29 illik ömrü ilə adını ədəbiyyat və feminizm tarixinə yazdırmağı bacaran Nilgün Mərmərənin intiharla bitən ömrü

“Boşluqlar var, boşluqlar var, deyirəm insanlarla insanlar arasında, öz aralarında, özləri ilə başqaları arasında”.


Türk ədəbiyyatında ekzistensial cərəyan və feminizmin önəmli nümayəndələrindən biri olan Nilgün Mərmərənin 29 illik həyatındakı ədəbi həyat hekayəsi və yaradıcılığı ilə maraqlanırsınızsa,

Sfera.az sizə təqdim etdiyi məqalənin davamını oxumağı təklif edir.
 

29 illik ömür...

Nilgün Mərmərə 13 fevral 1958-ci ildə İstanbulda Balkan mühacir ailəsinin qızı olaraq anadan olub. Orta təhsilini Kadıköy Maarif Kollecində aldıqdan sonra universitet təhsilinə İstanbul Universitetinin Türk dili və ədəbiyyatı bölməsində başlayıb. Ancaq İstanbul Universitetindəki fakültə profili daha çox sağ tərəfə meylli idi. Onu siyasi arenada daha fəal kimi görməsək də, atası kimi sola daha yaxın idi. Bu səbəbdən yenidən imtahana hazırlaşaraq Boğaziçi Universitetində İngilis dili və ədəbiyyatı fakültəsinə başlayıb.


Nilgun Marmara və Slyvia Plath


Boğaziçi illərində həyatı boyu təsirləndiyi və ədəbiyyatda bir-birinə oxşadıldığı Sylvia Plath üzərində araşdırmalar aparmağa başladı. 1985-ci ildə "Sylvia Plath's Poeziyasının İntihar Kontekstində Təhlili" adlı bakalavr dissertasiyası ilə məzun oldu. Slyvia Plathın tənhalıq və varlıq haqqındakı fikirləri Nilgün Mərmərə çox təsir etdi.


1980-ci illər və Ev Partiyaları

Nilgün Mərmərənin ədəbiyyatla münasibəti universitetdə oxuyarkən sağ-sol mübahisələri, daha sonra isə 1980-ci il hərbi çevrilişi ilə yenidən formalaşıb. Baş verən siyasi hadisələr ədəbi çevrələrin ev məclislərinə gətirib çıxarıb, orada uzun-uzadı ədəbi söhbətlərə səbəb olub. Bu söhbətlər zamanı Nilgün Mərmərə türk ədəbiyyatında İlhan Berk, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Turqut Uyar, Edip Cansever, Camal Süreya, Lale Müldür, Günseli İnal kimi çox dəyərli şair və yazıçılarla görüşüb dostluq edir.


Evlilik və İş həyatı


Nilgün Mərmərə ev tədbirlərində tanış olduğu Kağan Önalla münasibətə başlayıb. Mərmərə evliliyin əleyhinə olsa da, həm öz, həm də Kağan Önalın ailəsinin təkidi nəticəsində 1982-ci ildə ailə həyatı qurub. 1985-ci ildə Boğaziçi bitirdikdən sonra müxtəlif şirkətlərdə məsul katib və kopirayter kimi çalışsa da, bu işlərin ömrü çox qısa olub və ölənə qədər şeir yazıb.


Nilgün Mərmərə Ədəbi Şəxsiyyəti


Nilgün Mərmərənin şeirləri xüsusilə mövzu baxımından ekzistensializm cərəyanındandır.
 

Ekzistensial ədəbi hərəkatda ümumi olan mənlik, introspeksiya,
tənhalıq, depressiya, ümidsizlik, yadlaşma, intihar kimi məsələlər, bundan əlavə, manik depressiya pozğunluğundan təsirlənmişdir:
 

Qadının rolu ilə bağlı fikirləri əsərlərində də öz əksini tapmışdır.


Nilgün Mərmərənin əsərləri

Nilgün Mərmərə şeirlərində eksperimental dil istifadəsi ilə seçilən şairdir. O, tez-tez ictimai və siyasi mövzulara da toxunur. Onun ilk şeir kitabı "Hər şey yoldadır" 1974-cü ildə nəşr olunub. Bu kitab müasir türk poeziyasına yenilikçi və eksperimental yanaşması ilə diqqət çəkib. Daha sonra “Heç bir şey etmə” (1978), “Günəş başıaşağı doğar”(1983) kimi kitabları nəşr edib. Nilgün Mərmərə esse və tənqid sahəsində də çalışıb. Feminist baxışı olan Mərmərə qadın hüquqları və gender bərabərliyi mövzusunda da əsərlər hazırlayıb. Onun “Qadın Adı Yok” (1991) kitabı türk qadın hərəkatına mühüm töhfə vermişdir.


Həyat və Ölüm

1987-ci il oktyabrın 13-də 29 yaşında “ölümə qarşı həyat” deyərək həyatına böyük təsir edən Slyvia Plathın yolunu tutur və intihar edərək həyatına son qoyur.


Nilgün Mərmərədən Sonra: Ölümü və Sevgi Dedi-qoduları

Nilgün Mərmərənin ölümü çox danışıldı. Bəziləri bunun manik depressiya pozğunluğuna görə intihar olduğunu, bəziləri isə həyat yoldaşı Kağan Önalın səhlənkarlıq etdiyini və Nilgün Mərmərənin öldürüldüyünü iddia edib. Bu iddialardan sonra bir çox eşq şayiələri ortaya çıxdı. Bu adlar arasında Kaan İncə, Mine Urganın oğlu Mustafa İrqat, yaxın dostu Ece Ayhan kimi bir çox ad var.


Yaxın dostu Cemal Süreya Nilgün Mərmərə vəfat etdikdən sonra bu sözləri yazıb:
 

“Nilgün öldü. O, özünü yaşadığı 5-ci mərtəbədəki evin pəncərəsindən ataraq intihar edib. Ece Ayhan bildirib. Çox fərqli bir insan idi. Axşam müəyyən vaxtdan sonra mənə elə gəldi ki, o, xasiyyətini, hətta bədənini dəyişib. Üzünü qaldıracaq, gözlərinə gözəl, lakin qorxunc bir parıltı əlavə edəcəkdi. Çox gənc idi. Deyəsən, hələ otuza çatmamışdı. Ece ilə kərgədanla bağlı müsahibəmdə ondan danışdım: O, bu dünyanı başqa bir həyatın gözləmə otağı və ya vaxt keçirmək üçün bir yer kimi görürdü. Geriyə baxanda Nilgünün üzündə ağrı görürəm, o vaxt görməmişdim”. (Günlər/841.Gün)



Şübhəsiz ki, Nilgün Mərmərə öz ekzistensialist fəlsəfəsi ilə, cəmiyyətdəki qadınları və qadına edilən zülmləri, qanadları ilə türk ədəbiyyatına və türk poeziyasına yeni nəfəs gətirdi.

Aynil
Sfera.az