Keçən ilin yazında Finlandiya və İsveç NATO-ya üzv olmaq üçün müraciət edəndə Rusiyanın reaksiyası mənfi, lakin təmkinli oldu. Bu, yalnız sözlərdən ibarət idi, hərəkətlərdən yox - hər ehtimala qarşı Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibə ilə məşğul olması səbəbindən. Bununla belə, Rusiyanın gələcəkdə cavab addımlarından çəkinəcəyini güman etmək olmaz. Kreml illər əvvəl öz mövqeyini açıq şəkildə ifadə etmişdi: Finlandiya və İsveçin NATO-ya üzv olmasının nəticələri olacaq. Finlandiya prezidenti Sauli Niinostiio 2022-ci ilin fevralında verdiyi müsahibədə Vladimir Putinin 2016-cı ildəki xəbərdarlığını xatırladaraq Rusiyanın yanaşmasını təsvir edib: "İndi sərhədin o tayına baxanda qarşı tərəfdə bir Fin görürük. Finlandiya NATO-ya daxil olarsa, düşmən görəcəyik”…
 

Sfera.az Nicholas Lokker və Heli Hautalanın Finlandiya və İsveçin NATO-ya daxil olması ilə əlaqədar regionda dəyişən vəziyyətlə bağlı məqaləsini tərcümə edib.
Skandinaviya ölkələrinin NATO-ya daxil olmasına Kremlin cüzi reaksiyasına baxmayaraq, tədqiqatçılar Moskvanın hələ də öz kartını oynayacağına əmindirlər. Rusiya, Alyansın genişlənməsini öz təhlükəsizliyinə təhdid hesab edir.

Yeni Amerika Təhlükəsizliyi Mərkəzinin son hesabatında iddia edildiyi kimi, NATO-nun gələcək genişlənməsi Avropanın təhlükəsizlik arxitekturasını həmişəlik dəyişəcək və Rusiyanın geosiyasi mövqeyini sarsıdacaq. Moskva bu dəyişiklikləri öz təhlükəsizliyinə təhdid kimi qəbul edəcək və çox güman ki, onlara cavab verəcək ki, bu da NATO üçün həm qısa, həm də uzunmüddətli perspektivdə problemlər yaradacaq. Müttəfiqlər qısamüddətli perspektivdə Moskvanın Şimali-Baltik-Arktika regionunda NATO-nun mövqeyini pozmaq cəhdlərinə, o cümlədən adi hərbi imkanlardakı itkiləri kompensasiya etməyə yönəlmiş müxtəlif “boz zona” taktikaları və daha aqressiv nüvə mövqeləşdirməsi vasitəsilə müqavimət göstərməli olacaqlar. Daha uzunmüddətli perspektivdə NATO dirçəlməkdə olan Rusiyanı planlaşdırmalıdır, çünki ölkə nəhayət Şimaldakı adi qüvvələrini yeniləyir və NATO-nun Finlandiya və İsveçdəki mövcudluğuna cavab olaraq hərbi mövqeyini uyğunlaşdırır.


Yeni cinahlar, yeni qorxular.

Finlandiya və İsveçin NATO-ya daxil olmasından sonra Rusiyanın şimal-qərb cinahı daha həssas olur. Onun alyansla sərhədi Şimal Buzlu Okeanından, demək olar ki, NATO ölkələrinin əhatə etdiyi Baltik dənizinə qədər uzanacaq. Moskva alyansın ərazisinin şimalda strateji əhəmiyyətli Kola yarımadası yaxınlığında genişlənəcəyindən və Rusiyanın Baltik dənizi sahilində yerləşən ikinci böyük şəhəri Sankt-Peterburqa yaxınlaşacağından narahatdır. Rusiya ittifaqın Finlandiya-Rusiya sərhədində daha çox hərbi resurslar cəmləşdirəcəyindən şübhələnə bilər. Bundan əlavə, Rusiya Baltik dənizində hərbi dəniz əməliyyatları keçirməyi və ya tezliklə NATO-ya üzv dövlətlərin əhatəsində qalacaq Kalininqrad anklavı üçün təhlükələrdən narahat olmağı daha riskli hesab edəcək.


