OPEC+ in neft hasilatını azaltmaq qərarı Qərbə güclü zərbə oldu
 

Səudiyyə Ərəbistanı ABŞ ilə münasibətlərdə yaranan ixtilafdan sonra Rusiyanın tərəfinə keçib. Qərb inflyasiya boyunduruğu altında zəifləyəcək, Moskva isə neftdən pul qazanacaq.

Sfera.az “The Telegraph”nəşrinə istinadən bildirir ki, OPEC+-ın hasilatı azaltmaq qərarı Qərbə üçqat zərbə vuracaq, Rusiya Baydenin kənara atdığı qüdrətli Səudiyyə Ərəbistanına yaxınlaşdıqca Qərb təslim olur.

Prezident Co Bayden seçki kampaniyası zamanı Səudiyyə Ərəbistanını beynəlxalq səhnədə pariyaya çevirəcəyinə söz verdikdən sonra sürətli inflyasiya və hərbi qarşıdurma başlayıb. İyul ayında Bayden vəliəhd şahzadə Məhəmməd bin Salmanla şəxsən görüşmək üçün verdiyi sözdən dönməli və Ciddəyə getməli idi.
 

Əgər Bayden krallığın neft qiymətlərindəki sıçrayış inflyasiyaya təkan verdiyi bir vaxtda neft hasilatını artırmağa razı olacağına ümid edirdisə, acı məyusluq içində idi.

Əvəzində Səudiyyə Ərəbistanının rəhbərlik etdiyi neft hasil edən ölkələrin karteli oktyabr ayında hasilatı gündə iki milyon barel azaltdı və bu, qiymətləri daha da yüksəltdi. İndi OPEK bəzi adı açıqlanmayan “nəticələr”lə hədələyən ABŞ prezidentinin qəzəbli ritorikasına məhəl qoymayaraq hasilatı yenidən azaldır.
Bayden gücsüzlüyünü anlayaraq olanları seyr edərkən, əsas qaliblərdən birinin Vladimir Putin olacağı ehtimal edilir.

Aprelin 2-də OPEC+-ın doqquz üzvü (təşkilata 23 ölkə daxildir) may ayından ilin sonuna qədər hasilatı könüllü olaraq sutkada 1,2 milyon barel azaltdıqlarını açıqlayıb. Bu, dünya tədarükünün təxminən 1,1%-ni təşkil edir.

Bəs OPEC+-dan gözlənilməz azalmadan sonra neftin taleyi necə olacaq?

Bu addım dərhal qiymətlərin sıçrayışına çevrildi və bu, yaxın gələcəkdə artmaqda davam edəcək. Aprelin 3-də Brent markalı neftin bir barreli 79,77 dollardan 85,02 dollara qalxıb.

“Goldman Sachs” 2023-cü ilin dekabr ayı üçün Brent markalı neftin qiyməti ilə bağlı proqnozunu 90 dollardan 95 dollara qaldırıb. 2024-cü ilin dekabrına qədər qiymətlər 100 dollara qədər yüksələcək.

SEB “Financial Services”in baş əmtəə analitiki Bjarne Schieldrop bildirib ki, bu cür qiymətlər yeni normaya çevriləcək.Bu, yanacaqdoldurma məntəqələrində və mağazalarda qiymətlərin artması ilə milyonlarla istehlakçının xərcləmələrinə istər-istəməz təsir göstərəcək.

Qərbə isə üçqat zərbə vuruldu. Yüksək neft qiymətləri inflyasiyaya təsir edəcək. OPEC+ qərarı Səudiyyə Ərəbistanının Qərbdən üz döndərdiyini və Çinlə üz-üzə gəldiyini göstərir. Neftin qiymətinin artması neft gəlirləri artmaq üzrə olan Rusiyaya qarşı sanksiyaları da yumşaldacaq.

İqtisadi Siyasət Tədqiqatları Mərkəzinin analitik mərkəzi üçün Rusiya əleyhinə sanksiyalara dair hesabatın müəllifi Benjamin Hilqenstokun fikrincə, xam neftin qiymətində dollar artımı Rusiyanın ixrac gəlirlərini ildə təxminən 2,7 milyard dollar artırır.

