Azərbaycanda avtomobillərin sayı niyə azdır? - ARAŞDIRMA

Sfera.az xatırladır ki, Azərbaycan dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdə ölkəmizdə 385 min ədəd avtomobil olub. Avtomobil sayı 2000-ci ildə 438 minə, 2005-ci ildə 612 minə, 2010-cu ildə 982 minə, 2015-ci ildə 1,322 milyona, 2020-ci ilin sonunda 1,47 milyona çatıb. Müqayisə göstərir ki, 2000-ci ildən sonra avtomobil sayı 3,35 dəfə artıb. 

Avtomobillərin sayı artmaqla yanaşı, hər 1000 nəfərə düşən sayda da artım qeydə alınıb. 1992-ci ildə hər 1000 nəfərə 52 avtomobil düşdüyü halda, 2000-ci ildə 55, 2010-cu ildə 110, 2020-ci ildə 145 avtomobil düşüb. Yəni, hər 1000 nəfərə düşən avtomobil sayı  2,63 dəfə artıb.

 

Avtomobillərin sayının artmasına baxmayaraq, Azərbaycan dünyada həm ümumi avtomobil sayına, həm də 1000 nəfərə düşən avtomobillərin sayına görə geridə olan ölkələrdən sayılır.

 

Dünyada ən çox avtomobil Çindədir. Bu ölkədə avtomobillərin sayı 380 milyonu ötüb. Ancaq Çində hər 1000 nəfərə 262 ədəd avtomobil düşür. 2009-cu ildə bu göstərici 205 idi. 

Çini 290 milyon ədədlə ABŞ izləyir. Lakin burada 1000 nəfərə düşən avtomobil sayı olduqca yüksəkdir. Belə ki, ABŞ-da hər 1000 nəfərdən 840-nın avtomobili var. 

Keçmiş sovet respublikaları arasında ən çox avtomobil Rusiyadadır. Rusiyada 58 milyon ədəd avtomobil var və onun hər 1000 nəfərə düşən sayı 390-dır. 

Avtomobil sayı Ukraynada təxminən 10 milyon (1000 nəfərə 240 ədəd), Qazaxıstanda 3,9 milyon (1000 nəfərə 215 ədəd), Belarusiyada 3,8 milyon (1000 nəfərə 424 ədəd), Özbəkistanda 2,6 milyon (1000 nəfərə 78 ədəd), Qırğızıstanda 1,5 milyon (hər 1000 nəfər 212 ədəd), Gürcüstanda 1,3 milyon (1000 nəfərə 342 ədəd), Moldaviyada 1,05 milyon (1000 nəfərə 260 ədəd), Ermənistanda 540 mindir (100 nəfərə 180 ədəd). 

Adambaşına düşən gəlir səviyyəsi yüksək olan ölkələrdə avtomobillərin sayının daha çox olduğu müşahidə edilir. Avropada hər 1000 nəfərə düşən avtomobil sayı 630 ədəddir. Bu göstərici Lüksemburqda 780 ədəddir. 

Min nəfərə düşən avtomobil sayına görə ən yüksək göstərici isə San-Marinoda (1400 ədəd), Monakodadır (1000 ədəd). 

Müqayisələr göstərir ki, Azərbaycanda avtomobil sayı azdır. Ölkəmizdə avtomobil sayının az olmasını 2 səbəblə əlaqələndirmək olar. Birinci səbəb avtomobil yollarının ötürücülük qabiliyyətinin artan avtomobil sayına uyğun olmamasıdır. Bu səbəbdən, xüsusən, Bakının yollarında ciddi avtomobil sıxlığına rast gəlinir. Sıxlığın qarşısını almaq üçün 2014-cü ildən ölkəmizə avtomobil idxalı çətinləşdirilib.

İkinci səbəb idxalda avtomobilə çəkilən xərcin böyük paya sahib olmasıdır. İdxalın təxminən 10 faizi avtomobil və onların ehtiyat hissələrinin alışına çəkilən xərcdən ibarətdir. 2014-cü ildə avtomobil idxalında çətinlik olmasaydı, idxalın 15 faizi məhz avtomobil idxalının payına düşəcəkdi. Buna görə də 2014-cü ildən davamlı olaraq idxal vergi və rüsumlarında artım həyata keçirilir.