Kola yarımadası Rusiyanın milli təhlükəsizliyi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Kola yarımadasında Rusiya hərbi obyektlərinin artan həssaslığı Rusiyanın təhlükəni dərk etməsi üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Şimali Norveç və Finlandiyanın şərqində yerləşən Kola yarımadası Rusiyanın milli təhlükəsizliyi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Rusiyanın Şimal Donanması burada yerləşir ki, bura ölkənin ikinci zərbə üçün nüvə qabiliyyətinə zəmanət verən ballistik raket sualtı qayıqları, eləcə də hücuma gedən sualtı qayıqlar və qanadlı raketlərlə təchiz olunmuş yerüstü gəmilər var ki, bu da Rusiyaya zərbə endirmək yolunda Amerikanın gücləndirilmiş konvoylarının qarşısını almağa kömək edəcək. Rusiyanın Ukraynadakı adi hərbi qüvvələrinə vurduğu itkilər Moskvanın nüvə güclərindən asılılığını artıracaq və nəticədə Kola yarımadasının rus hərbi planlaşdırıcıları üçün əhəmiyyətini artıracaq. Bundan əlavə, Kola yarımadasının Şimal Dəniz Marşrutunun yenidən canlanan qərb terminalı yaxınlığında yerləşməsi bölgənin təhlükəsizliyini yaxın illərdə Rusiyanın həyati maraqlarına çevirməyə kömək edəcək.


Rusiya ordusunun Finlandiya və İsveçin NATO-ya üzvlüyü ilə bağlı fikirlərinin bir nümunəsi Rusiya Müdafiə Nazirliyinin 2022-ci ilin dekabrında dərc etdiyi nəşrdə tapıla bilər. Rusiyanın Arktikada hərbi təhlükəsizliyinə müasir çağırışlar haqqında məqalənin müəllifləri qeyd edirlər ki, Finlandiya və İsveçin NATO-ya daxil olması, əsasən, hüquqi formallıq olsa belə, onların NATO ilə münasibətləri artıq qurulub, buna dərhal baxılmalıdır. Onlar bu qiymətləndirməyə iki səbəb göstərirlər.
Finlandiya və İsveç NATO-ya üzv olmaq üçün müraciət edəndə Rusiyanın reaksiyası mənfi, lakin təmkinli oldu.
 

Biz artıq Rusiyanın qisasının əlamətlərini görürük. Rusiya siyasətçiləri və rəsmiləri uzun müddətdir ki, Finlandiya və İsveç NATO-ya üzv olmağa cəhd edərlərsə, “müvafiq hərbi-texniki tədbirlər” görəcəkləri ilə hədələyiblər. 2022-ci ilin dekabrında və yenidən yanvarın ortalarında müdafiə naziri Sergey Şoyqu hansı dəyişikliklərin baş verə biləcəyini göstərdi. 2023-2026-cı illər üçün nəzərdə tutulan islahatlar Finlandiya ilə sərhədə yaxın Kareliya Respublikasında ordu korpusunun yaradılmasını, eləcə də indiki Qərb hərbi dairəsini ləğv etməklə Moskva və Leninqrad hərbi dairələrinin yenidən yaradılmasını əhatə edəcək. Şoyqu dekabrda vurğulamışdı ki, bu dəyişikliklərin səbəbi “NATO-nun Rusiya sərhədləri yaxınlığında hərbi potensialını artırmaq, habelə Finlandiya və İsveçin qoşulması yolu ilə ittifaqı genişləndirmək istəyidir” və bu, Moskvanı “cavab tədbirləri görməyə və yeni yaradılan şərait yaratmağa məcbur edir”. Rusiyanın şimal-qərbində müvafiq qoşun qruplaşması”. Finlandiyalı analitiklər bu hadisələri dramatik görməsələr də, Rusiyanın Ukraynaya diqqət yetirməsinə baxmayaraq, Nordic təhlükəsizlik mühitindəki dəyişikliklərə reaksiya verməkdən əl çəkmədiyini nümayiş etdirirlər.


