Qədim Kibir və ya Böyük Kibira şəhəri Türkiyənin cənub-qərbindəki Burdur vilayətinin Gülhisar qəsəbəsində yerləşir. Eramızdan əvvəl 15-14-cü əsrlərdə Anadoluda çiçəklənən qədim Likiya vilayətinin şimal-qərb sərhədlərindən kənarda yerləşən Kibyratis kimi tanınan müstəqil dövlətin paytaxtı olmuşdur. Daha sonra eramızdan əvvəl 546-cı ilə qədər mənbələrdə adı - Lucca kimi keçir.

Sfera.az bildirir ki, Roma coğrafiyaçısı və tarixçisi Strabon Kibiranın əvvəlcə Kiçik Asiyanın yerli əhalisi olan Lidiyalılar tərəfindən məskunlaşdığını qeyd edib. Roma generalı Lucius Licinius Murena eramızdan əvvəl 83-cü ildə yerli hökmdarı məğlub etdikdən sonra şəhər nəhəng Roma əyalətinin bir hissəsi olub. YUNESKO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilmiş qədim Kibira "Qladiatorlar şəhəri" kimi tanınır.

Mehmet Akif Ersoy Universitetinin tədqiqatçısı Şükrü Özüdoğlu bu yaxınlarda Anadolu Agentliyinə bildirib ki, onun arxeoloqlarından ibarət komandası son 4 ay ərzində şəhər xarabalıqlarından 150 orijinal parça toplayıb. İndi isə tədqiqatçılar müvəffəqiyyətlə bütövlükdə bir memarlıq şah əsərini toplayır.

Fəvvarənin özünün diametri 15,24 m, hündürlüyü 7,92 m-dir. O, 600 ildən çox istifadə olunub, təbii fəlakət nəticəsində isə infrastruktur tamamilə dağılıb.

Arxeoloqlar qrupu həm də orijinal bulaq suyu sistemini bərpa edib ki, indi içməli su 2000 il əvvəl olduğu kimi fəvvarədən axsın.

Tədqiqatçı Özüdoğru bulaqdan çıxan suyub sanki aslan və panteranın ağzından axdığını bildirib. Bu iki heyvan nəinki Roma mifologiyasında mühüm yer tutur, həm də qladiatorların arenalarda döyüşdükləri heyvanlar sırasındadır. Yeri gəlmişkən, yüzlərlə qladiator döyüşünün keçirildiyi “10400 tamaşaçı üçün arena”nın açılışından sonra Kibira “Qladiatorlar şəhəri” adlandırılmağa başlayıb.

Roma və Bizans memarlıq üslublarını birləşdirən şəhər Roma İmperiyasının mövcud olduğu 1000 il ərzində qanlı qladiator yarışları ilə məşhurlaşıb. Ancaq eramızdan əvvəl 23-cü ildə bir zəlzələ şəhəri az qala yerlə yeksan edib. Yalnız təbii fəlakətdən sonra nəhəng fəvvarəni bərpa etməyi bacaran şəhər sakinlərinin sayəsində o, tamamilə xarabalığa çevrilməyib.

Fəvvarənin və onun iki hovuzunun bərpası üçün 68 orijinal memarlıq elementi və orijinal tipli daşdan hazırlanmış 24 imitasiya bloku tələb olunurdu. Bundan əlavə, orijinal fəvvarənin bir böyük yuvarlaq hovuzu var idi, ikinci hovuz isə bir neçə onilliklər sonra əlavə edilib.

Arxeoloqlar iddia edirlər ki, təxminən 2000 il əvvəl fəvvarə işlədiyi vaxt bu iki dairəvi hovuz şəhərin dörd müxtəlif hissəsini içməli su ilə təmin edib.

Orijinal fraqmentlər sayəsində fəvvarənin vaxtilə zərif heyvan heykəlləri, nəhəng sütunları və relyef frizləri ilə əhatə olunduğunu aşkar etmək mümkün olmuşdur.

Tədqiqatçılar son qazıntılar zamanı tapılan orijinallardan götürülmüş iki heykəltəraşlıq formasından istifadə ediblər. Bu heykəllər hal-hazırda indi Burdur Muzeyindədir.

Roma dövründə aslan və pantera heykəllərinin ağzından iki hovuza axan su isə mifoloji qəhrəman idi. Roma mifologiyasında Herakl panteranın dərisi üzərində uzanırdı, şərab tanrısı Dionis isə aslan dərisini geyinirdi. Lakin bu heyvanların hər ikisi ilə arenada izləyicilərə tamaşa göstərmək üçün qladiatorlar mübarizə aparıblar.

Aylin