Minillik yalan: Niyə pişiklərə süd verilməməlidir?

İnsanlar və pişiklər min illərdir yan-yana yaşayıblar. Bu müddət ərzində heyvanların davranışı ilə bağlı miflər yaranıb. İndi isə elm adamları hesab edirlər ki, insanlar həqiqətən öz ev heyvanlarına süd verməkdən imtina etməlidirlər: pişiklər isə ümumiyyətlə süd istehlak etməməlidirlər.

1921-ci il görünən foto

Sfera.az bildirir ki, pişiklər əcdadlarımızı narahat edən gəmiricilərə görə insan məskənlərinə cəlb olunaraq, faydalı yırtıcılar kimi rəğbət qazanıblar və tədricən əhliləşdiriliblər. Nəticədə fermerlər heyvanlardan zərərvericiləri məhv edən vasitə kimi istifadə etməyə başlayıblar ki, bu, ilk olaraq pişikləri və südü bir araya gətirib.

Heyvanlar üçün yeməklərin kommersiyalaşdırılmasından əvvəl pişiklər ilk növbədə ailə süfrəsinin qırıntıları ilə qidalanırdılar və onların qida ehtiyacları haqqında çox az şey məlum idi. Şotlandiyalı həkim Qordon Stables 1877-ci ildə yazdığı pişiklər haqqında kitabında təkid edirdi ki, pişiklərin iki qabı olmalıdır - biri sulu, digəri isə südlü. Nəticədə, pişiklər və süd arasındakı assosiasiya süd sevən pişiklərin incəsənətdə, kitablarda, filmlərdə və cizgi filmlərində təsvirləri vasitəsilə daha da möhkəmləndi. Ancaq indi araşdırmalar göstərir ki, pişiklər əslində heç süd içməməlidirlər.

Əksər pişiklər laktoza qarşı dözümsüzdür.

Əksər məməlilər kimi, pişiklər də həyatlarına ana südü ilə başlayırlar. Ancaq pişik balasına çevrildikdən sonra süd pişik rasionunun tamamilə lazımsız hissəsinə çevrilir.

Pişiklər təxminən 6-12 həftədə süddən kəsilir və təxminən eyni vaxtda süddə laktoza həzm etmək üçün lazım olan laktaza fermentinin istehsalını dayandırırlar. Pişiklərin böyük əksəriyyəti üçün bu, onların sadəcə laktoza dözümsüzlüyü deməkdir. Bununla belə, insanlarda olduğu kimi, dözümsüzlük səviyyəsi də bədənlərinin təbii olaraq nə qədər ferment istehsal etdiyindən asılı olaraq heyvandan heyvana dəyişir.

Üstəlik, elm adamları da pişiklərə süd verməyi məsləhət görmürlər. Laktozanı həzm edə bilsələr də, bu o demək deyil ki, onlar inək südü içməlidirlər. Fakt budur ki, pişiklər inəklərdən çox kiçikdir və buna görə də ana pişiyin südündəki laktoza miqdarı daha azdır. Yaxşı olar ki, onlara analarından süd içsinlər və ya pişiklər üçün uyğun qarışığı verin.

Laktoza qarşı dözümsüzlük pişiklərə süd verməməyin yeganə səbəbi deyil. Nadir olsa da, pişiklərdə süd və ya süd məhsullarına da allergiya yarana bilər. 

Laktoza şəkərin bir növüdür. Qan dövranına sorulmaq üçün parçalana bilmədiyi zaman, laktoza bağırsaqlardan yoğun bağırsağa keçir və orada orqanizmin içindəki bakteriyalar onu fermentləşdirir. Fermentasiya nəticəsində laktoza turşulara və qazlara parçalanır ki, bu da xoşagəlməz simptomlara səbəb olur, o cümlədən:

qaz əmələ gəlməsi;

şişkinlik;

qəbizlik;

qarın ağrısı;

ürəkbulanma;

qusma;

ishal

Təhlükə odur ki, xroniki və ya uzunmüddətli ishal əlavə fəsadlara səbəb ola bilər, o cümlədən:

susuzlaşdırma;

elektrolit balansının pozulması;

qidalanma.

Müntəzəm olaraq süd və ya süd məhsulları istehlak edən pişiklər bu sağlamlıq problemləri üçün risk altındadır. 

Pişiklər niyə südü sevirlər?

Süd ev heyvanlarımız üçün zərərli olsa da, pişiklər onu sevirlər. Fakt budur ki, inək südü körpələri qidalandırmaq və böyütmək üçün nəzərdə tutulub və buna görə də xüsusilə pişiklər üçün çox dadlı olan bir sıra zülallar və yağlar var (Adelaide Universitetinin Heyvan və Baytarlıq Elmləri Fakültəsinin pişik davranışı üzrə fəlsəfə doktoru namizədi Culiya Henninqin sözlərinə görə). 

Süd müalicə olaraq verilə bilərmi?

Süd məhsulları pişik rasionunun təbii hissəsi deyil. Daddan həzz ala bilsələr də, süd ev heyvanınız üçün narahatlıq və sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər, buna görə də mütəxəssislər onu sadəcə rasiondan çıxarmağı məsləhət görürlər.

Əgər nədənsə pişikinizə süd vermək lazımdırsa, mütəxəssislər laktozasız süddən və ya xüsusi olaraq hazırlanmış süddən istifadə etməyi məsləhət görürlər. Bunlar adi inək südü qədər mədələrini narahat etməsə də, yenə də pişikinizə heç bir qida faydası təmin etməyəcək.

Xanım