Yəni, qiymətin 10 dollar artırılması bu il Rusiya neftinin ixrac gəlirlərini də təxminən 27-145 milyard dollar artıracaq. Bu, İqtisadi Siyasət Araşdırmaları Mərkəzinin OPEK qərarından əvvəl proqnozlaşdırdığı göstəricidən təxminən 22,5% çoxdur.

Qərbin Rusiya neftinə qarşı sanksiyaları çox gecikib. Avropa İttifaqı xam neftə yalnız 2022-ci ilin dekabrında, neft məhsullarına isə 2023-cü ilin fevralında embarqo qoyub. Hilgenstock bildirib ki, ötən ilin böyük hissəsində Rusiya yüksək neft qiymətləri sayəsində yaxşı qazanc əldə edib və cari əməliyyatlar hesabının profisiti bütün zamanların ən yüksək həddinə çatıb. Gəlirlər Qərbin təzyiqi altında yenicə azalmağa başlamışdı, lakin sonra OPEC karteli müdaxilə edərək onları yenidən stimullaşdırdı.

“Sanki Səudiyyə Ərəbistanı "Hey Rusiya, sən bizim dostumuzsan" demək istəyir. Krallıq Rusiya və Çin ittifaqının tərəfindədir"- deyə Şildrop fikrini izah edib.

"OPEC-in hasilatı azaltmaq qərarından sonra bizim daha qıt bazarımız olacaq. Rusiya Qərbin tətbiq etdiyi sanksiyalara müqavimət göstərərək, neftə daha yüksək qiymət təyin edə, daha çox gəlir əldə edə və Ukraynada hərbi əməliyyatı daha asan maliyyələşdirə biləcək”-deyə ekspert əlavə edib.

Səudiyyə Ərəbistanı üçün bu, tamamilə təbii addımdır, çünki gələcəkdə onun neftinə olan tələbatın əhəmiyyətli bir hissəsi Asiya ölkələrindən gələcək.
Rusiyadan neftin qiyməti müəyyən edilmiş limitdən aşağı olarsa, digər ölkələr də ala bilər. Bu, onların İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatının (OECD) və Avropa İttifaqının zəngin ölkələri klubunun üzvü olan ölkələrin sığorta və nəqliyyat şirkətlərinin xidmətlərindən istifadə edə bilmələri üçün zəruri şərtdir.

Bununla belə, Çin kimi bazar iştirakçıları üçün heç bir məhdudiyyət yoxdur, çünki onlar bu xidmətlərdən istifadə etmək məcburiyyətində deyillər.

Rusiyanın Ukraynada xüsusi hərbi əməliyyatı başlayandan bəri Rusiya neftinin Çin, Hindistan və Türkiyəyə ixracı kəskin artıb. OECD-nin məlumatına görə, 2022-ci ilin dekabrında ümumi ixrac 2021-ci ilin dekabrına nisbətən daha yüksək olub.

Yəni Rusiya pul qazandığı halda, Qərb inflyasiyanın təzyiqi altında zəifləyəcək.
 

"Bu, qlobal iqtisadiyyata vergi ödəmək kimidir. Nümunə vergi dərəcəsini artırdığımız zaman olduğu kimidir və bu, bizi zəiflədəcək"- deyə Shielddrop bildirib.
Keçən il neft qiymətləri çox yüksək olduğundan, OPEK-in hasilatının azaldılması qiymətlərin daha uzun müddət yüksək qalacağı anlamına gəlsə də, əsas inflyasiyanın yüksəlməsi ehtimalı azdır.
 

"Bu, OPEC-in qiymətlərə nəzarət etmək istəyini və qabiliyyətini vurğulayır. Bu o deməkdir ki, əgər biz yükün bir hissəsini aşağı əmtəə qiymətləri ilə azalda biləcəyimiz iqtisadi tənəzzül yaşasaq, biz bunu edə bilməyəcəyik" -deyə Ole Hansen (Saxo Bankın Əmtəə Strategiyasının rəhbəri) bildirir.
 

Neftdən birbaşa asılı olan bazarlarda qiymətlər qalxacaq. “Oxford Economics”in baş iqtisadçısı Tamara Basic Vasilijev:
 

"Sənaye həssaslığı baxımından ilk növbədə nəqliyyat sektoru zərər çəkəcək" - bildirib.
 

