Baş ağrılarınız sizə hansı xəbərdarlığı etməyə çalışır?

Migren ağrısından tutmuş aşağı səviyyəli spazmalara qədər, bir çoxumuz baş ağrılarından xilas ola bilmirik.
 

Sfera.az bildirir ki, “The Journal of Headache and Pain” jurnalında dərc olunan 2022-ci il araşdırmasına görə, dünya əhalisinin yarısından çoxu, təxminən 52%-i son bir il ərzində bir növ baş ağrısı ilə üzləşib.
 

Nevrologiya üzrə professor və “Wellcome Trust King's Clinical Research Facility”, London Kral Kollecinin Milli Sağlamlıq Araşdırmaları İnstitutunun direktoru Peter Goadsbynə görə baş ağrısının iki növü var.
 

"İlkin baş ağrısı pozğunluqları baş ağrısından başqa heç bir şeyin olmadığı xəstəliklərdir, ikinci dərəcəli baş ağrısı pozğunluqları isə baş ağrısının beyin şişi və ya meningit kimi şeylərdən qaynaqlandığı və ya baş ağrısına səbəb olduğu zamandır. Migren ilkin baş ağrısı pozğunluqlarının ən çox yayılmış səbəbidir və hormonal dalğalanmalar sayəsində qadınlar kişilərə nisbətən üç dəfə daha çox bundan əziyyət çəkirlər.
 

2018 Qlobal Xəstəlik Yükü araşdırmasına görə, baş ağrıları dünyada ən çox yayılmış və əlillik yaradan xəstəliklər arasındadır. Bəs ehtimal olunan səbəblər nələrdir və onlar üçün nə edə bilərik?
 

Gərginlik tipli baş ağrıları


Yuxu çatışmazlığı gərginlik tipli baş ağrıları üçün aparıcı tətikdir.
Bunlar bizim normal, gündəlik baş ağrıları hesab etdiyimiz şeylərdir. Gərginlik tipli baş ağrıları (TTH) adətən başınızın ətrafında sıx bir zolaq və ya təzyiq kimi hiss olunur, hər iki tərəfdə ağrı olur, lakin miqrenlərdən fərqli olaraq hər kəsdə baş verə bilər və yenə də gündəlik fəaliyyətinizə davam edə bilərsiniz.
 

Tədqiqatlar zəif yuxu keyfiyyəti ilə TTH arasında əlaqə olduğunu göstərir. Bir araşdırmada, TTH olan xəstələrin 26-72 %-i "yuxu çatışmazlığını" baş ağrılarını tətikləyən bir faktor olaraq təyin edir.
 

“Barts Health NHS Trust”ın baş ağrısı və cinsi və reproduktiv sağlamlıq üzrə mütəxəssisi Prof Anne MacGregor deyir: "Migren kimi, gərginlik tipli baş ağrısı da rejimsiz yeməklər, yuxusuzluq, az maye qəbul etmə, narahatlıq və stress nəticəsində yarana bilər". "Ancaq miqrendən fərqli olaraq, yemək, maye qəbulu, yuxu və ya dekompressiyaya vaxt ayırmaqla tez bir zamanda bu həll edilə bilər."
 

Bəs bununla bağlı nə etməliyik? yuxarıdakı həyat tərzi faktorlarına diqqət yetirin - asan bir həll ola bilər. Əzələ gərginliyi, kompüter arxasında əyilərək oturmaq, ağır bir əşya qaldırmaq və ya hətta uyğun olmayan büstqalter taxmaqdan asılı olmayaraq, gərginlik tipli baş ağrıları üçün bunlar ümumi tətikdir, çünki döşlərin çəkisi çiyinlərdə, arxada və boyunda stress yarada bilər - buna görə də bunları düzgün seçdiyinizi yoxlayın.
 

İbuprofen, parasetamol və aspirin kimi aptekdən tez ala biləcəyiniz sadə ağrıkəsicilər adətən TTH-dən 20 dəqiqə ərzində qurtulmağa kömək edir.
 

Professor Makqreqor deyir: “Ağrı kəsiciləri tez-tez qəbul etməkdən çəkinin. Ağrıkəsici həftədə üç və ya daha çox müntəzəm olaraq qəbul edilirsə, bu zaman dərmanların həddindən artıq istifadəsi baş ağrısı ilə nəticələnə bilər. Sadə dillə desək, həddindən artıq istifadə bədənin ağrıları idarə etmək üçün təbii qabiliyyətini itirir”.
 

