Pis hökmdarlar dedikdə adətən müəyyən adlar yada düşür, əslində isə çoxlu insanın ölümünə səbəb olan başqa hökmdarlar da var. II. Leopold onlardan biridir.

Sfera.az II. Leopoldun tarixdə nə etdiyini öyrənmək üçün sizi maraqlı yazı təqdim edir.

(Xəbərdarlıq: Narahatedici detallar və şəkillər var).
 

Tarixdə “pis insanlar” deyəndə ağlımıza adətən Hitler, Stalin və ya Dəmir Voyvoda kimi insanlar gəlir.
 

II Leopold isə tez-tez üstündən ötüb keçirilən bir addır, lakin onun hakimiyyəti dövründə 1-15 milyon arası insanın ölümünə səbəb olduğu təxmin edilir. Bu insanlar xüsusilə II Leopaldın qəddar müstəmləkəçiliyindən əziyyət çəkən Konqolular olub.

II Leopold atası I Leopoldun titulunu götürən və 1885-1908-ci illərdə 44 il hökmranlıq edən Belçikanın ikinci kralı idi.


II Leopold əslində olduqca məşhur idi. Onun hakimiyyəti bir sıra möhtəşəm binalar, şəhər layihələri və sifariş verdiyi digər ictimai işlərlə yadda qalıb. O, hətta "İnşaatçı Kral" kimi tanınırdı. Onun hakimiyyəti dövründə də bir sıra böyük sosial islahatlar həyata keçirilib. Hakimiyyəti dövründə həmkarlar ittifaqı və uşaq əməyi haqqında qanunların qəbul edildiyini görmək olar.

II Leopoldun evdə ən çox tanınan xüsusiyyəti onun Fransa-Prussiya müharibəsi zamanı liderliyi idi.

Belə bir təhlükə və qeyri-müəyyənlik dövründə II Leopold Belçika ordusunu və müdafiəsini islahat və təkmilləşdirməklə yanaşı, Belçikanın neytrallığını qoruya bilib. Məsələn, 1887-ci ildə o, parlamenti Liege və Namurun əsas şəhərlərində müdafiəni maliyyələşdirməyə inandıra bildi. Ölkə daxilində Leopold möhkəm olsa da, xarici əlaqələr baxımından o qədər də deyildi.

II Leopold bir ölkənin böyüklüyünün xaricdəki koloniyalarla əlaqəli olduğuna inanan biri idi.

O, Belçikanın bir gün güclü bir imperiyaya çevriləcəyini proqnozlaşdırdı və buna görə də torpaq əldə etmək üçün çox çalışdı. Bununla belə, Belçika hökumətinin qalan hissəsi müstəmləkələri, Belçikanın donanması olmadığı üçün onlara çox da fayda verməyəcək israfçılıq kimi görürdü. Lakin II Leopold hökumətin dəstəyi olmadan belə qətiyyətli və təsirsiz idi. Əvvəlcə 1876-cı ildə II Leopold Konqo bölgəsini gəzmək və araşdırmaq üçün kəşfiyyatçı Henri Morton Stenli işə götürdü. Stenli Konqo çayı hövzəsi boyunca səyahət etdi, ticarət postları qurdu, yollar tikdi və İkinci Dünya Müharibəsi zamanı o, Leopoldun adından yerli başçılarla müqavilələr bağlayırdı.

Digər Avropa dövlətləri 1884-cü ildə Berlin konfransında sivilizasiyanı və xristianlığın faydalarını afrikalılara çatdırmaq bəhanəsi ilə II Leopola 1 milyon 994 min kvadrat kilometr torpaq verdilər.


Bu koloniya onun şəxsi mülkiyyətinə çevrilməli idi və ərazisini “Azad Konqo Dövləti” adlandırdı. Konqoda fil sümüyü və xüsusilə rezin kimi bol materialları kəşf etdikdə onun hakimiyyəti daha da pisləşdi. O dövrdə rezin üçün dünya miqyasında tədarük bumu materialı çox gəlirli etdi. Lakin rezin ağaclar yalnız tropiklərdə böyüyür və onların məhsula hazır olması illər çəkə bilirdi.


O dövrdə mərkəzi Afrika tropik meşələrində Landolphia vine adlı rezin tərkibli bitki tapılmışdı və bu bitkidən İkinci Dünya Müharibəsi zamanı da aşkar edilmişdi. Bitki Leopoldun torpaqlarında bol idi.


II Leopold 19.000 nəfərlik şəxsi ordusu ilə yerli Konqoluları ağır və rezin ağaclarında işləməyə məcbur etməyə başladı. Əsgərlər bir kəndin qadınlarını girov götürür və kişiləri aylıq kvota təkər yığmağa məcbur edirdilər. Əgər kəndlər rezin kvotalarını yerinə yetirə bilmirdilərsə, onları tez-tez döyür, qamçılayırdılar.
Lakin onların bir cəzası ən dəhşətlisi idi. Əsgərlər müntəzəm olaraq Konqoluların əzalarını amputasiya edirdilər.

Əslində, onlar çox vaxt kəsilmiş əzaları şəxsi qənimət kimi götürürdülər. Qadın girovlar aclıqdan ölür, kişilər isə öldürülürdü. Uşaqlar ailələrindən oğurlanır və əsgər kimi öyrədilirdi. Kəndlərdə üsyan başlasa, onları vəhşicəsinə yatırıb məhv edirdilər.

Qadınların əksəriyyətinin girov götürülməsi və kişilərin rezin zavodunda işləməsi ilə kənddə ovla məşğul olmaq və ya sığınacaq tikmək üçün az adam qalmışdı.


Bu, Konqoluları xəstəliklərə və aclığa qarşı həssas etdi. Nəticədə 1 milyondan 15 milyona qədər insan İkinci Dünya Müharibəsində bilavasitə qətllər, xəstəlik və qıtlıq səbəbindən öldü. O, dövrdə Konqo əhalisinin təxminən 50 %-i Leopoldun vəhşi istismarından dolayı ölüb.
II Leopoldun üsulları o qədər qəddar idi ki, digər Avropa liderləri bununla bağlı nəsə etmək qərarına gəldilər.

Şayiələr əvvəlcə missionerlər, sonra isə britaniyalı jurnalist Edmund Dene Morel rejimi ifşa edəndə yayıldı. Nəticədə Belçika parlamenti Leopoldu torpaqları Belçika hökumətinin nəzarətinə verməyə məcbur etdi. Onlar 1908-ci ildə nəzarəti ələ keçirdilər və Konqo rəsmi olaraq müstəqil olana və özünü Konqo Respublikası kimi qurana qədər 1960-cı ilə qədər burada hökm sürdülər.

Aysel

Sfera.az