Amerika Vətəndaş Müharibəsi zamanı ən böyük vəhşiliyin məskəni olmuş həbsxana - Camp Sumter

Amerika Vətəndaş Müharibəsi (1861-65) ölkənin şimalı və cənubu arasında amansız qarşıdurmanın getdiyi, hər iki tərəfin böyük itkilərə məruz qaldığı bir müharibə idi. 1864-cü ilin fevralında qurulan "Camp Sumter" haqqında bu gün məlum olanlar isə müharibənin ən çirkin üzünü bütün çılpaqlığı ilə açır.
 

Sfera.az tarixi “Camp Sumter” həbsxanası haqqında maraqlı məlumat təqdim edir.
 

“Camp Sumter” ABŞ-ın Corciya ştatının Andersonville şəhərində yerləşən Konfederasiya hərbi həbsxanasıdır.


Amerika Vətəndaş Müharibəsinin səbəbi, yeni seçilmiş prezident Abraham Linkolnun cənubda köləliyi ləğv edəcəyini düşünməsi idi. Əvvəlcə 7 və daha sonra isə 11 müstəqil bir dövlət yaranmasını istəməyən ştat "Amerika Konfederativ Dövlətləri" adı altında birləşməyə cəhd etmişdi. Müharibə zamanı şimaldakı dövlətlər ittifaq, cənubdakı dövlətlər isə konfederasiya adlanırdı.
 

Qeyd etdiyimiz kimi, “Camp Sumter” konfederasiya həbsxanası idi və əsir ittifaq əsgərləri burada saxlanılırdı.


Həbsxana cənubun ən böyük həbsxanası idi.
 

Sumter düşərgəsi bu gün antisanitar şəraiti və yüksək ölüm halları ilə yadda qalıb. Bu mərkəzdə 12.912 Birlik əsgərinin öldürüldüyü və Birliyin lideri Henri Virzin (1823-65) bu həbsxanada hərbi cinayətlərə görə edam edildiyi güman edilir.
İlk məhbuslar 1864-cü ilin fevralında Sumter düşərgəsinə aparılıb.

 

Həmin vaxt həbsxana hələ tikilməkdə idi. Corciya ştatının meşəlik və ucqar bölgəsində qullardan istifadə edilərək tikilən tikili 6 hektar ərazini əhatə edirdi. Bu gün həbsxananın qalıqları, Əsirlər Muzeyi və mərkəzdə həyatını itirən Birlik əsgərlərinin dəfn edildiyi milli qəbiristanlıq ziyarətçilər üçün açıqdır.
 

“Camp Sumter”də ən təəccüblü hadisə isə bölmə komandiri Henry Wirzin öldürülməsi idi.
 

Amerika vətəndaş müharibəsi 9 aprel 1865-ci ildə general Robert E. Linin komandanlığı altında Konfederasiya əsgərlərinin təslim olması ilə başa çatdı. Bir ay sonra, Andersonville komandiri Henry Wirz həbsxanada saxladığı hərbi əsirləri öldürdüyünə görə həbs edildi.
İxtisasca həkim olan Wirz, Vətəndaş Müharibəsi başlayanda Dördüncü Luiziana Batalyonuna qoşulmuşdu.


Minlərlə məhbus Wirzin nəzarəti altında Andersonville həbsxanasında ölüb. Ancaq müəyyən mənada o, həm də ona görə məhbus idi ki, həbsxananı idarə etmək üçün ona verilən resurslar yetərli deyildi. Konfederasiya itkilərə məruz qalmağa və dağılmağa başladıqca, məhbuslar üçün dərman və qida əldə etmək getdikcə çətinləşirdi. “Camp Sumter” xəbərini eşidən şimallılar digər tərəfdən şok və qəzəb hissləri yaşayırdılar.
 

Məşhur şair Walt Whitman (1819-92) düşərgədən sağ çıxan bir neçə nəfərlə görüşdən sonra yazırdı:


“Bağışlanmalı olan əməllər və cinayətlər var. Amma bu, şübhəsiz ki, onlardan biri deyil...”


Wirz daha sonra Birlik əsgərlərinin yaralanmasına və ölümünə səbəb olmaqda günahlandırıldı. İki ay davam edən məhkəmə prosesində 100-dən çox adam onun əleyhinə ifadə verib. Onun hərəkətləri bağışlanmaz olsa da, Wirz bu vəhşiliyin günah keçisi oldu. Məhkəmə Wirz üçün ölüm hökmü çıxardı.
Komandir 1865-ci il noyabrın 10-da Vaşinqtonda edam edildi.


Wirzin növbətçi əsgərə son sözləri belə oldu:
 

“Mən əmrlərin nə olduğunu bilirəm,komandir. Onlara əməl etdiyim üçün məni indi asırlar”.
 

Beləliklə, Wirz Vətəndaş Müharibəsi zamanı törətdiyi cinayətlərə görə mühakimə olunan azsaylı insanlardan biri kimi 41 yaşında dünyasını dəyişdi.
 

“Camp Sumter” isə dünya tariximizin qaranlıq ləkələrindən biri kimi tarixə həkk olundu.

Xanım

Sfera.az