Xərçəngə səbəb ola biləcək 6 QİDA – Həkimlərdən SOS

Xərçəng hər il dünyada milyonlarla insanın həyatına təsir edir. Bu xəstəliyin yaranmasında yalnız genetik və ətraf mühit amilləri deyil, eyni zamanda gündəlik qidalanma vərdişləri də mühüm rol oynayır.

 

Sfera.az xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, Harvard Universitetinin məzunu, tanınmış həkim-gastroenteroloq Dr. Saurabh Sethi paylaşdığı videoda xərçənglə əlaqələndirilən altı əsas qida növünü açıqlayıb. Onun sözlərinə görə, bu qidalardan uzaq durmaq və ya minimuma endirmək uzunmüddətli sağlamlıq üçün əhəmiyyətli addım ola bilər.

 

1. Emal olunmuş ətlər
 

Kolbasa, sosiska, salam və sucuk kimi emal olunmuş ətlər Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı tərəfindən birbaşa "xərçəngə səbəb olan maddələr" siyahısına daxil edilib. Bu məhsulların tərkibindəki nitrat və konservantlar bağırsaq hüceyrələrinə zərər verə bilər. Mütəxəssislər bunun əvəzinə evdə bişirilmiş toyuq, mərci və digər bitki mənşəli zülalları tövsiyə edirlər.

 

2. Şəkərli içkilər
 

Qazlı və şəkərlə tatlandırılmış içkilər yalnız qanda şəkərin yüksəlməsinə deyil, həm də piylənmə ilə əlaqəli olan döş, pankreas və yoğun bağırsaq xərçəngi riskinə səbəb ola bilər. Alternativ olaraq evdə hazırlanmış meyvə şirələri, bitki çayları və təbii kokos suyu içmək tövsiyə olunur.

 

3. Qızardılmış qidalar
 

Tez-tez və dərin yağda qızardılan kartof və qəlyanaltılar akrilamid adlı zərərli maddələrin yaranmasına səbəb ola bilər. Bu birləşmələr bədəndə oksidativ stress və iltihab yaradır. Daha sağlam bişirmə üsulları kimi sobada bişirmə, buxarda bişirmə və ya hava fritözündən istifadə tövsiyə edilir.

 

4. Manqalda bişən ətlər
 

Yüksək temperaturda, xüsusilə də kömürlə qızdırılan ızgarada bişən ətlər HCA və PAH adlı kanserogen maddələr ifraz edə bilər. Dr. Sethi bu cür bişirmə üsullarının DNT-yə zərər verə biləcəyini vurğulayır. Alternativ olaraq buxarda və ya sobada yavaş bişirmə metodları tövsiyə olunur. Əti marinadlamaq və təbii ədviyyatlardan istifadə riskləri azalda bilər.

 

5. Alkoqol
 

Hətta az miqdarda içilən şərab belə, xüsusilə döş və qaraciyər xərçəngi riskini artırır. Alkoqol həm də hormon balansını pozur və orqanizmin DNT-nin bərpasına mane olan qida maddələrinin sovrulmasına əngəl olur. Alkoqol əvəzinə kombuça və nar suyu kimi fermentləşdirilmiş içkilər sağlam alternativ sayılır.

 

6. Hazır qidalar
 

Paketlənmiş şorbalar, sürətli qəlyanaltılar və dondurulmuş yeməklər vaxt baxımından sərfəli olsa da, emal olunmuş tərkibləri sayəsində xroniki iltihaba səbəb ola bilər. Bu isə orqanizmdə xərçəng üçün zəmin yaradır. Daha sağlam alternativlər isə təzə tərəvəzlər, tam taxıllar, qoz-fındıq və ev yeməkləridir.