Magistratura imtahanında hansı yeniliklər olacaq? - Ekspertdən AÇIQLAMA

Xəbər verdiyimiz kimi, fevralın 1-i magistraturaya birinci cəhd qəbul imtahanı keçiriləcək. 

Maraqlıdır, bu il imtahan gözləntiləri necədir?

Mövzu ilə bağlı Sfera.az-a açıqlama verən təhsil eksperti Kamran Əsədov bildirib ki, bu il magistraturaya sənəd verənlərin sayının artacağı gözlənilir:

“Magistraturaya birinci cəhd qəbul imtahanının fevralın 1-də keçirilməsi ilə bağlı gözləntilər yalnız bu mərhələnin texniki həyata keçirilməsi deyil, həm də təhsil sistemindəki daha dərin problemləri və potensialı əks etdirir. Bu imtahan, ölkədə ali təhsilin ikinci pilləsinə daxil olmaq üçün əsas bir vasitə olmaqla yanaşı, həm tələbələrin, həm də təhsil sisteminin keyfiyyət göstəricilərini ortaya qoyur.  

Son illərin statistik məlumatlarına nəzər yetirsək, magistratura qəbul imtahanlarında iştirak edənlərin sayının davamlı artımı müşahidə olunur. 2024-cü ildə 20 000-ə yaxın tələbə magistratura təhsili üçün müraciət etmişdi. Bu rəqəmin bu il daha da artacağı gözlənilir, çünki ölkədə təhsilin ikinci pilləsinə maraq karyera inkişafında mühüm faktor olaraq qəbul edilir. Xüsusilə, informasiya texnologiyaları, mühəndislik və iqtisadiyyat sahələrində magistratura proqramlarına yüksək tələb var. Bunun səbəbi bu sahələrdə ixtisaslı kadrların əmək bazarında daha çox tələbat görməsidir”.

Ekspertin sözlərinə görə, sual strukturlarında dəyişikliklər ola bilər:

“Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) tərəfindən imtahanların şəffaf və obyektiv keçirilməsi üçün hər il yeniliklər tətbiq edilir. Bu il məntiq, informatika və xarici dil üzrə sualların strukturunda dəyişikliklərin edilməsi gözlənilmir. Xüsusilə xarici dil suallarının çətinlik səviyyəsinin artırılması, tələbələrin beynəlxalq standartlara uyğun biliklərini ölçmək məqsədi daşıyır. Bu yanaşma təqdirəlayiq olsa da, bəzi tələbələr üçün əlavə çətinlik yarada bilər. Xarici dil üzrə əvvəlki illərin nəticələri göstərir ki, tələbələrin orta nəticələri çox vaxt aşağı səviyyədə olur və bu il də eyni tendensiya müşahidə oluna bilər. Statistik məlumatlara görə, xarici dil bölməsində doğru cavabların faizi son üç ildə 50%-dən aşağıdır.

Qanunvericilik aspektindən yanaşdıqda, “Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 5-ci maddəsi təhsilin əlçatanlığını və keyfiyyətini təmin etmək üçün dövlətin məsuliyyətini müəyyən edir. Bu çərçivədə DİM-in tətbiq etdiyi islahatlar tələbələrin bilik səviyyəsini daha dəqiq qiymətləndirmək məqsədi daşıyır. Lakin müəyyən problemlər hələ də qalır. İmtahan formatında olan dəyişikliklər bəzi hallarda tələbələrin psixoloji gərginliyini artırır və hazırlıq resurslarının çatışmazlığı onların nəticələrinə mənfi təsir göstərir”.

K.Əsədov qeyd edib ki, müsbət cəhətlərdən danışarkən, imtahanların rəqəmsal texnologiyalarla daha şəffaf şəkildə həyata keçirilməsi xüsusi vurğulanmalıdır:

“Bu il DİM tərəfindən nəticələrin qısa müddət ərzində elan ediləcəyi gözlənilir ki, bu da tələbələrin planlamasını asanlaşdıracaq. Həmçinin, magistratura imtahanlarının beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması təhsilin keyfiyyətini artırmağa xidmət edir. Universitetlər də bu prosesdən faydalanaraq, daha keyfiyyətli kadrları seçmək imkanı əldə edir”.

Mütəxəssis bildirib ki, bəzi sahələrdə rəqabətin həddindən artıq olması tələbələrin karyera planlarını çətinləşdirir:

“Xüsusilə iqtisadiyyat və idarəetmə sahələrindəki yüksək tələbat qəbul ballarının kəskin artmasına səbəb olur. Bundan əlavə, məntiq və informatika bölmələrində zəif hazırlıq səviyyəsi tələbələrin nəticələrinə mənfi təsir göstərə bilər. Bu, təhsildə resurs çatışmazlığı və məktəblərin lazımi səviyyədə hazırlıq təklif etməməsi ilə əlaqədardır.

Dünya təcrübəsi göstərir ki, magistratura qəbul imtahanlarının tərtibatı həm tələbələrin bilik səviyyəsini ölçməyə, həm də onların praktiki bacarıqlarını qiymətləndirməyə yönəlməlidir. ABŞ-də tətbiq olunan GRE imtahanı tələbələrin analitik və tənqidi düşünmə bacarıqlarını qiymətləndirir. Bu yanaşma tələbələri yalnız nəzəri biliklərlə deyil, həm də problem həll etmə qabiliyyəti ilə dəyərləndirir. Almaniyada isə magistraturaya qəbul zamanı tələbələrin akademik nailiyyətləri ilə yanaşı, onların tədqiqat fəaliyyətlərinə də xüsusi diqqət yetirilir. Azərbaycanın təhsil sistemində bu yanaşmaların tətbiqi təhsilin beynəlxalq standartlara daha çox uyğunlaşdırılmasına kömək edə bilər”.

O, sonda vurğulayıb ki, bu il keçiriləcək magistratura imtahanları təhsil sisteminin hazırkı vəziyyətini və tələbələrin səviyyəsini əks etdirməklə yanaşı, gələcək islahatlar üçün də əsaslı məlumat təmin edəcək:

“Əgər imtahanlarda şəffaflıq qorunarsa və resurslara çıxış imkanları artırılarsa, bu, həm tələbələrin uğuruna, həm də ölkədə təhsilin keyfiyyətinə müsbət təsir göstərəcək. İmtahanların nəticələri, yalnız tələbələrin gələcəyini deyil, həm də Azərbaycan təhsil sisteminin rəqabət qabiliyyətini formalaşdıracaq”.

Firuzə Əliyeva