Bu gün dünya rep tarixinə düşmüş və hələ də qalmaqallı dava və mübahisələri ilə gündəm olan “East Side” və “West Side” müharibələrini araşdıracağıq.
Müharibələr deyəndə, şişirtmirik, həqiqətən əsl müharibələr olub.

Sfera.az bildirir ki, Amerikanın iki tərəfini bir araya gətirən Şərq-Qərb Sahil müharibələrində iki əsas ad var idi: Tupac (2Pac) və The Notorious B.I.G. (Böyük).


Əslində, bu müharibədən əvvəl Notorious və Tupac iki yaxın dost kimi musiqi karyeralarını davam etdirirdilər. Lakin sonradan onların fikir ayrılığı hadisələri alovlandıracaqdı.

Şərq Sahili və Hip Hop
 

Hip-hop mədəniyyətinin vətəni Amerikanın şərq sahilində yerləşən Bronks, Nyu-Yorkdur. Hip hop ilk dəfə şərq sahillərində başlayaraq, bütün Amerikaya yayılıb.
 

Hip hop adi "köhnə məktəb" üslubu və sadə qafiyə sxemi ilə yazılmış mahnılar deyil, lirik bacarıq üzərində qurulmuş bir üslubdur. 80-ci və 90-cı illərin əvvəllərində çıxan əyləncəli, mesajsız parçalar əvəzinə bu üslubda daha mürəkkəb söz oyunları, qafiyələr və metaforalar var.
Hip hop durmadan inkişaf edir, Amerikada və hətta bütün dünyada yayılırdı.

Hələlik, bura qədər problem yoxdur. Amerikada hip hop populyarlaşarkən hər kəs tək və ya qrup halında musiqi ilə maraqlanırdı. Kiçik qrup davaları olurdu, lakin hip hopla bağlı sahiblik instinkti yox idi. Bu rəvayətlər bu şəkildə 1980-ci illərin sonuna qədər davam edəcəkdi.
Dünyanı fırtına ilə tutan hitlərlə bərabər, qərb sahilinin yüksəlişi və rekord müharibələr başlayır.


1986-cı ildə Ice-T tərəfindən buraxılmış "6 in the Morning" mahnısı “Gangsta Rap”in başlanğıcı hesab olunur. Bu, qərb sahillərində, bütün Amerikada və hətta dünyada təxribat törədir.
 

1988-ci ildə N.W.A "Straigh Outta Campton" albomu ilə yenidən bazarları silkələyir, “Gangsta Rap”i zirvəyə çatdırır. Ice Cubenin 1990-cı ildə buraxdığı "AmeriKKKa's Most Wanted", Tupacın "2Pacalypse Now" albomu və nəhayət 1993-cü ildə çıxan Snoop Doggun "Doggystyle" hitləri qərb cəbhəsinin qızıl dövrünü canlandırmağa başlayır. Amerikada hip hop qəfildən qərb sahili reperlərinin rəhbərliyi altında irəliləməyə başlayır.

Suge Knight adlı prodüser 1991-ci ildə istehsal şirkətini qurur və qərb sahilinin qaymaqlarını işə götürür.


Suge Knight isə 2Pac, N.W.A, Ice Cube və Snoop Doggu qurduğu “Death Ros” səsyazma şirkəti ilə birləşdirir və ildə 100 milyon dollar gəlir gətirəcək bir proyekti öz üzərinə götürür. Bu, müharibələrin başlaması üçün kifayət qədər qığılcım olacaqdı. Amerika hip-hopu öz mənşəyindən, şərq sahilindən qərb sahilindəki reperlərə köçməyə başlayır.


Üstünlük və satış üstünlüyü qərb sahilinə keçdikdə, Şərq Sahili təbii ki, səssiz qalmayacaqdı. Şərq sahilində yeni bir istehsalçı yüksəlir: Puff Daddy.


1994-cü ildə The Notorious B.I.G.-nin "Ready to Die" və Nasın "Illmatic" albomları bazarların altını üstünə gətirir. 1996-cı ildə Jay-Z-nin "Reasonable Doubt" albomunun çıxması ilə Şərq Sahili yenidən Qərblə bərabərləşib. 1993-cü ildə Puff Daddy “Bad Boy Records” prodüser şirkətini qurub. Craig Mack və The Notorious B.I.G bu şirkətə qoşulur və “Death Row”Bad Boys, Tupac-The Notorious B.I.G münaqişələrinin diqqət mərkəzində olan şərq-qərb sahili müharibələri başlayır.
1994-cü ildə Tupak Nyu Yorkda zorlama ittihamı ilə mühakimə olunur. Məhkəmə davam edərkən Tupac Times Meydanında Quad Recording Studios qarşısında hərbi forma geyinmiş bir qrup əsgərin hücumuna məruz qalır.


Bədəninə 5 güllə dəyən Tupac bu hücumdan yaralı olaraq xilas olur. Xəstəxanada olarkən bu hücumu The Notorious B.I.G. və Bad Boys komandası tərəfindən edildiyini söyləyir. Bu arada məhkəmə nəticəsi açıqlanır və Tupak 5 il həbs cəzasına məhkum edilir.
Atəş açan komandanın isə Bad Boys ilə heç bir əlaqəsi tapılmır.


Tupak həbsxanada olarkən The Notorious B.I.G. "Səni kim vurdu?" mahnısını buraxmaqla hər şeyi alt-üst edir.

