Amerikanın “Axiom Space” şirkətinin Beynəlxalq Kosmik Stansiyaya ikinci şəxsi missiyası Ax-2 adlanır. Dörd kosmos turisti tezliklə kosmosa bir həftəlik gedəcək. Beynəlxalq Kosmik Stansiyada kosmos turistləri ilk dəfə unikal təcrübə keçirəcəklər. Beynəlxalq Kosmik Stansiyaya ikinci özəl missiyanın iştirakçıları kosmosda ilk dəfə insan kök hüceyrələrini yetişdirəcəklər. Burada məqsəd turistlərin öz missiyaları zamanı aşağı çəkisinin onların inkişafına necə təsir etdiyini yoxlamaq olacaq.

 

Sfera.az bildirir ki, bu barədə NASA-nın rəsmi saytı “Space”də məlumat verilib.
 

“Axiom Space” ABŞ-dan olan özəl şirkətdir, kosmik turizmlə məşğuldur. Qeyd edək ki, Beynəlxalq Kosmik Stansiyaya Ax-2 missiyası şirkətin “SpaceX” ilə birgə təşkil etdiyi ikinci belə uçuş olacaq. Ax-1 adlı ilk belə şəxsi missiya keçən ilin aprelində Crew Dragon kosmik gəmisi ilə dörd kosmik turisti Beynəlxalq Kosmik Stansiyaya aparmışdı. Onlar orbitdə 2 həftədən çox vaxt keçiriblər. Bu, BKS-ə ilk turist uçuşu olub.
 

“Ax-2” missiyası 21 may 2023-cü ildə NASA-nın Florida kosmodromundan, ABŞ-dan SpaceX-in Falcon 9 daşıyıcısının buraxılması ilə başlayacaq. Təyyarədə Crew Dragon kosmik gəmisi ISS-ə uçacaq:

NASA-nın keçmiş astronavtı olan ABŞ-lı Peggy Whitson, ABŞ-ın keçmiş pilotu Con Şoffner, Səudiyyə Ərəbistanı Hərbi Hava Qüvvələrində pilot olan Səudiyyə Ərəbistanından Əli Əl-Karni,  Səudiyyə Ərəbistanından olan Rayan Barnavi kök hüceyrə alimidir.
 

Induksiya edilmiş pluripotent kök hüceyrələr (iPSCs) insan bədənini təşkil edən üç əsas hüceyrə qrupuna çevrilə bilən bir kök hüceyrə növüdür. “Ax-2” missiyasının iştirakçıları tərəfindən yetişdiriləcəklər. Təcrübə aşağı cazibənin bu hüceyrələrin beyin və ürək hüceyrələri kimi digər hüceyrələrə çevrilməsinə təsir edib-etmədiyini göstərməlidir.
 

Alimlərin fikrincə, iPSC-lər yetkin bir hüceyrədən pluripotensiyalı vəziyyətə qayıtmaq üçün yenidən proqramlaşdırılmış hüceyrə növüdür. Bu vəziyyətdə bir kök hüceyrə insan bədənində demək olar ki, hər hansı bir hüceyrə növünə çevrilə bilər.
 

Ancaq Yer üzündə belə kök hüceyrələri yaratmaq çətindir, çünki planetin cazibə qüvvəsi bu hüceyrələrin genişlənməsini və böyüməsini məhdudlaşdıra bilər. Lakin 408 km yüksəklikdə uçan ISS-də mikroqravitasiya şəraitində belə məhdudiyyətlər yoxdur.
 

Təcrübələr zamanı kosmos turistləri kök hüceyrələrin kosmosda daha sürətli böyüyüb-böyümədiyini yoxlaya biləcəklər. Bu hüceyrələrin mikroqravitasiyada daha az mutasiya inkişaf etdirib-yaxmadığı və onların universal pluripotent vəziyyətində qalıb-qalmadığı da aydın olacaq.


“Ax-2” missiyası cəmi bir həftə davam etsə də, “Axiom Space” rəsmiləri növbəti belə missiyaların daha uzun sürəcəyini bildirirlər. Alimlər kök hüceyrələrin kosmosda olarkən DNT-ni bölmək və tutmaq qabiliyyətini yoxlamaq üçün kosmosda oxşar tədqiqatları davam etdirmək istəyirlər.


“Axiom Space”ə gəlincə, o, kosmik turizmlə yanaşı, yaxın illərdə orbitə çıxarılacaq Beynəlxalq Kosmik Stansiya üçün yeni seqmentlərin yaradılması ilə də məşğuldur. ISS 2030-cu ildə tamamlandıqdan sonra bu seqmentlər orbitdə yeni özəl kosmik tədqiqat mərkəzinin əsasını təşkil edəcək.

Aynil

Sfera.az