Adi bir insanın IQ səviyyəsi 85 ilə 115 arasındadır. Ancaq elə adamlar var ki, o, 228 bal toplayaraq dünyanın ən ağıllı adamı adını qazanıb. O dərəcə ki, onun adı yüksək IQ səviyyəsinə görə Ginnesin Rekordlar Kitabında fəxri siyahıdadır. Bu şəxs Merilin vos Savantdadır.
 

Bəs Merilin Savant kimdir? Onun necə uşaqlığı olub? O, həyatı boyu hansı hadisələrlə qarşılaşıb?
 

Sfera.az sizə vos Savantın eniş-yoxuşlarla dolu həyat hekayəsini təqdim edir.


Savant sözünün dilimizdə mənası - alim, dahi deməkdir. Lakin Merilin vos Savant bu soyadı bilərəkdən və ya qəsdən seçməyib. Yenə də öz soyadına layiq bir zəka ilə doğulub. O, 1986-1989-cu illər arasında Ginnesin Rekordlar Kitabı tərəfindən "Dünyanın Ən Yüksək İQ-ya malik İnsanı" seçilib.
 

"Niyə cəmi 3 il?" soruşsanız, bu haqda məqaləmizdə məlumat verəcəyik.

Ancaq əvvəlcə Merilin vos Savantın uşaqlıq illərinə nəzər salaq.


Merilin Mark kimi tanınan Merilin vos Savant 1946-cı il avqustun 11-də Missuri ştatının Sent-Luis şəhərində anadan olub. Onun təvazökar və sadə bir ailəsi var idi. Merilinin valideynləri Almaniyadan və İtaliyadan mühacirət edib, babalarının hər ikisi kömür mədənçisi olub.
Təsadüfən onun həm ana tərəfdən babası, həm də ata tərəfdən nənəsinin soyadı Savant olub.


Anası atasının soyadını miras aldı, Vos Savant və Merilin daha sonra bu soyadı özü üçün qəbul edib. Bu, sanki onun həm gələcək illərdəki populyarlığı, həm də dünyada ən yüksək İQ-yə malik insan titulundan xəbər verib.
 

Bəs onun intellekti necə aşkar edilib?
 

Tələbəlik illərində riyaziyyat və təbiət elmlərində inanılmaz qabiliyyət nümayiş etdirən Savant yazıya da böyük maraq göstərirdi. İş o yerə çatıb ki, atasının dükanında köməklik edərkən həm də yerli jurnalda təxəllüslə məqalələr yazırmış. Ancaq 10 yaşı tamam olanda həyatı həmişəlik dəyişəcəkdi.
 

Cəmi 10 yaşında olarkən keçdiyi İQ testlərindən aldığı nəticələr onun üstün zəka səviyyəsini ortaya qoyub.
 

Gənc Merilinin zəka qabiliyyəti iki növ IQ testindən istifadə edilərək yoxlanılıb. Onlardan biri, insanın şifahi və qeyri-şifahi qabiliyyətlərini beş kateqoriya üzrə ölçən "Stanford-Binet" testi idi: bilik, vizual-məkan emal, maye düşünmə, iş yaddaşı və keyfiyyət əsaslandırma. Digəri Hoeflin tərəfindən nəşr olunan və yüksək səviyyəli zəkaları ayırd etmək üçün ümumi intellekt testi kimi istifadə edilən “Mega Test” idi.
 

Təsəvvür edə bildiyiniz kimi, bu dahi uşaq hər iki testdən inanılmaz yüksək bal toplayıb.


10 yaşında intellekt səviyyəsi 22 yaşlı insanınkına bərabər olan Savant 1986-1989-cu illərdə Ginnesin Rekordlar Kitabının "Ən yüksək İQ" siyahısında olub.
 

"Niyə cəmi 3 il?" sualına:

IQ testlərinin dəqiqliyi və etibarlılığı ilə bağlı mübahisələr üzə çıxdıqda, 1990-cı ildə Ginnes tərəfindən “Ən yüksək İQ” kateqoriyasına son qoyulub. Buna görə də vos Savant bu rekorda sahib olan sonuncu şəxsdir.

Guinness bu sahədə kateqoriyanı ləğv etsə də, vos Savant hələ də yüksək intellekti ilə gələn şöhrətin təqibində idi.


