Rusiya-Ukrayna müharibəsində Türkiyə təsiri: Yekunda nələr olacaq?

Rusiya-Ukrayna müharibəsinin dördüncü ilində münaqişənin sonlandırılması üçün beynəlxalq səylərin artması müşahidə edilir. Diqqəti cəlb edən məqamlardan biri budur ki, Türkiyə bu prosesdə mühüm rol oynamağa başlayıb.

Türkiyənin bu məsələdə rolunu həm ABŞ, həm də Rusiya yüksək dəyərləndirir.

Məhz bununla əlaqədar olaraq son günlərdə ABŞ və Rusiyanın xarici işlər nazirləri Ankaraya səfər edərək danışıqlar prosesi ilə bağlı Türkiyə dövlətini məlumatlandırıb.

Mövzu ilə bağlı Sfera.az-a açıqlama verən politoloq Züriyə Qarayeva bildirib ki, münaqişənin həlli üçün ABŞ və Rusiya arasında aparılan danışıqlar Türkiyənin vasitəçilik potensialını daha da artırır. 

“Rusiya və ABŞ arasında aparılan son görüşlərdə bir neçə mühüm qərar qəbul edilib. ABŞ və Rusiya münasibətlərin normallaşdırılması üçün məsləhətləşmə mexanizmi yaratmaq istəyir. Münaqişənin hər iki tərəfdə məqbul həllinə nail olmaq üçün yüksək səviyyəli komanda heyəti təyin olunub. Münaqişənin həllində Türkiyənin vasitəçilik rolu xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Türkiyə, Qara dəniz hövzəsindəki geosiyasi maraqları və iqtisadi imkanları nəzərə alaraq, sülh prosesində mühüm vasitəçi ölkə ola bilər. Rusiya və ABŞ bu münaqişənin həlli üçün faydalı əməkdaşlıqda maraqlıdırlarsa, burada Türkiyənin dəstəyi vacibdir”. 

Z. Qarayeva Türkiyənin Ukrayna üçün də faydalı olacağını düşünür. Politoloq sülh danışıqlarında Türkiyə amilinin vacibliyini diqqətə çatdırıb:

“Zelenskinin legitimlik məsələsi gündəmə gətirilir. Zelenskinin legitimliyi məsələsi bu müharibənin mühüm aspektlərindəndir. Danışıqların müəyyən mənada Zelenskinin mövqeyinə uyğun irəliləməsi üçün Türkiyənin dəstəyi də vacibdir. Rusiya Zelenskinin legitimliyini şübhə altına almaq istəyir. Çünki bu, Ukraynanın daxili vəziyyətinə təzyiq göstərmək və onun liderliyini zəiflətmək məqsədi daşıyır. Türkiyə xüsusilə Zelenskinin seçilməsindən sonra Ukraynanın demokratiya və suverenlik hüququnu qorumağa çalışır. Həmçinin, Zelenskinin legitimliyini dəstəkləyərək, onun sülh danışıqlarında iştirakını təmin edə bilər. Bu da münaqişənin diplomatik həllində Türkiyənin rolunu daha da gücləndirir.

Atəşkəsin təmin olunması və müharibənin dayandırılmasında, eləcə də sülh razılaşmalarının hazırlanmasında Türkiyənin rolu böyük olacaq. Türkiyə tərəfləri bir araya gətirərək qarşılıqlı etimad yaratmağa kömək edə bilər. Həmçinin, sülh prosesinin irəliləməsi üçün konkret həllər və əməkdaşlıq təklifləri irəli sürə bilər. Məsələn, təcili humanitar yardımların təmin olunması, təhlükəsizlik məsələlərinin həlli və müharibənin ardınca həyata keçiriləcək iqtisadi normallaşma addımlarının müzakirəsi kimi məsələlərdə Türkiyənin aktiv rol almaq imkanı var”. 

Müsahibimiz qeyd edib ki, Türkiyə-Rusiya münasibətləri bu münaqişənin həllində mühüm rol oynayır. Ekspertin sözlərinə görə, müharibənin yekununda Türkiyə regionda əsas güc sahibi ola bilər: 

“Türkiyə Rusiya ilə güclü iqtisadi və siyasi əlaqələrə sahibdir və bu, münaqişənin həllində mühüm rol oynayacaq. Türkiyə Rusiyanın geopolitik maraqlarını başa düşür və bu maraqlara uyğun olaraq danışıqlarda konstruktiv yanaşmalar təklif edə bilər. Eyni zamanda, Türkiyə, Qərb ilə də sıx əlaqələr quraraq, həm Rusiya, həm də Qərb arasında bir balansa nail ola bilər. Bu balanslı yanaşma Türkiyəyə münaqişənin həllində təsirli bir vasitəçi rolunu oynamağa imkan verir. 

Türkiyənin yerləşdiyi coğrafiya, onun həm Avropa, həm də Asiya bazarlarına açılan bir körpü olması ölkəni mühüm iqtisadi və geosiyasi gücə çevirir. Türkiyə Qara dəniz bölgəsində enerji və ticarət layihələrində liderlik edərək iqtisadi təsirini artırmaq imkanına sahib olacaq. Münaqişənin sülh yolu ilə sona çatması, Türkiyədə yeni infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsinə, investisiya qoyuluşunun artmasına və digər iqtisadi sahələrin inkişafına fürsətlər yaradacaq.

Türkiyə Avropa və Asiya bazarlarına çıxış, xüsusən enerji layihələri və ticarət əlaqələri sahəsində mühüm rola sahibdir. Buna görə də Türkiyə müharibə sonrası regionda infrastrukturun bərpası və investisiyaların cəlb edilməsi ilə bağlı aparıcı ölkələrdən birinə çevrilə bilər. Bu, regionda iqtisadi inkişafın sürətlənməsinə və Türkiyənin beynəlxalq aləmdə nüfuzunun artmasına səbəb olacaq”.

Bəsti