Müasir cəmiyyətlərin inkişaf səviyyəsini müəyyən edən başlıca göstəricilərdən biri maarifləndirmə və təhsilə verilən əhəmiyyət, eləcə də bu sahələrdə tətbiq olunan proqramların keyfiyyətidir.

Sfera.az xəbər verir ki, elmi-kütləvi, mədəni-maarif və təhsil proqramları yalnız bilik ötürmək məqsədi daşımır, həm də insanları düşünməyə, araşdırmağa, fərqli perspektivlərdən baxmağa təşviq edən mühüm vasitələrdir. Xüsusilə informasiya bolluğunun hökm sürdüyü çağımızda bu proqramların sistemli və strateji şəkildə hazırlanması zərurətə çevrilmişdir.

Elmi-kütləvi proqramlar cəmiyyətin geniş təbəqələrinə elmi bilikləri çatdırmaq məqsədi daşıyır. Bu proqramlar vasitəsilə elmi anlayışlar daha əlçatan, maraqlı və gündəlik həyatla əlaqələndirilən şəkildə təqdim edilir. Televiziya verilişləri, sənədli filmlər, podkastlar, elmi bloqlar və sosial şəbəkə layihələri bu sahənin əsas platformalarına çevrilmişdir. Belə proqramların hazırlanmasında əsas məqsəd təkcə maarifləndirmə deyil, eyni zamanda elmi savadlılıq səviyyəsini yüksəltmək, gənclərdə elmi maraq yaratmaq və cəmiyyətin daha məlumatlı qərarlar verməsinə şərait yaratmaqdır.

Mədəni-maarif proqramları millətin mədəni irsinin təbliği, milli dəyərlərin qorunması və gənc nəsilə ötürülməsi baxımından vacib rol oynayır. Bu tip proqramlar adət-ənənələrin, folklorun, klassik və çağdaş ədəbiyyatın, musiqinin, incəsənətin kütlələrə çatdırılmasını hədəfləyir. Ədəbi-bədii verilişlər, teatr tamaşaları, sənət festivalları və sənədli layihələr bu baxımdan əhəmiyyətlidir. Düzgün tərtib olunmuş mədəni-maarif proqramları cəmiyyətin mənəvi inkişafına, milli özünüdərkin möhkəmlənməsinə və mədəni müxtəlifliyin qəbuluna töhfə verir.

Təhsil proqramları istər formal, istərsə də qeyri-formal təhsil mühitlərində tətbiq olunur və ömürboyu öyrənmə prinsipinə əsaslanır. Proqramların hazırlanması zamanı onların məzmunu, metodologiyası, qiymətləndirmə mexanizmləri və texnoloji uyğunluğu xüsusi nəzərə alınmalıdır. XXI əsr bacarıqlarının (tənqidi düşüncə, əməkdaşlıq, yaradıcılıq, rəqəmsal savadlılıq və s.) öyrədilməsi proqramlarda əsas yer tutmalıdır. Eyni zamanda, inklüzivlik, bərabərlik və mədəni həssaslıq kimi prinsiplər proqramların tərkib hissəsi olmalıdır.

Bu sahələr üzrə proqramlar hazırlanarkən interaktivlik, vizual və texnoloji alətlərdən istifadə, yaş və sosial qruplara uyğunluq, elmi əsaslandırma və etik yanaşma kimi meyarlar nəzərə alınmalıdır. Eyni zamanda, süni intellekt, virtual reallıq və digər texnoloji yeniliklərin tətbiqi proqramların effektivliyini artırmaq potensialına malikdir. Buna baxmayaraq, bu sahədə qarşıya çıxan əsas çağırışlar – maliyyə məhdudiyyətləri, auditoriyanın müxtəlifliyi və bəzi hallarda senzura və ya siyasi təsirlər – proqramların dayanıqlılığına və keyfiyyətinə təsir edə bilər.

Elmi-kütləvi, mədəni-maarif və təhsil proqramlarının hazırlanması cəmiyyətin bütün təbəqələrinə ünvanlanan strateji və maarifləndirici fəaliyyət sahəsidir. Bu proqramlar vasitəsilə həm bilik səviyyəsi artırılır, həm də milli-mədəni kimlik gücləndirilir. Yaxşı düşünülmüş və elmi-metodik əsaslara söykənən proqramlar gələcəyin daha məlumatlı, yaradıcı və vətəndaş məsuliyyəti daşıyan cəmiyyətinin formalaşmasına zəmin yaradır.

Fidan Hacızadə
Sfera.az

Mövzu: Elmi-kütləvi, mədəni-maarif, təhsil proqramlarının hazırlanması

Qeyd: Bu yazı Medianın İnkişafı Agentliyinin dəstəyi ilə hazırlanıb

Mədəni-maarif proqramlarının cəmiyyətə təsiri danılmazdır