"Bu tətbiq olunarsa, neft ehtiyatı milyon barrel arta bilər"

Enerji təhlükəsizliyi və neft-qaz sənayesinin davamlı inkişafı Azərbaycan üçün strateji prioritetlərdən biri olaraq qalır. Dünyada ənənəvi neft hasilatı ilə yanaşı, son illər “şist nefti” və digər qeyri-ənənəvi enerji resursları da diqqət mərkəzindədir.

Bu texnologiya xüsusilə ABŞ-də geniş istifadə olunur və ölkənin gündəlik neft hasilatını milyonlarla barel artırmağa imkan verir. Azərbaycanın da bu sahəyə maraq göstərməsi, həm iqtisadi baxımdan yeni imkanların açılması, həm də ölkənin enerji xəritəsində fərqli resursların ortaya çıxması ehtimalını gündəmə gətirir.

Məhz bu kontekstdə iqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarovun açıqlaması diqqət çəkib. Nazir bildirib ki, Azərbaycan ABŞ-nin “Exxon Mobil” şirkətinin dəstəyi ilə böyük qeyri-ənənəvi neft yatağının kəşfinə ümid bəsləyir.

Bəs qeyri-ənənəvi neft yatağı nə deməkdir? Onun ehtiyatı nə qədər ola bilər?

Mövzu ilə bağlı Sfera.az-a danışan iqtisadçı-ekspert İlham Şaban bildirib ki, Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti ilə ABŞ-nin “Exxon Mobil” şirkəti arasında artıq niyyət memorandumu imzalanıb. 

Onun sözlərinə görə, bu sənəd tərəflərin əməkdaşlıq niyyətini ortaya qoyur:

“Hər arzunu gerçəkləşən bir hadisə kimi təqdim etmək olmaz. Bu memorandum kommersiya sazişinə çevrilməlidir ki, kimsə gördüyü işin pulunu alsın, digər tərəf isə görülən işin müddəalara uyğun həyata keçirildiyinə əmin olsun. Qeyri-ənənəvi karbonhidrogen yataqlarının kəşfi aparılacaq mümkün kəşfiyyat işləri nəticəsində Azərbaycanın quru hissəsində şist neft və ya qaz ehtiyatlarının olub-olmaması ilə bağlıdır. Əgər bu ehtiyatların kommersiya baxımından işlənməsi qənaətbəxş olarsa, Azərbaycan işlərə maraq göstərəcək”.

Ekspert əlavə edib ki, şist neft ənənəvi neftdən daha qatı olur və onu çıxarmaq üçün adi üsullar kifayət etmir. Bu texnologiyada əvvəlcə şaquli, sonra isə maili quyular qazılır, laylara güclü su şırnağı və kimyəvi elementlər vurulur, bəzən isə kiçik partlayışlar həyata keçirilir. Nəticədə neft borular vasitəsilə yerin səthinə çıxarılır.

İlham Şaban qeyd edib ki, ABŞ-də bu üsul sayəsində gündəlik neft hasilatı 3,5–4 milyon barel artırılıb. Amma nəzərə almaq lazımdır ki, qeyri-ənənəvi karbohidrogenlərin maya dəyəri ənənəvi neftlə müqayisədə daha bahadır:

“Əgər neftin qiyməti 50 dollar civarında olarsa, şist yataqlarının işlənməsi çox vaxt rentabelli olmur. Neft ucuzlaşanda həmin sahədə fəaliyyət göstərən şirkətlər hasilatı dayandırmaq məcburiyyətində qalır”.

Firuzə Əliyeva
Sfera.az