Hitlerin dünya tarixində qoyduğu izləri bir yana qoyaq, bəzi sirli layihələrindən bu gün də baş açmaq çətindir. Məsələn, Ağır Su Layihəsi haqqında eşitmisinizmi?

Sfera.az yaxın tariximizdə baş vermiş bu hadisə haqqında yazı təqdim edir.
 

İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Hitlerin rəhbərliyi altında Almaniya Norveç dağlarında qurulan obyektdə “ağır su” adlı maddə üzərində işləməyə başlayıb.


“Ağır su”nun elmi ədəbiyyatda adı deyterium oksididir. 1932-ci ildə Hugh Taylor tərəfindən kəşf edilmişdir. Bu maddənin fərqləndirici xüsusiyyəti onun atom bombası istehsalında istifadə edilə bilməsi idi.
 

Bunun Hitler kimi bir lider üçün nə qədər vacib olduğunu təsəvvür edə bilərsiniz.

Hitler Rjukanda tikdirdiyi obyektdə ağır su üzərində işlərə başlayıb və Almaniya qısa müddətdə istehsala hazırlaşıb.


Bu proses başlayanda Almaniyanın rəqibləri arasında ən əsas düşmən İngiltərə idi. Əgər almanlar ağır sudan istifadə edərək atom bombası istehsal etməyi bacarsaydı, təhlükə təkcə ingilislərin üzərində olmayacaqdı.

Böyük Britaniya və digər dövlətlərin Norveç dağlarında yerləşən bu obyektin varlığından xəbərdar olması uzun çəkməyib. Belə ki, onu çox gizli saxlamaq mümkün olmayıb.


Bu layihəni başa çatdırmaq o qədər də asan deyildi. Güclü mühafizə olunan əraziyə çatmaq və almanlar tərəfindən həyata keçirilən layihəyə son qoymaq uğurlu kəşfiyyat işi və yaxşı təşkilatçılıq tələb edirdi.
 

Vaxtı çox məhdud olan İngiltərə bu çətin missiya üçün planlar qurmağa başlayıb.
 

Nəticədə ortaya çıxan plan belə idi: Norveç əsgərlərindən ibarət bir qrup Hitlerin fəlakətli obyektini məhv etmək üçün təyin ediləcəkdi.


Bu layihənin qarlı dağlarda uğurlu olub-olmayacağı isə sual altında idi.

Əməliyyat 18 oktyabr 1942-ci ildə İngiltərənin verdiyi hava dəstəyi ilə başlayıb. Norveç əsgərləri dağlara ensə da, qarşıda onları böyük problem gözləyirdi. Obyektə çatmaq üçün çətin yolu qət etməzdən əvvəl Britaniya təyyarələri üçün enə biləcəkləri ərazini müəyyən etməli idilər.

Əsgərlər kəşfiyyat apararkən almanlar nəyinsə səhv olduğundan şübhələniblər və obyektin ətrafındakı bölmələr hadisədən xəbər tutublar.


Norveçli müttəfiqlərindən yer üçün siqnal gözləyən İngilis təyyarələri vurulub və qəzaya uğrayan təyyarələrdən sağ çıxan İngilis əsgərləri öldürülüb. Almanlar gizli əməliyyatın nə olduğunu başa düşüblər və beləliklə ingilis cinahındakı təhlükə aradan qaldırılıb.
 

Lakin almanların Norveç əsgərlərindən xəbəri yox idi.

Bu üstünlüyü ilə yanaşı, Norveç əsgərləri üçün böyük bir çatışmazlıq daha var idi: qar və buzla örtülmüş bu əlverişsiz relyefə malik coğrafiyada tək qalmışdılar. Almanların onları aşkar edib ələ keçirmələri də mümkün idi.
 

Gözləyərkən qida ehtiyatları azalan əsgərlər sağ qalmaq üçün maral ovlamalı olublar. Tutulmaq riski ilə mübarizə aparan əsgərlər artıq ölümlə həyat arasındakı sərhədi keçməyə başlayırdı.

Həmin ərəfədə uğursuz əməliyyat xəbəri artıq Londona çatıb və dəstək qrupu göndərilib.

İkinci komanda aylar sonra çatıb. 16 fevral 1943-cü ildə komandoların havadan əraziyə enməsi ilə obyektə əməliyyat yenidən canlandırılıb.
 

Ağır su istehsal edən bu obyekt dağın ətəyində yerləşirdi və hücum etmək demək olar ki, mümkün deyildi. Xüsusən də bunu almanların fərqinə varmadan edə bilmək çətin idi.

