\"Anastas, bu banan kartof dadı verir, götür birini yoxla...\" - Stalinin qəzəbi Beriyanı yuxusuz qoydu, nazir işdən çıxarıldı
14:38 / 20.11.2021
2895
Bütün
dövrlərdə dövlət başçılarının qida rasionu xüsusi nəzarət altında saxlanılıb.
Bu məsələdə birinci şərt təhlükəsizlik, ikinci şərt isə birincilərin qida zövqü
olub. Elə liderlər olub ki, onlar öz qida rasionlarına laqeyd yanaşıblar, yəni
süfrəyə nə gəldisə, onunla qane olublar. Elələri də olub ki, menyularına şəxsən
özləri nəzarət edib.
İosif
Stalin mətbəx işlərinə heç vaxt qarışmayıb. Onun menyusu xidməti personal tərəfindən
müəyyənləşdirilib. Stalin çox nadir hallarda istədiyi ərzaq məhsulunnun süfrəyə
gətirilməsini xahiş edib. Bu "istək”lərdən biri də banan olub ki, sovet lideri
bu meyvəni hədsiz dərəcədə xoşlayıb.
Qeyd edək
ki, banan SSRİ-yə ilk dəfə 1938-ci ildə gətirilib. Buna qədər bu ekzotik meyvə
yalnız Çar Rusiyası dövründə, 1910-1915-ci illərdə Moskvanın ən bahalı
dükanlarında satılıb. Sovet hökuməti qurulduqdan sonra isə SSRİ vətəndaşları bananın
nə olduğunu bilməyiblər. Yalnız 1939-cu ilin yanvar ayının 15-də SSRİ-nin
aldığı 20 ton banan ilk olaraq satış üçün Moskva, Leninqrad və Kiyevin
qastranomlarına paylanılıb. Kiyev qəzetlərində bununla bağlı maraqlı anonslar
gedib: "Banan Kiyevə gəlir”, "Yaxın günlərdə Kiyev qastronomlarında ekzotik
qoxu olacaq” və s.
SSRİ-yə
gətirilən ilk bananlardan Stalinə də təqdim olunub. Meyvə onun hədsiz dərəcədə xoşuna
gəlib. İkinci dünya müharibəsi başlanandan sonra bananın SSRİ-yə idxalı
dayanıb. Amma "vneştorq” daimi olaraq Stalinin banan tədarükünü görüb.
1945-ci
ildə Stalin SSRİ-yə bananın idxal olunması ilə bağlı Anastas Mikoyana tapşırıq
verib ki, Moskva və müttəfiq respublikaların paytaxtlarında banan satışını təşkil
etmək lazımdır. Mikoyan banan həvəskarı olmadığından bu məsələyə ciddi yanaşmaq
istəməyib və Stalinə bildirib ki, bananın alınması üçün kifayət qədər valyuta sərf
etmək lazımdır. Stalin çıxış yolunu erməni nazirə başa
salıb:
- Biz
onlara hərbi texnika, onlar bizə banan.
Bununla da məsələ
həll olunub. Banan əsasən Çindən və Vyetnamdan idxal olunub.
Banan SSRİ-yə
iki növdə göndərilib, tam yetişməmiş və qurudulmuş. Tam yetişməmiş, yaşlı rəngli
məhsul ona görə göndərilib ki, daşınma müddəti nəzərə alınıb. Artıq SSRİ vətəndaşları
da yaxşı biliblər ki, yaşıl rəngli bananı kağıza büküb qaranlıq yerdə bir neçə
gün saxladıqdan sonra o, tam yetişir.
Belə ki, 1951-ci
ildə, həmin dövrdə SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin müavini olan Anastas Mikoyan
Suxumidə istirahət edərkən, Stalin də həmin şəhərdə dövlət bağında istirahətdə
olub.
Mikoyan öz həyat yoldaşı ilə onu ziyarət etməyə gedib. Həmin axşam Georgi
Malenkov da Suxumiyə gəlib. Stalin ziyafət təşkil edib. Qonaqlıq xeyli uzanıb.
Gecə saat 4-də süfrəyə Stalinin sevdiyi meyvəni, bir vaza banan gətiriblər. Stalin
bananı yeyəndə üzünü Mikoyana tutub:
- Anastas,
bu banan kartof dadı verir. Götür birini yoxla, keyfiyyətinə qiymət ver.
O, Malenkova da
banan yeməyi təklif edib. Mikoyan bananı yedikdən sonra fikrini bildirib:
- Bəli,
yoldaş Stalin, tam yetişməyib, ona görə bu cür dad verir. Yetişməyini
gözlmək lazım idi.
Mikoyan elə
düşünüb ki, irad Stalinin ötəri bir fikridir. Amma yox, Stalin məsələni ciddiləşdirib:
Söhbətə Malenkov müdaxilə edib:
- Əlbəttə
ki, var, yoldaş Stalin, Xarici Ticarət Nazirliyi birbaşa buna nəzarət edir,
cavabdehlik daşıyır.
Mikoyan
vəziyyətin ciddiliyini hiss edib məsələni yumşaltmağa çalışıb:
- Yoldaş
Stalin, mən xarici ticarət naziri olmuş bir şəxs kimi deyə bilərəm ki, daxil
olan bütün mallara nəzarət var. Amma qutularda gələn bananların hamısını
bir-bir yoxlamaq mümkün deyil.
- Bəs
onda bunu necə anlayaq, sən nazir olanda banan keyfiyyətli olurdu, indi nazir
Mixail Menşikovdur, banan keyfiyyətsizdir. Deməli, onun işi keyfiyyətsizdir. Bu
məsələni ciddi araşdırmaq lazımdır. Mən bunu sizin ikinizə həvalə edirəm və bir
də Beriyaya.
Stalin elə həmin
otaqdakı telefonla Beriyaya zəng vurub:
- Lavrenti,
sənin bu vaxt yatmağının nəticəsidir ki, Xarici Ticarət Nazirliyinin fəaliyyətindəki
qüsurlar mənim masamın üstünə gəlib çıxır.
Stalin telefonda
qısa şəkildə məsələni Beriyaya agah edib. Beriya isə bu vaxtsız zəngə həmişə
olduğu kimi konkret cavab verib:
- Məsələ
ilə bağlı ən ciddi tədbirlər görüləcək.
Moskvaya
qayıtdıqdan sonra Malenkov, Beriya və Mikoyan görüşüblər. Müzakirələrdən sonra
üçlük belə qərara gəlib ki, "banan işi” adı altında cinayət işi qaldırmaq mənasız
məsələdir. Amma buna baxmayaraq, Stalini sakitləşdirmək üçün onlar xarici ticarət
naziri Mixail Menşikovu vəzifəsindən azad olunması ilə bağlı qərar çıxarıblar.
Beləliklə
də, kilosu 2 rubl olan banana görə, 2 il nazir postunda əyləşən Menşikov öz vəzifəsi
ilə vidalaşıb.
İlham Cəmiloğlu
Sfera.az
