Niyə Antarktida vaxtaşırı qana bürünür?

“Blood Falls” bəzən Taylor buzlaqındakı çatlardan Şərqi Antarktidadakı Bonney gölünə sızan qırmızı rəngli bir sudur. Buna insanlar arasında “Qanlı Şəlalə” deyirlər. 

Sfera.az bildirir ki, bu şəlalə adını buzlaqın qalan hissəsinin parlaq ağ səthinə qarşı xüsusilə qorxunc görünən "qanlı görünüş"dən alır.

Bu heyrətamiz yer ilk dəfə 1911-ci ildə Terra Nova ekspedisiyası zamanı coğrafiyaşünas, antropoloq və tədqiqatçı Tomas Qriffit tərəfindən kəşf edilmişdir. Sonra alim bütün təhlükələrdən sağ çıxa bilib. Sonradan bu qırmızı suyun adı həm sızan buzlağa, həm də onun axdığı vadiyə verildi.

Əvvəlcə alimlər şəlalənin qanlı rənginin qırmızı yosunların çiçəklənməsi ilə bağlı olduğuna inanırdılar.

Lakin indi məlum olub ki, problem heç də yosunlarda deyil. Tədqiqatlar göstərib ki, şəlalənin suları dəmirlə zəngindir və bu, buzlaqların çatlarından su sızdığı zaman havadakı oksigenlə reaksiyaya girərək onun qırmızı rəngə çevrilməsinə səbəb olur.

Maraqlıdır ki, hər hansı digər ərimiş sudan fərqli olaraq, “Blood Falls”dakı su əslində duzludur və buzlaqda ayrıca duzlu su mənbəyi olduğunu göstərir. Əvvəlki araşdırmada alimlər şəlalənin gizli ürəyini buzdan təxminən 400 metr aşağıda və Qanlı şəlalədən 90 metr aralıda aşkar ediblər.

Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, Qanlı şəlalənin "ürəyinin" ölçüsü hələ də sirr olaraq qalır. Şəlalənin qədim dəniz sularının MakMurdo Quru Vadilərini basması zamanı əmələ gəldiyinə inanılır. Sonra Taylor buzlağı donub. Təəssüf ki, alimlər daşqının vaxtını da müəyyən edə bilmirlər; onun 5,5 milyon ilə 20,000 il əvvəl baş verdiyi güman edilir.

Başqa bir maraqlı fakt ondan ibarətdir ki, su anbarındakı suyun, buzlağın sabitliyinə baxmayaraq, temperaturu sıfırdan xeyli aşağıdır. Alimlər bunun səbəbini suyun donduğu zaman istilik buraxması, ətrafı isitməsi və duzlu suyun donması üçün şirin sudan daha aşağı temperatur tələb etməsi ilə izah edirlər.

Oreqon Dövlət Universitetinin Yer, Okean və Atmosfer Elmləri Kollecinin professoru Erin Pettitin sözlərinə görə, Taylor buzlağı daimi axan su ilə tanınan ən soyuq buzlaqdır. Şəlalədən qırmızı sular daim axmır. Bu arabir baş versə də, niyə baş verdiyini hələ də heç kim tam anlaya bilmir. Yeri gəlmişkən, başqa bir araşdırma da mikroorqanizmlərin duzlu sularda yaşayıb, daha yaxşı inkişaf etdiyini göstərir.

Aysel

Sfera.az