Həm də bu obyekt üçün yer xüsusi seçilmişdi-nüvə planları heç vaxt yarımçıq kəsilməməli idi.


Bu obyektə çatmağın yeganə məlum yolu var idi, o da dar asma körpüdən keçirdi. Burada da alman əsgərləri daim xidmət edirdilər.

Obyektə çatmağın digər yolu məntiqli yol deyildi. Sıldırım və buzlu qayalara qalxmaq ancaq ölməz əsgərlər üçün mümkün idi. Almanlar buradan heç kimin girməyəcəyini düşünərək heç bir təhlükəsizlik tədbiri görməmişdilər. Əməliyyat qrupunun isə yeganə yolu bu idi. İndi onlar geri dönüşü olmayan bir yola girməli idilər. Gizli şəkildə obyektə daxil olan iki əsgərin ikisi də üzərində partlayıcı saxlayıb. Onlardan biri həyatını itirsəydi, digəri missiyanı tamamlamalı idi.


Gecənin sakitliyindən istifadə edən əsgərlər gizli şəkildə ağır su hissəsinə girə bilib, girov götürdükləri norveçli işçidən obyektin “şah damarını” göstərməsini xahiş edib və bombanı oraya yerləşdiriblər.

Əsgərlər cihazı birləşdirib, bombanı partlamağa hazır vəziyyətə gətirib, daha sonra sürətlə ərazidən uzaqlaşıblar. Xoşbəxtlikdən hava o qədər soyuq olub ki, qarda ayaq izləri belə qalmayıb və almanlar onları heç vaxt görməyib.

Obyektin partladılması layihəsi uğurla həyata keçirilsə də, gözlənilən zərəri vurmaq mümkün olmayıb. İngilislərin hədəf almalı olduqları nöqtələr hələ də işlək idi.


Hitlerin əmri ilə almanların bu ziyanı aradan qaldırması çox çəkməyib: 6 aydan az bir müddətdə obyekt artıq yenidən ağır su istehsal etməyə başlayıb.

Hitler obyekt və ətrafının daha güclü mühafizə olunmasını istəyirdi. Bu, obyekti eyni şəkildə məhv etməyin mümkün olmayacağına işarə idi.

Nüvə obyektini ictimaiyyətə zərər vermədən məhv etmək cəhdləri nəticəsiz qalan İngiltərə başqa yol seçməli olub.

Obyektə 180-ə yaxın təyyarə hücum edib, lakin Hitlerin mühəndisləri bu hücumların olacağını təxmin etdikləri üçün zirzəmidə ağır su çənləri yerləşdirmişdilər. Bina xarabalığa çevrilsə də, layihəyə heç bir ziyan dəyməyib.

Almanların qərar vermə vaxtı idi, obyekt artıq istifadəyə yararsız hala düşmüşdü. Ağır su çənləri daşınmalı idi.


Ağır su çənləri sökülüb və böyük bir qrup layihəni Almaniyada davam etdirmək üçün yola düşüb. Tanklar qatarla Tinnsjo ​​gölünə aparılacaq, sonra mülki gəmiyə yüklənəcəkdi.
 

İngilislər indi də ağır suyun dənizlərə qarışması və milyonlarla insanın həyatına son qoyma riskini aradan qaldırmalı idilər.

İngiltərə bu riski almaqda qərarlı idi. Tapşırıq Knut Haukelidə verilib.


Almanların bu plandan xəbəri yox idi, çünki onlar İngiltərənin mülki insanların həyatını təhlükəyə atmayacağını düşünürdülər. Məhz bu səbəbdən gəmidə təhlükəsizlik tədbirləri belə görülməyib. Belə olan halda, Knut Haukelid asanlıqla partlayıcı qurğunu gəmiyə yerləşdirib və gəmi limandan ayrıldıqdan 45 dəqiqə sonra işə salınıb.
 

Tinnsjo ​​gölü ağır su ilə dolub daşaraq, yüzlərlə günahsız insanı və bəşəriyyətin gələcəyini təhlükə altına qoyub.

Ağır Su Layihəsi iflasa uğradıqdan sonra Hitler bir daha atom bombası düzəltməyə heç vaxt cəhd etməyib.

Bu qəddar plana son qoyulsa da, Hitlerin qarşısı müəyyən qədər alınsa da, qəddarlığı tamamilə aradan qaldırmaq mümkün olmayıb. Amerika bir neçə ildən sonra Yaponiyaya qarşı atom bombasından istifadə edib.

Xanım

Sfera.az