Məktəblərə silahlı hücumlar Amerikada ən böyük problem olaraq qalır. Məktəblərdən tutmuş ölkədə keçirilən idman yarışlarına qədər; demək olar ki, bazardan küçəyə qədər hər yerdə təsadüfi açılan atəşlərdən hər il onlarla, hətta yüzlərlə insan həyatını itirir. Bəs, məktəb qırğını kimi tanınan bu problem nədən qaynaqlanır?

Təsadüfi silahlı hücumlar niyə ABŞ-da ən böyük problemdir?

Sfera.az ABŞ-da məktəb qətliamlarının səbəbləri və qısa tarixi haqqında yazı təqdim edir.
 

Təkcə ötən ilin may ayında Nyu-Yorkun Buffalo şəhərində bazarda 18 yaşlı yeniyetmənin açdığı atəş nəticəsində 10 nəfər ölüb, 3 nəfər yaralanıb.
Amerikada demək olar ki, hər gün silahlı hücum olur. Ancaq ölənlərin sayı çox olmadıqca, bu mətbuatda öz əksini tapmır.

Ötən yay “Nyu York Tayms” Meydanında təsadüfi yanğın nəticəsində biri 4 yaşlı qız olmaqla 3 nəfər yaralanmışdı.
Məktəb, bazar, stadion, ticarət mərkəzi... Amerikada demək olar ki, bütün ictimai yerlər bu baxımdan risklidir.

2020-ci ildə polis zorakılığı nəticəsində dünyasını dəyişən və simvola çevrilən Corc Floydun 4 yaşlı qardaşı oğlu Yeni il gecəsi yenidən təsadüfi atışmanın qurbanı olub və xoşbəxtlikdən xəsarətlərlə sağ qala bilib. Ancaq medianın təsiri ilə məktəbə hücumlar tez-tez gündəmə gəlir. Azyaşlı uşaqların iştirak etdiyi hücumlar daha çox diqqət çəkir.

Ötən ilin may ayında Texasda 21 nəfərin öldüyü Robb İbtidai məktəbinə hücum tarixin ən çox ölümlə nəticələnən məktəb hücumlarından biri olub.
 

18 yaşlı Salvador Ramosun həyata keçirdiyi hücum bütün dünyada geniş əks-səda doğurdu. Bir daha mövzu məktəb hücumlarının tarixinə və səbəblərinə gəldi. Əslində məktəb hücumlarını digər silahlı hücumlardan ayırmaq çox düzgün deyil, amma son illərdə daha çox gözə çarpan məktəb hücumlarını bir az araşdırsaq, görərik ki, Amerikada məktəb hücumları 1800-cü illərin ortalarından başlayır.

Demək olar ki, hər il ən azı bir hücum olur. Lakin bu hücumlarda ölənlərin sayı çox azdır. Adətən hər insidentdə 1 nəfər ölür. Ən çox yaralananlar olur.
 

Bir çox insanlar 1979-cu ildə Brendan Spenser adlı 16 yaşlı bir qızın Klivlend İbtidai sinifinə hücumunu ilk dəfə etiraf etsə də, o vaxta qədər yüzlərlə oxşar hücumlar baş vermişdi.

Ailə problemləri olan 16 yaşındakı gözəl bir qızın bu hücumu və “Bazar ertəsi günlərindən nifrət edirəm” ifadələri medianın diqqətini çəkdi.
19-cu əsrdə ildə bir dəfə olan və 20-ci əsrdə artan məktəb hücumları 21-ci əsrdə inanılmaz artan qrafika ilə davam edir.

1964-cü ildə 14 hücum olduğu halda, 2018-ci ildə bu rəqəm 110-a yüksəlib. Üstəlik, ölən və yaralananların nisbəti keçmişlə müqayisədə çox yüksəkdir.
Bu günə qədər ən çox itki verən məktəb hücumu Virginia Tech-dəki qırğın olub.

2007-ci ildə introvert və problemli kimi təsvir edilən tələbə Seunh-Hui Çonun silahından açılan atəşlərdəb 33 nəfər öldürülüb. Bu qırğından sonra 2012-ci ildə Sandy Hook ibtidai məktəbə hücumu baş verir. Bu qırğında 28 nəfər Adam Lanzanın qurbanı oldu. Amerika tarixində üçüncü ən ölümcül məktəb hücumu hələ ki, ötən ilki Robb Elementary School hücumu olaraq qeydə alınıb.

Ən böyük qırğınlardan ikisini həyata keçirənlərin bir ortaq cəhəti var:

Adam Lanza hücumdan əvvəl anasını evdə öldürmüşdü. Ötən ilki hadisədə təcavüzkar Salvador Ramos qırğından əvvəl nənəsini güllələyərək yaralayıb. Bundan başqa, bütün təcavüzkarların oxşar profilləri var.

Bu hücumları törədənlər arasında, əsasən, gənclər, hər irqdən olan insanlar; lakin son vaxtlar xüsusilə ağdərili və Latın Amerikalıları görürük. İnternetdə öz icmalarını qurmuş ağdərililər, intelslər və alternativ sağ tərəfdarlar arasında da peyda ola bilərlər. Bəzən bu hücumları internet üzərindən canlı yayımlayanlar da olub.
 

Bu hücumların səbəblərini araşdıran tədqiqatçılar başqa nəticələrə gəliblər.
 

Baxmayaraq ki, bu insanların yalnız 4%-də ruhi xəstəlik var; əksəriyyətində sosial şəxsiyyət pozğunluğu, narahatlıq və depressiya kimi psixi pozğunluqlar var. Şagirdlərin introvert, sakit, heç bir dostu olmadığı, əks cinslə çox ünsiyyət qura bilməyəcəyi də məlumdur. Onlar da intihara meyilli ola bilirlər və bir çox hücumlardan sonra deyəsən, qatil də öz həyatına son qoyub.

Xüsusilə bu hücumlar üçün məktəblər seçmək, məktəb illərində bu insanlara qarşı pis davranmaqdan irəli gəlib.
 

Ötən ilki hücumdan sonra Salvador Ramosun məktəb yoldaşlarından biri onun məktəbdə geyiminə və ailəsinin yoxsulluğuna görə tez-tez ələ salındığını deyib. Məktəblərdə zorakılıq Amerikada çox yaygındır və filmlərdə gördüyümüz kimi şişirdilir. Bu vəziyyət bəzi insanların psixologiyasına pis təsir edə bilər. Məktəbdə problemləri olan professor və müəllimlərin öldürülməsi də eyni səbəbdən adi haldır. Hücumçular xüsusilə uşaqların özlərini müdafiə etmək üçün çox kiçik olduğu məktəbləri seçirlər.

Bütün səbəbləri bir kənara qoysaq, Amerikadakı hücumların ən böyük səbəbi silahlardır.

Amerika dünyada silahlara ən asan çıxışı olan ölkədir. İkinci yerdə olan Yəmənin də təsadüfi silahlı hücumlarda ikinci olması bu vəziyyətin mədəni olmadığını izah edir. Böyük Britaniya və Avstraliya kütləvi atışmalardan sonra silah qanunlarına ciddi məhdudiyyətlər qoydular. Görünür, silah qanunları dəyişməyincə bu hücumlar bitməyəcək.

Aynil
Sfera.az