"Kiyev tərəf kimi arxa planda qalacaq..." - Tramp-Putin danışığının PƏRDƏARXASI

Tramp dünən həm Putin, həm də Zelenski ilə telefonla danışıb. Hər iki danışıq təxminən 1 saatdan çox çəkib. Qeyd edək ki, daha əvvəl Tramp dərhal danışıqlara başlamaq niyyətində olduğunu vurğulamışdı. 

Danışıqların mətbuata açıqlanan detalları ortaya hansı şərtlər altında sülhün çıxacağını şərtləndirir? Tərəflər nə kimi qarşılıqlı güzəştlərə gedə bilərlər?

Mövzu ilə Sfera.az-a açıqlama verən politoloq Asif Nərimanlı bildirib ki, Tramp-Putin danışıqları fonunda Ukraynanın ağrılı güzəştlərə məcbur ediləcəyi aydınlaşır və Trampın Putinlə danışıqların təfərrüatları haqqında açıqlamaları da bu yöndədir.

Onun sözlərinə görə, ABŞ Ukraynada Rusiyaya iki strateji güzəştə getməyə hazırlaşır:

“Birincisi, Ukrayna ərazilərinin Rusiyaya verilməsidir. Bunun hansı ssenari üzrə baş verəcəyi bəlli olmasa da, açıqlamalar müəyyən ehtimalları önə çıxarır. Pentaqonun rəhbəri Pit Heqset Ukraynanın Müdafiəsi üzrə Təmas Qrupunun Brüsseldə keçirilən toplantısında bəyan etdi ki, müharibənin dayandırılması ilə bağlı istənilən danışıqlarda Ukraynanın 2014-cü il sərhədlərini bərpa edə biləcəyini gözləmək qeyri-realdır:. Vaşinqton Tramp-Putin danışıqlarından öncə mövqeyini açıqlamışdı. Ardınca Putinlə danışan Tramp da bəyan etdi ki, Ukraynanın 2014-cü ildən əvvəlki sərhədlərinə qayıtması çətindir. Kiyevi güzəştə dəvət edən Vaşinqton Rusiyanın işğal etdiyi ərazilərin bir hissəsinin geri qayıdacağını da vurğulayır. Bunun blef olduğunu düşünmək çətindir, çünki Ukrayna hazırda nə qədər diktə edilən tərəf olsa da, ümumi konsensusun tapılması üçün onun da mövqeyi nəzərə alınmalıdır.

A.Nərimanlı qeyd etdi ki, verilən açıqlamalardan bir neçə versiya ortaya çıxır:

“Belə ki, 2014-cü ildən öncəki sərhədlərə qayıtmamaq Krımın və Donbasın əvvəl işğal edilmiş hissəsinin Rusiyaya verilməsi deməkdir. Bunun hansı formada – de-fakto, yoxsa de-yure olacağı sual altındadır. Moskvanın şərtlərindən biri bu ola bilər ki, Kiyev bu ərazilərdən de-yure imtinaya məcbur edilsin.  Həmçinin, danışıqlar masasında 2022-ci ildən sonra işğal edilmiş ərazilər müzakirə edilə bilər. Rusiyanın zəbt etdiyi ərazilərdən tamamilə çıxması ehtimalı azdır, hərçənd, Ukrayna ordusunun Kursku tərk etməsi qarşılığında “ərazi mübadiləsi” mümkün ssenarilərdəndir. Tramp “o torpaqların bir hissəsi geri qayıdacaq” dedikdə bunu nəzərdə tuta bilər. İkincisi, Ukraynanın NATO-ya üzvlüyünün arxa plana keçməsidir. Bunun qeyri-mümkün olduğu müharibədən öncə də məlum idi, lakin Rusiya bu bəhanə ilə hücuma keçdi, Bayden administrasiyası da Putinlə müharibədə bu məsələni aktual saxladı. Tramp Pentaqon rəhbərinin bununla bağlı dediyi fikirləri dəstəkləyib. Bildirib ki, Ukraynanın NATO-ya üzv olması praktiki olaraq mümkün deyil. Bu, Rusiyanın müharibədən öncə ABŞ/NATO-ya təqdim etdiyi paket tələb-təklifində Ukraynanın Şimali Alyansa üzv olmaması müddəasının Vaşinqton tərəfindən qəbul edilməsi – ikinci güzəştidir”.

Siyasi şərhçinin fikrincə, Tramp və Putinin Səudiyyə Ərəbistanında görüşünə qədər razılaşma üzərində iş aparılacaq:

“Bunun Moskva-Kiyev razılaşmasından daha çox, Moskva-Vaşinqton razılaşması olacağı, Ukrayna məsələsinin anlaşmaya müddəa olaraq daxil ediləcəyi görünür. Və “nəzarət zonaları” üzərində qeyri-rəsmi razılaşmanın olması da istisna edilməməlidir. Bu görüşə qədər ABŞ Trampın da dediyi kimi, “Ukraynaya yardım göndərməyə davam edəcək”, məqsəd Rusiyanın danışıqlar ssenarisindən kənara çıxmasını önləməkdir. Rəsmi Kiyev danışıqlarda tərəf kimi de-fakto arxa planda qala bilər. Əslində, Trampın öncə Putinlə danışması, daha sonra Zelenskiyə bunu diktə etməsi çox şeyi ifadə edir”.

Firuzə Əliyeva