İllərlə Avropada yaşayan Fateh Mehmetin oğlunun maraqlı həyat hekayəsi
Osmanlı tarixində gündəmə gələn bir neçə sultan və böyük vəzir istisna olmaqla, adlar zaman keçdikcə unudulmağa meyllidir. İstanbul fatehi II Mehmedin oğlu Cem Sultan da bu təbəqədəndir. Lakin taxt-tac uğrunda mübarizəsini itirərək Avropaya gedən bu şahzadənin heyrətamiz macəralı hekayəsi var.
Sfera.az şöhrəti ilə bütün dünyanı fəth etmiş Fatih Sultan Mehmetin Avropada yaşamağa məcbur olan oğlunun həyat hekayəsini təqdim edir.
Fateh Sultan Mehmedin üçüncü oğlu Şahzadə Cem 23 dekabr 1459-cu ildə Ədirnədə anadan olub.
Gənc ikən 1469-cu ildə Lalasının adət-ənənə nəzarəti altında Kastamonuya göndərilir. Uşaqlıq illərini burada keçirən Cemə sonralar çox vacib bir vəzifə tapşırılacaqdı.
1473-cü ildə atası və qardaşı Ağqoyunlu Uzun Həsənə qarşı yürüşə çıxanda şahzadə Cem paytaxt İstanbulda vəzir olaraq qalır.
Uzun Həsənin yürüşü heç də asan olmayıb. Digər tərəfdən Fateh Mehmedin səbri də hər an bir az daha çox daşırdı.
Rumeli bəylərbəyi Has Muradın pusquya salınaraq öldürülməsi də çox təhlükəli vəziyyətə səbəb oldu. Paytaxta müharibədə məğlub olma haqqında xəbər gəlib. Bunun üzərinə, yaşadığı mühitin təsiri ilə Şahzadə Cem öz sultanlığını elan etməyə meyl edir. Fatih Mehmed geri qayıdanda bu vəziyyətə çox qəzəblənir və oğlunun Lalalarını edam etdirir. Şahzadə Cemi də Konyaya göndərir.
Atasının ölümünə qədər burada olan Şehzade Cem, ölüm xəbərini aldıqdan sonra bu dəfə böyük qardaşı Bayezidlə mübarizəyə girib.
Sultanın ölümü gizlədilirdi və hələ sağ olan iki oğluna xəbər göndərildi. Ancaq Şehzade Cemin yanına gedən elçi Bayezidin sultan olmasını istəyən dövlət məmurları tərəfindən yarı yolda əngəllənir. Belə ki, atasının ölümündən əvvəldən xəbər tutan və yola düşən Bəyazid 9 gündə Amasiyadan İstanbula gəlib və 22 may 1481-ci ildə sultan elan edilib.
Ancaq qardaşı Cem təslim olmayıb, Bursanı tutub. Bursada onun adından xütbə oxunub, pul kəsilib və burada sultanlığı elan edilib.
Qardaşı ilə məktublaşan Cem Anadolu torpaqlarını istəyir və II Bəyəzidə Rumelidə sultan olmağı təklif edir. Hökumətin şərik tanımayacağına israrla bu təklifi rədd edən Bəyazid birinci müharibədə qardaşını məğlub edir.
Cem Sultan əvvəlcə Konyaya çəkilib, sonra isə Məmlüklərə sığınmaq üçün Misirə gedir. Buradan Məkkəyə gedib həcc ziyarətini yerinə yetirən Cem 1482-ci ildə bu dəfə də qardaşı ilə döyüşə getsə də, yenə məğlub olur və bu dəfə Rodos cəngavərlərinə sığınır.
Cem Sultan Avropadan alacağı dəstəklə Rumelidən basqın edərək sultanlığı ələ keçirməyi düşünürdü. Lakin Avropa bu Osmanlı şahzadəsini girov kimi görürdü.
Cemi dəstəkləməmək müqabilində II Bayeziddən müxtəlif güzəştlər alınıb. Bir müddət Fransada olan Cem Sultanı daha sonra Romaya aparacaqdılar. Ona qul deyil, şahzadə kimi yanaşırdılar. Ondan Osmanlı İmperatorluğuna qarşı səlib yürüşünün nümayəndəsi kimi istifadə edilməsi istənilsə də, bunu heç vaxt qəbul etmir.
25 fevral 1495-ci ildə Neapol yolunda qəflətən ölür.
İtaliyada dəfn olunsa da, 1499-cu ildə geri gətirilərək Bursadakı məzarına qoyulmuşdur.
Cem Sultan həm öz dövründə, həm də sonralar Avropada təbəə olmuş bir Osmanlı şahzadəsi idi. Onun portretləri çəkilmiş, bir çox teatr və ədəbi əsərlərə mövzu olmuşdur. Avropada ona “Zizim” adı verilmişdi. Farsca və türkcə divanı olan Şehzade Cemin ədəbi bacarıqları da son dərəcə güclü idi. O, Azərbaycan ədəbiyyatına yaxından bələd idi və şeirlərində daha çox tənhalıq mövzusuna toxunurdu.
Aysel
Sfera.az
