Bu il neft və qaz qiymətlərinin enməsi, eyni zamanda neft hasilatının azalması Azərbaycanda istehsal edilən ümumi daxili məhsulun (ÜDM) nominal dəyərinin kiçilməsinə səbəb olub.

Sfera.az xatırladır ki, 2022-ci ilin yanvar-oktyabr ayları ərzində ölkəmizdə 111,5 milyard manat dəyərində ÜDM istehsal edilmişdi. Bu ilin eyni ayları ərzində istehsalın dəyəri 10,6 milyard manat azalaraq 100,9 milyard manat olub.

İstehsalın azalmasının yeganə səbəbi neft sektorundakı vəziyyətlə bağlıdır. 2023-cü ildə həm neft hasilatı azalıb, həm də ixrac etdiyimiz neftin qiyməti enib. On ay ərzində neft hasilatı 24,97 milyon ton olub. Bu miqdar ötənilki nəticədən (27,175 milyon ton) 8,1 faiz, yəni 2,2 milyon ton azdır. İstehsal miqdarından başqa neftin qiyməti də enib. Ötən il neftin bir tonu 800 dollara satıldığı halda bu il neftin ixrac qiyməti 540 dollara düşüb. İstehsalın azalması ilə yanaşı qiymətin də enməsi neft-qaz sektorunda ÜDM istehsalını xeyli azaldıb. 2023-cü ilin on ayında neft-qaz sektorunda 38,2 milyard manat dəyərində ÜDM istehsal edilib ki, bu da 2022-ci ilin 10 ayındakı nəticədən (55,2 milyard manat) 17 milyard manat azdır.

Qeyri neft-qaz sektorunda isə müsbət dinamika qalır. Ötən il 56,3 milyard dollarlıq ÜDM istehsal edildiyi halda, bu il istehsalın dəyəri 62,7 milyard manata yüksəlib. Bu il qeyri neft-qaz sektorunda ÜDM istehsalı 6,4 milyard manat artıb.

Müqayisə göstərir ki, bu il neft-qaz sektorundakı azalma digər sektordakı artımdan çox olduğundan ÜDM istehsalı xeyli azalıb. ÜDM-in nominal dəyərinin azalması dövlət büdcəsinin neft-qaz sektoru üzrə gəlirlərinə mənfi təsir edir. Eyni vəziyyətin 2024-cü ildə də qalma ehtimalı yüksəkdir.

Vasif