Hərbi xidmətə çağırış, istedadların ölkədən qaçması Rusiya iqtisadiyyatını və Putinin müharibəsini necə məhv edir? 

Vladimir Putinin problemləri artmaqdadır. Rusiya prezidenti hələ də Vaqnerin muzdlu qruplaşmasının bu ay baş verən qiyamından əziyyət çəkir. Kreml Ukraynaya işğalını maliyyələşdirmək üçün Hindistan və Çin kimi nefti endirimlə satmaq məcburiyyətində qalıb. Lakin başqa bir problem Rusiya iqtisadiyyatının üzləşdiyi ən böyük təhlükələrdən biri kimi ortaya çıxır. Kütləvi hərbi xidmətə çağırışdan və müharibənin təsirindən qorxan istedadlı rusların ölkədən getməsindən sonra mövcud işləri doldurmaq üçün kifayət qədər işçi qüvvəsi yoxdur.

“Goldman Sachs” bunu kapital və texnologiyaya sanksiyalarla bağlı məhdudiyyətlərdən əvvəl belə Rusiya iqtisadiyyatı üçün ən məcburi məhdudiyyət kimi təsvir edir.

Sfera.az bildirir ki, hal-hazırda Rusiyada hər bir rus işçisi üçün ikidən çox vakansiya olduğu üçün əmək bazarı əmək haqqlarının artdığı Böyük Britaniyadan belə iki dəfə sıxdır. Bəzi işçilər qaçıb, digərləri isə cəbhə xəttində həlak olub. Çoxları hələ də mübarizə aparır. Bir iqtisadçının sözləri ilə desək, bu, şirkətləri rolları doldurmaq üçün mövcud gənclərin olmaması barədə "qışqırmağa" vadar edir.

Bu, hətta ölkənin mərkəzi bankının rəhbərinin inflyasiyaya səbəb olacağı barədə xəbərdarlıq etdiyi bir problemdir. “Capital Economics”dən Liam Piç deyir:

“Müharibədə nə baş verməsindən asılı olmayaraq, işçi qüvvəsinin azalmasının Rusiya iqtisadiyyatına təsiri son dərəcə mənfidir”.

Rusiyanın demoqrafik problemini gecələr onu oyaq saxlayan bir neçə şeydən biri kimi xarakterizə edən Putin bu mövzuda açıq danışır. Kremlin yüksək səviyyəli rəsmiləri ilə görüşdən əvvəl tipik 13 dəqiqəlik “qaraqışırıqda” o, etiraf edib ki, ölkənin yüksək səviyyəli rəhbərləri kadr çatışmazlığını hər zaman müzakirə edir. Bacarıqlı işçilərin olmaması sanksiyalar və neft endirimləri ilə yanaşı Putinin ən çətin problemlərindən biridir. Ən yaxşı istedadlarını əldə etmək istəyən bir çox işəgötürən işçilərdən iş saatlarını azaltmağı xahiş edib. Rəhbərlər xoşbəxt idilər, çünki bacarıqlı işçilər saxlayırdılar. İşçilər xoşbəxt idilər, çünki ilkin tənəzzül zamanı ən azı bankda pulları var idi. Lakin ekspertlər bildirirlər ki, siyasət hazırkı böhranı qızışdırmağa kömək edir. Ehtiyac duyulan sənayelərdə kəskin çatışmazlıqlar xroniki bir xəstəliyə çevrilib.

"İndi vəziyyət kökündən fərqlidir. Bir çox sahələrdə kifayət qədər işçi yoxdur”- deyə Rusiya prezidenti Putin bildirib. Bəzilərinin geri qayıtma ehtimalı azdır. Rusiyanın Rabitə Nazirliyi 2022-ci ildə İT işçilərinin təxminən 10%-nin ölkəni tərk etdiyini və geri qayıtmadığını etiraf edib. Rusiyanın yüz minlərlə ən parlaq və ən potensiallıları da eyni addımı atıb. Rusiya iqtisadiyyatının üzləşdiyi problemlər bu ilin əvvəlində mərkəzi bank tərəfindən dərc edilmiş və şirkətlərin təxminən yarısının işçi çatışmazlığı ilə üzləşdiyi xəbərdarlığında da açıqlanmışdır. Mühəndislər, maşinistlər, qaynaqçılar və inşaatçılar ən çox tələbat olan peşələrdir. Ukraynanın cənubunda işğal olunmuş ərazilərin yaxınlığında yaşayan mühəndislər və inşaatçılar müharibə zamanı dağılmış mühüm infrastrukturu bərpa etmək üçün Kremlin daha yüksək maaş vədləri ilə şirnikləndirilib.

Mərkəzi bank şirkətlərin yalnız 6 %-nin keçən payız səfərbərliyində işçi çatışmazlığını günahlandırdığını iddia etsə də, bir çox şirkət müharibə iqtisadiyyatını təmin etmək üçün istehsalı dəyişdirir. Daha çox avtomobil düzəltməyə alışmış mavi yaxalılar əllərini silah istehsalına çeviriblər. Axı pul öz sözünü deyir. Neft-kimya məhsullarından tutmuş qidaya qədər emal sənayesində maaş artımları hazırda orta hesabla 20% civarındadır. Qaynaqçılar ən çox tələb olunan işçi qruplarından biridir, xüsusən də işğal olunmuş Ukrayna ərazilərində. Gələn il minimum əmək haqqı da 18,5 % artaraq ayda demək olar ki, 20 000 rubla (200 funt sterlinq) çatacaq ki, bu da planlaşdırılandan 10 % çoxdur. Bu, onsuz da bərbad vəziyyətdə olan iqtisadiyyatda əmək haqqı-qiymət spiralı yaratmaq təhlükəsi yaradır. Rəsmi rəqəmlər hazırda ucuz enerji hesabına inflyasiyanın cəmi 2,5 % təşkil etdiyini göstərir. İşsizlik isə rekord həddə - 3,2 % təşkil edir ki, bu da inkişaf edən bir ölkədən daha çox azalan işçi qüvvəsinin əksidir.

Aynil