Avropa Rusiya ilə “qaz müharibəsi”nə hazırlaşır – Bakının qazancı nə olacaq?
14:58 / 31.01.2022
733
"Avropa İttifaqı Rusiya ilə problemlər fonunda Azərbaycandan
qaz tədarükünü artırmaq istəyini təsdiqləyib. Aİ-nin xarici işlər və təhlükəsizlik
siyasəti üzrə ali komissarı Josep Borrell deyir ki, diplomatiyanın uğursuz
olacağı, Rusiyanın tədarükünü kəsmək və ya dayandırmaq qərarına gələcəyi təqdirdə
ABŞ, Qətər və Azərbaycandan qaz tədarükünü artırmaq məsələsini nəzərdən
keçirirlər”.
Sfera.az bildirir ki, bunu siyasi şərhçi Asif Nərimanlı
deyib.
Onun sözlərinə görə, Moskva Avropaya qarşı qaz
rıçağından istifadə etsə də, tədarükü dayandırması ehtimalı azdır:
"Rusiya qaz rıçağından Avropanı itirmək üçün yox, "ələ
keçirmək” üçün istifadə edir. Hesab edirəm, Brüssel bunu anlayır. Buna görə də
ehtiyacı olan qazı ABŞ və Qətərdən almaq istəyir. O ki qaldı Azərbaycandan
almaq istədiyi qaza, rəsmi Bakının Avropanın ehtiyacı olan qazı tam
qarşılayacağı sual altındadır. Bunun fonunda almanların mövqeyi Aİ-nin mövqeyi
ilə üst-üstə düşmür. Hərçənd tədarükün şaxələndirilməsi məsələsini gündəmə gətirməklə
Rusiyaya alternativlərinin olduğunu nümayiş etdirmək gedişi edir.
Avropa Komissiyasının enerji məsələləri üzrə komissarı
Kadri Simsonun bu həftə Vaşinqton və Bakıda qaz tədarükünün artırılması ilə
bağlı müzakirələr aparacağı gözlənilir. Mümkündür ki, bu gedişlə ruslardan istədiklərini
ala biləcəklər, çünki Moskva iqtisadi və siyasi olaraq istifadə etdiyi qaz
rıçağına risklərin yaranmasından yana deyil”.
Ekspertin sözlərinə görə, burada bizim üçün vacib olan
məqam rəsmi Bakının qazana biləcəkləridir:
"Birincisi, Azərbaycan qazı Avropa bazarında həcm
baxımdan rus qazına tam alernativ olmasa da, mövcud situasiya Bakıya qaz
ixracını artırmağa imkan verir. İkincisi, Avropada Bakının siyasi əhəmiyyəti
artır; bu, Moskva üçün də keçərlidir. Baş verənlər "qaz müharibəsi”nin yenidən aktuallaşması
və növbəti qışa qədər daha da kəskinləşməsi riskini gündəmə gətirir: Avropanın
bu qış rus qazının təsirini azaltması imkanı zəifdir və diplomatik gedişlərlə
cari dövrdə ruslardan istədiyini almaq istəyir. Neft ixracından fərqli olaraq,
qaz ixracı ilə bağlı müqavilələrin adətən növbəti il üçün nəzərdə tutulması da əsas
kəskinləşmənin qarşıdakı dövrdə olacağı gözləntisini yaradır.
Bu gedişlər, xüsusilə Transxəzər layihəsi "qaz müharibəsi”ni
kəskinləşdirəcək. Bakı və Ankara Türkmənistanla Transxəzər məsələsini müzakirə
edir, lakin, rus faktoru Avropa bazarındakı qarşıdurmanı Xəzər bölgəsinə də
daşıya bilər. Mümkündür ki, Vaşinqton Bakı və Ankara üzərindən Xəzərə və Mərkəzi
Asiyaya çıxmaq istiqamətində fəaliyyətini aktivləşdirəcək və bu bölgədə yeni
risklər yarada bilər. Lakin "Nabucco” ilə başlanan "qaz müharibəsi”ndən
bütün tərəflərin mövqelərini nəzərə alaraq, Cənub Qaz Dəhlizi ilə qazanclı
çıxan Azərbaycanın Rusiya ilə qarşıdurmaya gedəcəyi ehtimalı azdır. Bakı Ankara
ilə birlikdə yaranmış şərtlərdən Qərb və Rusiya qarşısında maraqlarının təmin
edilməsi üçün istifadə edə bilər. Moskva da bu bölgədə Azərbaycan və Türkiyə ilə
işləməkdə maraqlıdır".
Ekspert hesab edir ki, əsas çətinlik Mərkəzi Asiyada yaşana bilər: Rusiyanın
bölgənin enerji resurslarının Avropa bazarına çıxması perspektivinin az
olmasına baxmayaraq, bu coğrafiyada nəzarəti gücləndirmək istiqamətində işləyəcəyi,
qazax ssenarisinin bu və ya digər formada bölgənin digər ölkələrində də tətbiq
edəcəyi istisna deyil".
