"Tramp Panama kanalına iddia edir, ABŞ-də bölünmə havası hakimdir..." - Kaliforniya əldən gedir?
ABŞ-nin yeni Dövlət katibi Marko Robio ilk xarici səfərinə Latın Amerikası ölkələrindən başlayıb. Dövlət Departamenti rəhbərinin ilk ziyarət etdiyi ölkə isə Panama olacaq. Digər tərəfdən, Donald Tramp hakimiyyətə gəldikdən sonra Panama kanalının ABŞ nəzarətinə keçməsi haqqında iddia qaldırılıb.
Maraqlıdır, səfər zamanı nələr müzakirə edilə bilər?
Bununla bağlı Sfera.az-a açıqlama verən siyasi şərhçi Zeynal Əmrəliyev deyib ki, Robionun səfərində əsas müzakirə məhz Panama kanalının gələcək taleyi olacaq:
“Eyni zamanda Çin-Panama münasibətləri də ABŞ-ni ciddi şəkildə narahat edir. Çin şirkətləri Panamada iki böyük limana nəzarət edir. Bu ölkədən Kostra-Rikaya uzanan dəmiryolunu çəkəcək Çinin məqsədi, Latın Amerikasında möhkəmlənməkdir. Tramp Panama kanalını ələ keçirməklə həm Çinin burda güclənməsinin qarşısını almaq, həm də ölkəyə miqrant axını prosesini durdurmağı hədəfləyir. Çünki ABŞ-yə ən çox miqrant axını məhz Panama kanalı vasitəsi ilə baş verir. Əgər Tramp admistirasiyası kanala nəzarəti bərpa edə bilməsə, seçkilərdə əsas vədi olan miqrant probleminin həll edilməsi yarımçıq qalacaq. Panama kanalının ələ keçirilməsi Tramp üçün ABŞ cəmiyyətinə yeni əraziləri ələ keçirməkdə stimul yaratmaq baxımından önəmlidir”.
Ekspert bildirdi ki, Donald Trampın ölkə ərazisini genişləndirmək fikirlərinə əks olaraq ABŞ-nin parçalanması da son günlərin ən çox müzakirə edilən mövzularından biridir:
“Bir müddət əvvəl ölkənin ən böyük ştatlarından biri olan Kaliforniyada müstəqillik barədə iddialar ortaya atılıb. “Kaliforniya Təşəbbüs Qrupu” qanunu şəkildə imza toplamaq üçün icazə alıb. Təşəbbüskarlar 2028-ci ildə ştatda ABŞ -yə qarşı etimasızlıq referendumu təşkil etməyi və Kaliforniyanın müstəqilliyini elan etməyi düşünürlər. ABŞ-də zaman-zaman ştatlar bu cür fikrə düşür. Məsələn, Trampdan əvvəlki Prezident Co Baydenin dövründə Texas, Alyaska və Havay adaları ABŞ-dən ayrılmaq barədə təşəbbüs irəli sürmüşdülər. Ancaq Kaliforniya daha fərqli bir yerə sahibdir. İlk növbədə bu ştat dövlətçilik tarixinə malikdir. 14 iyun 1846-cı ildə Meksikadan birtərəfli olaraq müstəqilliyini elan edən Kaliforniya 7 iyulda ABŞ donanmasının Kaliforniya sahillərinə çıxması ilə qısa zamanda süqut edib. Bununla belə, Kaliforniya digər ştatlardan fərqli olaraq bayrağında “respublika” sözü yazılan tək ştatdır. Kaliforniya ölkənin ən yüksək ümumi daxili məhsul göstəricisi olan ştatıdır. Ştat ÜDM məsələsində Böyük Britaniya ilə demək olar ki, eynidir. Kaliforniya müstəqillik qazansa, dünyanın 10 ən böyük iqtisadiyyatından biri ola bilər. Yəni iqtisadi baxımdan ABŞ-dən ayrı olması mümkündür. Bu məsələ ABŞ-nin əsas rəqibləri Rusiya və Çinin, eləcə də son zamanlar gərginlik yaşadığı Danimarka, Kanada və həmçinin Avropa Birliyinin əlini gücləndirir. Onlar Tramp admistirasiyasına qarşı məhz Kaliforniya kartından istifadə edə bilərlər. Ehtimal ki, münasibətlər gərginləşdikcə rəqibləri də ABŞ daxilindəki separatçı hərakatlara geniş şəkildə dəstək verəcəklər”.
Günay
