Böyük Böhran zamanı maddi çətinliklərin öhdəsindən gəlməyə çalışan insanlar hətta insanları oğurlayıb pul istəməyə də əl atırdılar. Xüsusilə yüksək profilli insanlar bu insanların hədəfi olub. Nell Donnelly də onlardan biri idi...

31 dekabr 1931-ci ildə dizayner Nell Donnelly həyatının 75 min dollar dəyərində olduğunu öyrənəcəkdi…


Sfera.az cinayətkarlar tərəfindən qaçırılaraq, təhdid edilən və mütəşəkkil cinayətkar qrup tərəfindən xilas edilən Nell Donnelly hadisəsini təqdim edir.
 

1929-cu ildə başlayan və təxminən 10 il davam edən Böyük Depressiya, həddindən artıq iqtisadi ümidsizlik dövrü idi.


Tənəzzülün ən yüksək nöqtəsində ABŞ-da işsizlik səviyyəsi 20%-dən çox idi. Şərait o qədər çətinləşmişdi ki, bəzi vətəndaşlar cinayətə üz tutmağa başlayıblar. Xüsusilə adam oğurluğu ən yaxşı tez varlanmaq sxeminə çevrilmişdi. Nell Donnelly də adam oğurluğu meyarlarına uyğun gələn profil idi.

Nell Donnelly ilk dəfə 1916-cı ildə Birinci Dünya Müharibəsindən əvvəl Amerikada yayılmış sadə pambıq paltarlardan fərqli olaraq məşhurlaşan fır-fırlı paltar dizaynları ilə diqqət çəkirdi.


Zərif paltarlar ümumiyyətlə daha bahalı idi, lakin Donnellinin “Nelly Don” brendi təvazökar geyinmək ideyası aşılayırdı. Nelly Don paltarlarının qiyməti 69 sent olan nisbətən darıxdırıcı geyimlərlə müqayisədə 1 dollar təşkil edirdi. Üslublar və toxunuşlar Donnellinin Paris və Vyanaya səfərlərindən ilhamlanıb. Bundan əlavə, paltarların cibləri də var idi. Donnelli başa düşürdü ki, hər kateqoriyadan olan müştərilər üçün geyimlər lazımdır. Paltarlar yalnız dəbli istehlakçılar üçün deyil, onları istəyən hər kəs üçün nəzərdə tutulmuşdu.

Satışlar durmadan artırdı və Donnelly Geyim Şirkəti, əksəriyyəti qadınlar olmaqla, mindən çox insanın işlədiyi 3,5 milyon dollarlıq bir müəssisəyə çevrildi.


Lakin Donnellinin işgüzarlığı onun alıcılarının nə istədiyini bilməkdən kənara çıxdı. Böyük Depressiyanın iqtisadi gərginliyinə baxmayaraq, Donnelly işçilərinə bərabər münasibət göstərdi; pensiya planları, tibbi sığorta və təhsillərini artırmaq istəyən işçilər üçün ödənişli təlim təklif etdi. O, işçilərinin uşaqları üçün də təqaüd fondu təsis edib.

Zahirən onun şəxsi həyatı işgüzar münasibətləri qədər yaxşı görünürdü.

Donnelli iş ortağı Çarlz Pol Donnelli ilə evli idi və cütlük Sankt-Peterburqda yaşayırdı. Missuri ştatındakı Lindenvud Kollecini bitirdikdən sonra Çarlz daimi olaraq Kanzas Sitiyə köçdü. Cütlük və övladlığa götürdükləri oğulları David dinc həyat sürürdülər.
 

Təəssüf ki, Donnellinin sosial təbiəti və uğurları onu hədəfə çevirdi.


1931-ci il dekabrın 16-da axşam o, kabinetindən çıxaraq sürücüsü Corc Bleyerin idarə etdiyi avtomobilə minir. Onlar evə çatanda qəflətən avtomobil yolunun girişini başqa bir avtomobil bağlayır. Maşının qarşısına əlində silah olan şəxs çıxıb. O, cəld Donnellinin maşınına minərək Bleyri yerə uzanmağa məcbur edib. Arxa oturacaqda Donnelli başına torba keçirməyə çalışan iki kişi ilə mübarizə aparırdı. O, qaçırıldığını anlayanda təpikləməyə və qışqırmağa başlayır.
Donnelly və Blair tezliklə maşınlarından çıxarılaraq başqa maşına mindirilib.


Təxminən bir saat sürdükdən sonra onlar qaçıranların növbəti hərəkətlərini planlaşdırdıqları təhlükəsiz ev kimi xidmət edən kabinəyə gəldilər.
 

Oğurlayanlar Donnelliyə pul istədikləri üçün onu qaçırdıqlarını deyiblər.


Adam oğurlayanların tələbləri aydın idi: Donnelli dediklərini etsəydi, ona heç bir zərər dəyməzdi və yaxşı olardı. Qaçıranlar ondan 75 min dollar istəyirdilər. Donnelliyə pul tələb edən bir qeyd yazmağı tapşırdılar, yoxsa Bleyri öldürüb gözlərini kor edəcəkdilər. O da vurğulanıb ki, kimlərsə polisə müraciət etsə, ciddi xəsarət alacaqlar. Donnelli onlara notu həftələrdir xəstə olan və belə xəbərləri ala biləcək durumda olmayan əri Paula göndərmək istəmədiyini bildirib.
Nəhayət, o, notlardan birini Paula, digərini isə ailənin şəxsi vəkili Ceyms E. Taylora yazmağa razı olur.
 

Daha sonra Blair və Donnelly çarpayıya bağlandığı və gözlərini dəsmal ilə bağladığı otağa aparılıb.
 