Təəccüblü dərəcədə yüksək IQ və gözəl görünüşü ilə Savant əsas jurnal və qəzetlərin üz qabığında görünüb - bu üzlüklərdən birində o, "Jarvik-7" süni ürəyini icad edən və eyni zamanda onun əri olan Robert Jarvikin yanındadır. Onların arasında "Amerikada nəşr olunur" da var. O, David Letterman ilə Late Night da daxil olmaqla bir neçə televiziya proqramında çıxış edib.

Daha sonra yazıçılıq karyerasını davam etdirmək üçün Nyu Yorka köçən Savant “Parade” jurnalında məqalələr yazmağa başlayır.

Görünür, “Dünyanın ən ağıllı adamı” adı oxucular tərəfindən çox maraqla qarşılanır ki, Savant jurnalın öz guşəsində oxucularından akademik, elm və məntiq tapmacaları ilə bağlı məqalələr yazır, cavablar verirdi.
 

Sütunun adı "Merilindən soruş" idi.

Təbii ki, şöhrəti yayılandan sonra onun zəkasını yoxlamaq istəyənlər bir-bir peyda olmağa başlayıb.


Dünyanın ən ağıllı insanı kimi tanınmaq bir növ insanları Savantın zəkasına daim meydan oxumağa dəvət edirdi. Bu vəziyyəti o dövrdə geniş yayılmış seksist düşüncə daha da pisləşdirdi. Savant bu vəziyyəti belə ifadə edir:
 

"Qadınlar öz zəkalarını bir şey etmək üçün istifadə etdikdə, yararsız hesab olunurdular. Ona görə də məni heç bir şəkildə təşviq etmədilər."


Savant, yüzlərlə seksist məktubdan tutmuş televiziya şousunun aparıcısı David Lettermanın istehzalı şərhlərinə qədər bu problemlə dəfələrlə qarşılaşıb.
Bununla belə, kifayət qədər səs-küyə səbəb olan xüsusilə bir hadisə yadda qalır: "Monty Hall" problemi.


1991-ci ildə bir oxucu vos Savantdan "Monty Hall" sualı kimi tanınan məşhur məntiq problemini həll etməyi xahiş edib. Bu mövzu da uzun olduğu üçün burada bu məntiq problemindən uzun-uzadı danışmaq istəmirik, amma növbəti yazılarda “Monty Hall” Problemi haqqında ayrıca yazı təqdim edəcəyik.
 

Marilyn vos Savant "Monty Hall" probleminə sanki hər zaman qarşılaşdığı bir sual kimi cavab verib.


Bu çox sadə cavab gözlənilməz müzakirəyə səbəb olub. Mübahisə təkcə jurnalın auditoriyası arasında deyil, həm də akademik və elmi dairələrdə sürətlə yayılıb.
Bu cavab üçün vos Savant təxminən 10 min linç və qınama məktubu alıb.


Dünyanın ən ağıllı adamından belə cavab gözləməyənlər onun adını çəkməkdən, zəkasını təhqir etməkdən çəkinmirdilər:
 

“İndi sən çox pis oldun. Mən başa düşdüyüm qədər sizin belə sadə məsələni belə həll etməyə zəkanız yoxdur. İcazə verin izah edim...” və bu kimi daha çox.

Dünyanın ən ağıllı adamının verdiyi bu cavab doğrudanmı yanlış idi?


Sualı təhlil edən bir çox ekspertlər məsələ ilə bağlı şərhləri ilə Savanta haqq qazandırıb və təhqirləri ilə onu aşağılamağa çalışan insanların üzr istəməsinə səbəb olublar. Ancaq bəziləri Savantın bu barədə hələ də haqlı olmadığını iddia edirlər.


Merilin hazırda İqtisadi Təhsil üzrə Milli Şuranın idarə heyətinin üzvü kimi fəaliyyət göstərir. O, həmçinin İstedadlı Uşaqlar üçün Milli Assosiasiyanın və Milli Qadın Tarixi Muzeyinin məsləhət şurasının üzvü kimi fəaliyyət göstərir. Unutmadan əvvəl əlavə edək: "Merilindən soruş" rubrikası da hələ də aktivdir.

Xanım

Sfera.az