2-ci tip diabet orqanizmin insulini effektiv şəkildə istehsal və ya istifadə edə bilməməsi səbəbindən qanda şəkərin yüksək səviyyəsi ilə nəticələnən xroniki bir xəstəlikdir. Şəkərli diabet bütün dünyada milyonlarla insana təsir edir və onun hallarının artmaqda davam edəcəyi gözlənilir.

Sfera.az bildirir ki, tədqiqatçılar illərdir xəstəliyin genetik səbəblərini müəyyən etməyə çalışırdılar və indi yeni bir araşdırma sayəsində 2-ci tip diabetlə əlaqəli görünən bir gen tapılıb.
 

İsveçin Lund Universitetinin alimləri tərəfindən aparılan araşdırmada əvvəllər diabetlə əlaqəsi olmayan PAX5 adlı gen təcrid edilib. 2-ci tip şəkərli diabet xəstələrinin mədəaltı vəzinin beta hüceyrələrində genin həddindən artıq ifraz olunduğu, bunun da insulin ifrazının pozulmasına gətirib çıxardığı iddia olunur.


Tədqiqatçılar həm diabet xəstələri, həm də sağlam insanlarda hüceyrələri öyrənmək üçün RNT ardıcıllığından istifadə ediblər. Alimlər 395 diferensial şəkildə ifadə olunan genlərdən (DEG) yalnız 94-ünün əvvəllər məlum olduğunu aşkar ediblər. Əvvəllər PAX5-in diabetlə əlaqəli olduğu bilinmirdi.
 

Tədqiqatçıların yeni PAX5 geninin kəşfi diabetin genetik səbəblərini daha yaxşı başa düşmək axtarışında əhəmiyyətli irəliləyişdir. Bu genin həddindən artıq ekspressiyası beta hüceyrələri tərəfindən insulin ifrazının pozulması ilə sıx bağlıdır və bu, tip 2 diabetin inkişafına səbəb ola bilər.
 

Tədqiqatın nəticələri diabetin müalicəsində gen redaktə texnologiyasının əhəmiyyətini vurğulayır. Tədqiqatçılar CRISPR/Cas9 gen redaktə texnologiyasından PAX5 aktivliyini tənzimləmək və 2-ci tip diabetli insanlarda səviyyələri bərpa etmək üçün istifadə etməyi hədəfləyirlər. Müvəffəqiyyətli olarsa, bu, xəstəliyin müalicəsində yeni metodun yaradılmasına səbəb ola bilər.
 

Tədqiqat həmçinin müəyyən bir xəstəliklə əlaqəli genləri müəyyən edə bilən genom miqyaslı assosiasiya tədqiqatlarının əhəmiyyətini vurğulayır. Tədqiqatçılar tip 2 diabetlə əlaqəli yüzlərlə genetik siqnal müəyyən edib, lakin kiçik nümunə ölçüləri səbəbindən tədqiqatların əksəriyyəti etibarlı olmayıb. Bununla belə, Lund Universitetinin tədqiqatı diabetlə əlaqəli yeni genləri müəyyən etmək üçün RNT ardıcıllığını (RNT-dəki molekulların ardıcıllığını təyin etmək) istifadə edən genişmiqyaslı və güclü bir araşdırmadır.


Qeyd edək ki, Beynəlxalq Diabet Federasiyası (IDF) diabetlə yaşayan insanların sayının artmaqda davam edəcəyini proqnozlaşdırır. Diabetlə əlaqəli yeni genin kəşfi, yeni müalicə üsullarına və nəticədə xəstəliyin müalicəsinə səbəb ola biləcək əhəmiyyətli bir inkişafdır.


Yekun olaraq, PAX5-in 2-ci tip diabetlə əlaqəli yeni bir gen kimi kəşfi xəstəliyin genetik səbəblərini anlamaqda irəliyə doğru əhəmiyyətli bir addımdır. Tədqiqatın nəticələri diabetin müalicəsi üçün gen-redaktor texnologiyasının potensialını önə çəkir, diabetlə əlaqəli yeni genləri müəyyən etmək üçün güclü tədqiqatların vacibliyini vurğulayır.


Aston Universitetindən olan bir qrup xəstələrin ayaqlarında qan axını yoxlamaq üçün daha dəqiq üsul işlənib hazırlanıb və bu, tromboza daha erkən diaqnoz qoymağa kömək edir.

Xanım

Sfera.az