Muzeyləri gəzəndə görürsən ki, o möhtəşəm heykəllərin əksəriyyətinin başları yoxdur. Əksəriyyətimiz bunun müharibələr və ya təbii fəlakətlərlə əlaqəli olduğunu düşünür. Ancaq həqiqət budur ki, həmişə belə olmur. Çünki bəzi başsız heykəllər tamamilə məqsədli şəkildə hazırlanıb. Xüsusən də Roma dövründə heykəllər əvvəldən dəyişilə bilən şəkildə dizayn edilmişdir.

Sfera.az bu haqda maraqlı yazı təqdim edir.

Romalılarda heykəllərin başlarını dəyişdirmək üçün xüsusi bir sistem var idi.

Heykəllərin başsız olmasının ilk səbəbi əslində romalıların praktik zəkasına əsaslanır. Romalılar bir qəhrəmanın və ya liderin heykəlini sifariş verərkən, insanın zamanla lütfdən düşə biləcəyini nəzərə alırdılar. Ona görə də heykəlin gövdəsi standart qaydada, başı isə çıxarıla bilən şəkildə hazırlanıb.

Belə ki, o dövrün məşhur siması dəyişəndə heykəl sadəcə baş dəyişdirilərək yenilənib. Bu üsul qədim dünyada kifayət qədər geniş yayılmışdı və yeni bir liderin və ya tanrının başı eyni bədənə bağlana bilərdi.

Zamanla dağıntılar da bu heykəlləri başsız qoydu.

Təbii ki, bütün başsız heykəllər qəsdən hazırlanmayıb. Əsrlər boyu bu sənət əsərləri müharibələr, işğallar, təbii fəlakətlər və baxımsızlıq nəticəsində məhv edilib. Xüsusilə baş heykəlin ən kövrək hissəsi idi, zamanla yıxılmaq və ya zədələnmək daha asan idi.

Bu gün muzeylərdə gördüyümüz başsız heykəllərin bəziləri həqiqətən də bu tarixi aşınmanın nəticəsidir. Bundan başqa, Romada nüfuzunu itirmiş insanların heykəlləri qəsdən dağıdılıb, başları sındırılıb. Bu, “yaddaşdan silinmənin” bir növü idi və yeni imperator gələndə köhnənin heykəli çox vaxt başsız qalırdı.

Qədim Yunanıstanda baş bəzən hətta vacib hesab edilmirdi.

Qədim Yunan heykəltəraşlığında vurğu adətən sifətə deyil, bədənin ideallaşdırılmış formasına verilirdi. Heykəltəraşlar nisbət, xətt, əzələ quruluşu və duruş kimi detallara diqqət yetirdilər. Baş çox vaxt ikinci dərəcəli detal idi: bəzən heykəl heç bir əlavə edilmədən tamamlana bilirdi.

Çünki yunan inancına görə bədən müvəqqəti, ruh isə daimi idi. Bu səbəbdən ruhu təmsil edən mənalar çərçivəsində bəzi dini heykəllərin başları bilərəkdən götürülə bilərdi. Bədii nöqteyi-nəzərdən başın olmaması heykəlin dəyərini azaltmadı; əksinə, kompozisiyanın bütövlüyünü pozmamaq şərti ilə normal sayılırdı.

Xanım

Qədim heykəllərin başsız olmasının maraqlı səbəbləri - FOTO