Qəzadan sağ çıxanlar və yaxınlarını itirənlər... - Aldıqları travmalardan necə xilas ola bilərlər?

Xəbər verdiyimiz kimi, çərşənbə günü səhər saatlarında Qazaxıstanın Aktau şəhəri yaxınlığında Bakı-Qroznı reysi ilə uçan Azərbaycan Hava Yollarına məxsus təyyarə qəzaya uğrayıb. Təyyarənin göyərtəsində 62 sərnişin və 5 ekipaj üzvü olmaqla 67 nəfər olub. Sərnişinlər arasında sağ qalanlar və itkiləri olan insanların psixoloji vəziyyəti isə müzakirə obyekti olub.

Maraqlıdır, bu insanlarda hansı travmalar yarana bilər və bununla mübarizə üsulu necə olmalıdır?

Bununla bağlı Sfera.az-a açıqlama verən klinik psixoloq, psixoterapevt Rövşən Nəcəfov deyib ki, təyyarə qəzasından sonra şəxslərdə travmatik təcrübənin təsirlərini azaltmaq, emosional vəziyyətlərini yaxşılaşdırmaq və normal həyatlarına qayıtmaq üçün psixoloji dəstəyə ehtiyac var:

“İnsanların qəza ilə bağlı hiss etdiyi qorxu, təhdid və itki hissləri psixoloji pozuntuların yaranmasına səbəb olur. Posttravmatik Stress Pozuntusu (PTSP), "Aerofobiya" və digər bənzər fobiyalar, depressiya, narahatlıq və yuxu pozuntuları kimi müşahidələr müəyyən edilir. Psixi sağlamlıq mütəxəssislərinin dəstəyi ilə yaranmış xəstəliyin və ya pozuntunun qarşısını almaq olar. Müşahidə və müalicə prosesini reallaşdırmaq üçün əziyyət çəkən pasiyentlər özlərini rahat və təhlükəsiz mühitdə hiss etməlidirlər. İnsanlarda hər zaman areofobiyanın müxtəlif davranışları özünü büruzə verir. Uçuş qorxusu hər zaman var. Bu qorxunun olması normaldır. Yüngül dərman müdaxiləsi və ya psixoloji məşqlərlə qorxunu minimuma endirmək olar”.

Rövşən Nəcəfov qeyd etdi ki, təyyarədə uçmaq düşüncəsinin yaratdığı qorxu isə fobiyadır:

“Təcrübə olmadığı halda şəxsdə həyəcan, təşviş kimi hallar kəskinləşirsə, psixoloji dəstək təmin edilməlidir. Təhlükəli halda qorxunun yaranması insanın adekvat halıdır. Hansısa baş vermiş hadisədən sonra uzunmüddətli təşvişin olması artıq patoloji halın yaranmasıdır. Kəskin hal yaşayan şəxslərə isə psixiatr tərəfindən tibbi müdaxilə edilməlidir. Qəzadan sonra mənfi hal yaşayan şəxslərin psixi sağlamlığını dəyərləndirmək üçün həm psixiatr, həm də klinik psixoloq tərəfindən müşahidə və müayinə aparılmalıdır. Qorxu, qəzəb və günahkarlıq kimi güclü emosiyalara qarşı fərdi psixoterapiya planı hazırlanmalıdır. Pasiyentlərin travmatik xatirələrə və ya vəziyyətlərlə tədricən üzləşməsi üçün addımlar atılmalıdır. Ailə üzvləri də psixoloji dəstək proqramında iştirak etməlidirlər. İctimaiyyətdə və mediada psixoloji maariflləndirmə materialları yaymaqla insanlarda yaranmış qorxu və təşvişi azaltmaq olar”.

Günay Rəsulqızı