” kimi qiymətləndirilib. AFSA-nın (Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi) 2025-ci il üçün riskəsaslı strateji planı mütəmadi peyvəndləmə və epizootik monitorinqin aparıldığını təsdiqləyir. 2025-ci ildə Avropada (xüsusən Macarıstan, Slovakiya və Almaniyada) dabaq ocaqları oldu. Bu da beynəlxalq ticarətə və nəqliyyata ciddi məhdudiyyətlər gətirdi. Belə hadisələr regionlarda virusun yayılmasına işarədir. Həmçinin Türkiyədə 2025-ci ildə SAT1 serotipinin meydana çıxması qeyd olunub. Bu serotipin Yaxın Şərqdə yayılması qonşu regionlar üçün də risk yaradır”.

A.Ziyadova dabağın inkubasiya dövrünün mal-qarada 2-14 gün olduğunu qeyd edib:

“Yəni heyvan kliniki əlamət göstərmədən sərhədi keçə və fermaya daxil olduqdan sonra xəstəliyi göstərə bilər. Virus klinik əlamətlərdən bir neçə gün əvvəl də saçılmağa başlaya bilər. Virus diri heyvanlarla yanaşı nəqliyyat vasitələri, geyim, ayaqqabı, avadanlıq, yemin, suyun çirklənməsi kimi fomitlərlə də daşına bilər. Bəzi hallarda hava axını ilə onlarla-yüzlərlə km məsafəyə yayılma qeydə alınıb. Ölkə daxilində fermalar arası heyvan hərəkəti, bazarlarda mübadilə, peyvənd boşluqları, biosizlik qaydalarına əməl olunmaması və gizli (subklinik) halların gözdən qaçması lokal yayılmanı sürətləndirir. Epidemioloji modellər göstərir ki, hərəkət məhdudiyyəti tətbiq edildikdən sonra da ən çox lokal yayılma müşahidə edilir. Buna görə ocağın ətrafında zonalar vacibdir. Peyvənd kampaniyaları və monitorinq illik planla aparılır. Sərhəd nəzarəti və idxalda məhdudiyyətlər riskli ölkələr üçün vaxtaşırı gücləndirilir”.

Qeyd edək ki, Baş Dövlət Baytarlıq Müfəttişinin imzaladığı qərara əsasən, oktyabrın 25-dən etibarən ölkə ərazisində fəaliyyət göstərən heyvan bazarlarında sağlamlaşdırma tədbirlərinin həyata keçirilməsi məqsədilə mərhələli şəkildə müvəqqəti məhdudiyyətlər tətbiq ediləcək. Agentliyin regional idarələri yerli icra hakimiyyətləri və hüquq-mühafizə orqanları ilə birgə bu tədbirlərin icrasını təmin edəcəklər.

Fidan Hacızadə
Sfera.az

Azərbaycanda dabaq xəstəliyi necə yayılıb? - İnfeksionistdən AÇIQLAMA