Donnelliyə çarpayıda uzanmağa icazə verilib və o, qaçıranların heç birinə baxmayacağına söz verdiyi üçün gözləri bağlanmayıb. Oğurlayanlar ona süd və kraker gətirirdilər.
 

Teylorun vəkili məktubu ertəsi gün səhər alıb.

Teylor tələsik Donnellinin əri Paulun yanına qaçır. Ər, arvadının ötən axşam dostları ilə getdiyini və yuxuya getdikdən sonra evdə olacağını güman etdiyi üçün şoka düşüb. Paul jurnalistlərə: “İndi edilənlər həyat və ölüm arasındakı fərq deməkdir. Həyat yoldaşımı qaçıranlara 75 min dollar verməyin yolunu tapmalıyıq. Daha çox ehtiyac olarsa, onu da verəcəyik. Amma gəlin onu tez bir zamanda xilas edək  ”- deyib.

Pol və Taylor Teylorun hüquq tərəfdaşı, keçmiş ABŞ senatoru və 1900-1903-cü illərdə Kanzas-Siti şəhərinin bir dəfə meri olmuş Ceyms Ridi çağırdılar.

Donnellilərin ailə dostu olan Reeddən kömək istəmək gözlənilməz nəticə verdi: Reed Donnelly ailəsinin köməyinə gəlmək üçün işdən vaxt ayırmağı xahiş etdikdə, o, qaçırılma ilə bağlı müxbirlərə xəbər verib. Polis sürətlə hadisə yerinə gəlib və qaçıranların məsələni öz aralarında həll etmək istəyi artıq mümkün olmayıb.
Reed dərhal Donnelly və Blaire zərər görməsələr, pul ödəniləcəyini elan edərək, çox vacib bir telefon zəngi edir.

Bütün siyasi əlaqələri ilə yanaşı, Reedin cinayət dünyası ilə də əlaqəsi var idi. O, yerli hökumətlə güclü əlaqələri olan Kanzas-Siti cinayət təşkilatçısı Conni Lazianı çağırıb və belə bir tələb irəli sürüb:

“Ya “Lazia” xanım Donnellinin axtarışına kömək edəcək, ya da Reed “Lazia”nı ictimaiyyət qarşısında utandırmaq üçün kampaniya başladacaq və əlində olan bütün hüquqi vasitələrdən istifadə edəcək. Laziyanın bütün cinayətlərinin arxasınca gediləcəkdi.
 

Lazia bu təklifi qəbul etdi.

Tezliklə Kanzas Siti, Donnellini kimin qaçırdığını və ya qaçırmadığını öyrənmək üçün sui-qəsd nəzərriyəsi quran başıboş adamlarla doldu.

Laziyanın patrulu məhəllələri gəzərkən, Kanzas Siti polisinin imkanları az idi və qurban, yəni Corc Blairin həyat yoldaşı Savannah Blairə təzyiq göstərməyi seçdi. Məlumata görə, məmurlar Savannah tutulmazdan əvvəl məlumat əldə etmək üçün ona fiziki hücum ediblər. Görünür, Reed məsələni həll etmək üçün polisə güvənməkdənsə, Laziyanı işə götürməkdə haqlı idi.

34 saatlıq sorğu-sualdan sonra Laziyanın adamları oğurluq qurbanlarının Kanzas ştatının Edvardsvill yaxınlığındakı fermada olduğunu aşkar etdilər.
Oğurlayanlara kəskin şəkildə belə bir cinayətin Laziyə tərəfindən bağışlanmayacağı bildirildi. Gözləri bağlı Donnelly və Blair gözləyən avtomobilə aparıldı və polis saat 16.30-da anonim telefon danışığından cütlüyü sağ-salamat bir ünvandan götürdü.
 

Evə qayıdanda Donnelli qaçıranlardan birinin şəxsiyyətini müəyyənləşdirə bildi.

Bu şəxs Martin Dephw (Depyu) adlı buxar kürəyi operatoru idi. Maraqlıdır ki, Depyunun həyat yoldaşı Ethel Donnelli əvvəllər onun iqamətgahında tibb bacısı olub. Ailədən pul tələb etmək planı o zaman hazırlanmış ola bilərdi və bəlkə də Paul əvvəllər Depyunun ilk hədəfi idi. Depyu Cənubi Afrikada tutularaq, 1932-ci ildə ABŞ-a ekstradisiya edildi. O, ömürlük həbs cəzasına məhkum edilsə də, 1947-ci ildə şərti azadlığa buraxılacaqdı. Onun silahdaşlarından biri, Cənubi Afrikaya da qaçan Valter Verner də ömürlük, üçüncü cinayətkar Çarlz Mele isə 35 il həbs cəzasına məhkum edilib.

Donnellinin sağalması mediada böyük əks-səda doğurdu.

Onun girov saxlanması və hədələnməsi ilə bağlı açıqlamaları qəzetlərdə öz əksini tapıb və nüfuzunu daha da artırıb. Bu hadisə həm də onun ömürlük iş vəd etdiyi Corc Blairlə bağını gücləndirmiş kimi görünürdü. Nellinin Paulla münasibəti də fərqli bir hekayə oldu,çünki oğurlandıqdan təxminən bir il sonra Paulla boşanan Nell xilaskarı olan Ceyms Reedlə evləndi. İllər sonra Nellin ailə üzvləri Nell və Reedin qaçırılmadan əvvəl əslində münasibətdə olduqlarınl, Nell və Paulun övladlığa götürdüyü Devidin əslində bu əlaqədən olduğunu iddia etdilər. İddialara görə, qalmaqalın qarşısını almaq üçün Nell və Pol bu uşağı övladlığa götürmüş kimi davranıblar.

Bunlar isə təbii ki, sadəcə iddialar olaraq qalıb.

Aynil

Sfera.az