Amerika Afrikası
 

Qitənin hansı ölkələri Çin və Rusiya Federasiyasının təsirinə düşmədi və Ukraynaya dəstək verdi
Bu təkliflər Finlandiya və İsveçin NATO-ya qoşulması ilə bağlı yaranan təhlükəyə cavab vermək niyyətindən xəbər versə də, Rusiyanın bunu adi hərbi vasitələrlə etmək imkanı qısa müddətdə məhduddur. Digər əməliyyat teatrlarından, xüsusən də Finlandiya yaxınlığındakı ərazilərdən qoşunların təhvil verilməsi ilə bağlı son xəbərlərin sübut etdiyi kimi, Ukraynaya qarşı müharibəyə davam etmək ehtiyacını nəzərə alaraq, Moskva NATO-nun Rusiyadakı mövqelərini partlatmaq üçün hələlik boz zona taktikasına arxalanacaq. Son hadisələr göstərir ki, bunlara boru kəmərləri, sualtı kabellər və ya neft və qaz yataqları kimi mühüm infrastruktur obyektlərinə hücumlar, həmçinin Qərb rəsmilərinə qarşı terror aktları daxil ola bilər. Moskvanın 2015 və 2016-cı illərdə olduğu kimi yenidən sığınacaq axtaranlara qarşı silahdan istifadə edəcəyi ilə bağlı qorxular artıq Finlandiyanı Rusiya ilə sərhəddə hasarlar çəkməyə başlamağa sövq edib. NATO-nun möhkəmləndirilmiş şimal-şərq cinahında yerləşən İsveç, Finlandiya və digər ölkələrə yönəlmiş kiberhücumları və dezinformasiya kampaniyalarını da istisna etmək olmaz.


NATO uzadılmasına rus cavabı


Ölkə on il və ya daha çox davam edəcək özünü yenidən qurana qədər nüvə silahı da Rusiya strategiyasının ön sıralarında olacaq.
Nüvə silahları da, ölkə özünü yenidən qurana qədər, on il və ya daha çox müddətə Rusiya strategiyasının ön sıralarında olacaq. Ukraynada adi hərbi qüvvələrin məğlubiyyətindən sonra Putinin artan aqressiv nüvə ritorikası ilə əlaqədar olaraq, Rusiya Yüksək Şimalda nüvə mövqeyini gücləndirib. Keçən oktyabr ayında Arktikada Rusiyanın nüvə triadasının hər üç sütununun sınaqdan keçirilməsini əhatə edən nüvə təlimi öncəsi Moskvanın bir neçə nüvə başlıqlı bombardmançı təyyarəsini Kola yarımadasına köçürdüyü bildirilir. Rusiya ordusu başqa yerlərdə sıxışdırıldığı halda Şimali Avropada aşkar təhlükəyə qarşı durmağa çalışarkən, regionda aqressiv nüvə siqnallarını ikiqat artıracaq.


Ancaq sonda Rusiya özünə gələcək. Onun hərbi zəifliyi müvəqqəti olsa da, işğalı nəticəsində Avropanın təhlükəsizlik arxitekturasında baş verən dəyişikliklər elədir. Buna görə də uzunmüddətli perspektivdə Moskvanın NATO-nun Finlandiya və İsveçdəki mövcudluğuna cavab olaraq öz hərbi mövqeyini davamlı olaraq uyğunlaşdıracağı ehtimal edilir. Finlandiyanın son araşdırması iddia edir ki, Rusiya Finlandiya və İsveçin NATO-ya daxil olmasına nəhayət, soyuq müharibə dövründəki kimi miqyasda olmasa da, Finlandiya yaxınlığında öz qüvvələrini artırmaqla cavab verəcək. Müəllif hesab edir ki, Rusiyanın Ukraynada verdiyi itkilər və yeni qüvvələrin yaradılmasının ləngiməsi səbəbindən çox güman ki, 2030-cu ilə qədər Finlandiyanın bilavasitə yaxınlığında hərbi gücdə ciddi artım olmayacaq.
 

Şoyqunun bəyanatlarından da göründüyü kimi, Rusiya fürsət tapan kimi özünün şimal-qərb cinahında adi qarşısının alınmasını artırmağa çalışacaq və Kola yarımadası ətrafındakı bölgədə müdafiənin gücləndirilməsi, eləcə də müdafiənin gücləndirilməsi kimi hərəkətləri gözləmək ağlabatandır. Sankt-Peterburq ərazisində Finlandiya ilə sərhəd.
 

Qış müharibəsi zamanı SSRİ-nin strateji və taktiki uyğunlaşması Mannerheim xəttinin sıçrayışı.

Qış müharibəsi zamanı SSRİ-nin strateji və taktiki uyğunlaşması
Moskva da çox güman ki, tez olmasa da, sağaldıqdan sonra Şimali Avropada daha aqressiv davranmağa başlayacaq.

Xanım

Sfera.az