Fərqində olmadığımız təhlükə: “Gecə bayquşları” təhlükəli xəstəliyə daha həssasdırlar

Bu yaxınlarda aparılan araşdırma zamanı özlərini "gecə bayquşu" adlandıran (gec yatıb gec oyanamağa üstünlük verən insanların), erkən qalxanlar ilə müqayisədə 2-ci tip diabetin inkişaf riskinə daha çox həssas olduğunu sübut edib.

Araşdırmaların nəticələri Madriddə Avropa Diabet Tədqiqatları Assosiasiyasının (EASD) illik toplantısında təqdim olunacaq.
 

Sfera.az bildirir ki, gec xronotipləri olan insanlarda orta xronotipləri olanlara nisbətən 2-ci tip diabetin inkişaf riski 46% daha yüksəkdir.

İstər məcburi olsun, istərsə də üstünlük olsun, gecə həyat tərzinin bir sıra üstünlükləri ilə yanaşı, mənfi cəhətləri də çoxdur. Bununla belə, alimlər bu yaxınlarda “gecə bayquşları” arasında bir çoxlarına SOS siqnalı verə biləcək qorxulu bir tendensiya müəyyən ediblər.
 

Hollandiya Leiden Universitetində aparılmış Dr Jeroen van der Veldenin rəhbərlik etdiyi tədqiqatda yuxu vaxtı, bədən yağının paylanması və diabet riski arasındakı əlaqəni araşdırmaq üçün 5000-dən çox insan iştirak edib. Nəticələr göstərib ki, “gecə bayquşları” erkən yatanlarla müqayisədə daha yüksək bədən kütlə indeksinə (BMI), daha böyük bel çevrəsinə və orqanların ətrafında yığılan daha çox lokal yağlara malikdirlər.


Gec xronotipi olan, yəni daha gec saatlata yuxuya gedən insanlarda qida rasionu kimi həyat tərzi faktorlarına nəzarət etdikdən sonra belə, ara xronotipi olan insanlardan 2-ci tip diabet (T2D) inkişaf riski 46% daha yüksək olur. Bu insanlarda daha az fiziki fəaliyyət, spirt və siqaret qəbulu isə daha çox müşahidə olunur. Doktor van der Velde qeyd edir ki, əvvəllər qeyri-sağlam həyat tərzi gec xronotiplə əlaqələndirilsə də, bu qrupda müşahidə olunan metabolik pozğunluqların inkişaf riskinin artmasını tam bu səbəblə izah edə bilməz.
 

Bundan əlavə, tədqiqat nəticələri sübut edir ki, gec xronotiplər təkcə çox lokal yağ deyil, həm də daha yüksək qaraciyər yağ tərkibinə malikdirlər və bir sıra xəstəliklərin inkişaf riskini daha da artırır.


Alimlər erkən qalxanların ara xronotiplərlə oxşar riskə sahib olacağını gözləsələr də, tədqiqat erkən xronotiplər arasında T2T riskinin də bir qədər artdığını aşkar edib. Dr van der Velde və komandası indi yemək vaxtının dəyişdirilməsi və ya fiziki fəaliyyət kimi həyat tərzinin vaxtının tənzimlənməsinin gecə bayquşlarının metabolik sağlamlığını düzəldə biləcəyini təyin etmək üzərində işləyirlər.
 

Doktor insanların müəyyən bir saatdan sonra yeməkdən çəkindikdə və ya az-az yemək kimi üsulların metabolik faydaları ola biləcəyi fikrini irəli sürür. Doğrusu, bunu təsdiqləmək üçün daha çox araşdırmaya ehtiyac olsa da, Van der Veldenin araşdırması sağlamlıq qiymətləndirmələrində (xüsusən də T2D-nin qarşısının alınması) və müalicəsində bu amillərin nəzərə alınmasının vacibliyini vurğulayır. Bu sahədə araşdırmalar irəlilədikcə, “gecə bayquşu” adlandırılan insanlarda diabet və digər metabolik pozğunluqlar riskini azaltmaq üçün fərdi həyat tərzi tövsiyələri də ortaya çıxa bilər.

Aynil

Sfera.az