Hesablamalara görə, neftin maya dəyərinin iki dollar artması yanacaqdoldurma məntəqələrində yanacağın qiymətinin 1% artmasına səbəb olur.

Hansen, ərzaq qiymətlərinə daha çox təzyiq göstərərək, kənd təsərrüfatı maşınlarının istismar xərclərinin də artacağını bildirib.

“Biz cümə günündən soya və qarğıdalı qiymətlərinin artdığını müşahidə etdik”-deyə o əlavə edib.

Səudiyyə Ərəbistanının bu addımı təsir uğrunda mübarizənin açıq-aşkar bir hərəkətidir, çünki krallıq Amerikanın bu il strateji ehtiyatlarını artırmaqla qlobal tələbi stimullaşdırmayacağına dair mesajından dərhal sonra hasilatın azaldığını elan edib.

ABŞ və Səudiyyə Ərəbistanı arasında tarixən möhkəm əlaqələr var. Səudiyyə Ərəbistanı ABŞ silahlarının ən böyük xarici alıcısıdır. Bununla belə, “Capital Economics”in Yaxın Şərq və Şimali Afrika iqtisadçısı Ceyms Swanstonun dediyi kimi, onların münasibətləri Prezident Donald Trampın dövründə pik həddə çatıb. Tramp İrana qarşı sərt mövqe nümayiş etdirib. Bununla belə, Səudiyyə Ərəbistanına qarşı mövqe tutan prezident Co Baydenin dövründə ölkələr arasında münasibətlər nəzərəçarpacaq dərəcədə soyuyub.

Swanston fikrini belə izah edir: “Mühüm amillərdən biri vəliəhd şahzadə Məhəmməd bin Salmanın prezident Baydendən inciməsi idi, çünki o, həmişə Kral Salmanla deyil, özü ilə danışıqlar aparmaq istəyirdi”.

Həcmləri azaltmaq qərarı ilə OPEK, qiymətləri aşağı salan uzun müddət fırıldaqçılıqdan sonra ABŞ-da şist neft hasilatının artıq pik həddinə yaxınlaşmasından istifadə edir.

“2022-ci ilin dekabr ayının əvvəlindən ABŞ-da şist neft hasilatının artımının yavaşlaması OPEC+ üçün böyük bir nemətdir”- deyə Shieldrop bildirib.
"İndi onlar az-çox istədiklərini və neft bazarına nəzarət edə bilərlər, çünki şist sənayesi artıq kəskin sürətlə inkişaf etmir. Bu, neft bazarında böyük dəyişiklik idi. Növbəti beş il dünya neft bazarı çox fərqli olacaq”- ekspert izah edib.

Kartel rəsmiləri deyirlər ki, yeni hasilatın azaldılması qlobal tələbatın azalmasına reaksiyadır, lakin qlobal iqtisadiyyatda yavaşlama ilə bağlı proqnozlar şişirtmə ola bilər.

Hindistan kimi əsas idxalçı ölkələrdə artım hələ də güclüdür və Çinin kilidlərdən çıxması qlobal aviasiyanın normala qayıtması deməkdir.
 

"Biz qlobal neft tələbi ilə bağlı çox nikbinik. Düşünürəm ki, qlobal tələb artmağa davam edəcək. OPEC vəziyyətə yaxşı və stabil nəzarət edir. Kartel uyğun gördüyü qiymət və hasilat səviyyəsini qoruyacaq"- deyə Şildrop bildirib.
 

Çin, Rusiya və Səudiyyə Ərəbistanı yaxınlaşdıqca Amerika daha da uzaqlaşır. Keçən il Səudiyyə Ərəbistanının neftin hər zaman dollarla qiymətləndirilən yuanla ticarətinə başlaya biləcəyi ilə bağlı şayiələr yayılmışdı.
 

Belə bir dəyişiklik “nüvə variantı” olardı. Qısa müddətdə bu, real görünmür. Amma indi Amerikanın Yaxın Şərqdəki keçmiş sadiq müttəfiqi ondan uzaqlaşaraq, digər kartellərin orbitinə keçir, bu da artıq mümkün görünmür.

Xanım

Sfera.az