Trek birbaşa Tupacı hədəf alır və böyük reaksiya toplayır. Mahnı hit-paradları alt-üst edərkən, Sude Knight bu müharibədə Tupacın yanında olması olduğunu bildirir və and içərək, Tupakı həbsdən çıxarır.

Tupak həbsdən çıxandan sonra dünya rep tarixinin ən yaxşı dissi adlandırılan “Hit Em Up” mahnısını buraxır.


Bu mahnıda Biggie və onun ətrafına qarşı çox sərt çıxışlar olur və təhqirlər yağdırılır. Tupak bu mahnının əvvəlində Biggienin həyat yoldaşı ilə yatdığını deyir. Mahnıda həmçinin Jay-Z də hədəf alınır.


Notorious B.I.G. O, "Hit Em Up" mahnısına birbaşa cavab verməyib. Lakin o, hip-hop dünyasının üstündən illər keçməsinə baxmayaraq, şərq sahilinin bu mahnının öhdəsindən gələ bilməyəcəyini bildirib.


İşlər kontroldan çıxmağa başlayır. 7 sentyabr 1996-cı ildə Tupac və Suge Knight Mayk Taysonun boks matçını izləmək üçün Las Veqasa gedirlər.

Oyun başa çatdıqdan sonra arenanın foyesində Nyu-York quldur dəstəsinin üzvü Cripsi gördükdən sonra böyük dava düşüb. Döyüşdən sonra ikili oyundan sonrakı əyləncədə iştirak etmək üçün Suge Knightın gecə klubuna yollanıblar. Bu zaman qırmızı işıqda gözləyərkən onlara yaxınlaşan “Cadillac” qəfildən atəş açıb. Bu hücumda Suge Knight da avtomobildə olub, lakin o, yalnız bir güllə ilə yaralanıb.

Ağır yaralanan Tupak xəstəxanaya aparılıb və 6 gün komada qalıb. O, 1996-cı il sentyabrın 13-də 25 yaşında daxili qanaxma nəticəsində dünyasını dəyişib.


Tupakın hadisələrlə dolu ölümündən sonra bütün gözlər təbii ki, The Notorious B.I.G və Puff Daddyyə çevrilib, lakin hadisə baş verən gecə hər iki məşhur matçı evdə izlədiklərini və yeni mahnı yazdırdıqlarını iddia edirlər. Kifayət qədər sübut olmadığından onlara qarşı heç bir iddia qaldırılmayıb. Hazırda qətli New York Crisp bandasının törətdiyi güman edilir.

Bu ölümdən sonra Biggie şərq sahilində konsert verdi. Konsert sahəsi qərb tərəfinin pərəstişkarları ilə doldu.
 

Hər kəsi şoka salan Biggie oxuduğu mahnını yarımçıq kəsdi və birdən Tupaka yönəlmiş “Who Shot Ya” mahnısını oxumağa başladı.
Biggie bu müharibəni bitirmək üçün çox radikal və cəsarətli qərarlar verməyə davam etdi. O dərəcə ki, o hətta Kaliforniyanın qərb sahilində yeni albomunu tanıtmaq və təqdim etmək niyyətində idi.


Biggir 1997-ci il martın 8-dən 9-na keçən gecə saat 00:45-də otelinə qayıdarkən Tupakın ölümündən düz 6 ay sonra qara rəngli “Impala”dan açılan atəş nəticəsində həyatını itirib.
 

Biggie öləndə 24 yaşında idi.

Şərq sahili reperlərinin qeyri-ənənəvi üslubu var. Lirik bacarıq ön plandadır. Vurğular aqressiv şəkildə edilir və mürəkkəb söz oyunları var. Zorakılıq və sosial məsələlər müzakirə olunur. Wu-Tang Clan ən təmsil olunan qruplardan biridir. West Coast reperləri arasında The Notorious B.I.G. (Biggie) birinci yerdə gəlir. Digər mühüm adlar; Jay-Z, DMX, Nas, 50 Cent, Method Man, Rakim.


West Coast qrupunun əsasları Qərb Sahilinin mərkəzi olan Kaliforniyada qoyulub. Musiqi əsasən G-funk və Gangsta repindən ibarətdir.
 

West Coast rep lirikləri pul, fahişələr, zərərli maddələrin istifadəsi və silahlardan bəhs edir. Həyatdakı çətinliklər və bərabərsizliklər müzakirə edilir, yaşanmış hekayələr ön plandadır.
 

NWA (Niggaz Wit Attitudes) qrupunun qərb sahilini ən yaxşı şəkildə təmsil etdiyini söyləmək olar. NWA-nın məşhur adları Dr. Dre, Eazy-E və Ice Cubedir. Bundan əlavə, Qərb Sahilinin ən əhəmiyyətli adları Tupak, Ice-T, The D.O.C, Snop Dogg, Kendrick Lamar və The Gamedir.
Tupak və Biggienin ölümündən sonra müharibə söndü. Prodüser şirkətləri bu iki əfsanəvi reperin albomlarını yenidən buraxaraq külli miqdarda pul qazandılar.
 

Şərq və qərb sahili müharibələrindən sonra Amerika hip-hopu yeni dövrə qədəm qoydu və Eminem kimi reperlər səhnəyə çıxmağa başladı.

Xanım

Sfera.az