Bunun migren başlanğıcı olduğuna işarə edir
 

“The Migraine Trust”ın son hesabatına görə, Böyük Britaniyada təxminən 10 milyon insan miqren ilə yaşayır və miqren epilepsiya, diabet və astma ilə müqayisədə daha çox yayılmışdır.
 

Professor Makqreqor deyir: "Miqren ağrıları bəzən ayda bir neçə dəfə və ya ildə bir və ya iki dəfə baş verə bilər və bir neçə saatdan bir neçə günə qədər davam edə bilər".
 

“Əsas xüsusiyyətlər, başınızın bir və ya hər iki tərəfində ürəkbulanma (əziyyət çəkənlərin üçdə ikisi belədir), işığa və səsə həssaslıqla müşayiət olunan baş ağrısı epizodlarıdır. Ağrı o qədər güclüdür ki, əziyyət çəkənlər çox vaxt adi gündəlik işlərini davam etdirməkdə çətinlik çəkir və yataqda qalmalı olurlar”.
 

Baş ağrısı
 

Migrenlərə meyllilik ailələrdən keçə bilər, bu tip baş ağrısı təkcə İngiltərədə təxminən 10 milyon insana təsir edir.!
Migrenlərə meyllilik genetik vasitə ilə də ötürülə bilər. Tətikləyicilərə rejimsiz qidalanma, mayesizlik, yuxu çatışmazlığı və məşq etməmək daxildir.
 

Bəs bununla bağlı nə etməli?
 

“Sağlam beynin müntəzəm qidaya, suya, yuxuya və məşqə ehtiyacı var, ona görə də bu sahələrdə ardıcıllığa diqqət yetirin”-deyə Proffessor MacGregor əlavə edir.
 

Həkimlər aspirin qəbul etməyi məsləhət görürlər: tədqiqatlar göstərmişdir ki, 900 mq aspirinin birdəfəlik dozası miqren üçün reseptlə yazılan dərman olan 50 mq-100 mq sumatriptan qədər təsirlidir. Ancaq çoxları üçün soyuq kompres və qaranlıq, səssiz otaq eyni dərəcədə effektivdir.
 

Ən çox əziyyət çəkənlərə triptan adlı bir dərman təyin oluna bilər - bu, ağrıkəsici deyil, miqren müalicəsi üçün xüsusi təyin olunur. Professor Makqreqor deyir: “Miqren ağrısının ilkin mərhələsində beynin səthindəki qan damarları genişlənir və kimyəvi dəyişikliklərə səbəb olur”.
 

“Bunlar beyin tərəfindən işlənir və nəticədə ağrı və ürəkbulanma, işığa həssaslıq və s. kimi bütün digər tipik miqren simptomları kimi qəbul edilir. Triptanlar bu qan damarlarını daraldır və baş ağrısının inkişafının qarşısını alır.
 

Bəs ağrıların hormonal olduğunu necə bilmək olar?
 

Milli Migren Mərkəzinin məlumatına görə, miqrendən əziyyət çəkən qadınların yarıdan çoxu menstruasiya ilə əlaqəni qeyd edir. Professor Makqreqor deyir ki, “Bəzi qadınlar menstruasiya başlamazdan əvvəl və ya ilk bir neçə gün ərzində və ya birləşmiş hormonal kontrasepsiya zamanı estrogenin təbii azalmasına həssasdırlar”.
 

Baş ağrılarınızın hormonal olub-olmadığını müəyyən etməyin ən yaxşı yolu bir neçə ay ərzində gündəliyə qeyd etməkdir
(bir neçə ay ərzində gündəlik saxlamaq). Əgər bir-birilə əlaqədədirlərsə, həkiminizlə əlaqə saxlayın, çünki tsikl problemini idarə etmək baş ağrılarına kömək edə bilər.
 

"Ağrıların qarşısını almaq üçün müalicə standart miqrenin qarşısının alınmasından hormonal kontraseptivlərə qədər dəyişə bilər"-deyə Prof MacGregor bildirir.
 

“Hormonsuz kontrasepsiya həftəsində baş ağrılarınız davam edərsə, fasiləsiz üç-beş ay ərzində bir neçə paket qəbul edə bilərsiniz."
 

Hormon baş ağrıları, həyatın bu mərhələsində baş verən təbii hormon dalğalanmaları səbəbindən perimenopoz zamanı da arta bilər.
 

Hormonal baş ağrıları, estrogenin azalması səbəbindən menopozdan əvvəl daha da şiddətlənə bilər, lakin sevindirici xəbər budur ki, menopoz bu başağrılarından tamamilə qurtulmağa meyllidir.

Aynil
Sfera.az