Sultan İbrahimin baş vəziri Hezarpərə Əhməd Paşanın öldürülməsinə səbəb olan hadisələr və başına gələnlər haqqında çox az adamın məlumatı var.
 

Sfera.az bu məzmunda maraqlı yazı təqdim edir.
 

Sultan İbrahim kimi o da israfçılığına görə öldürülmüş, cəsədini tikə-tikə doğrayaraq xalqa dərman kimi satmışdılar.
 

Osmanlı İmperiyası 1600-cü illərdə siyasi, iqtisadi və sosial cəhətdən tənəzzülə uğramağa başladı. Dövlətin xarici siyasətdə hərbi məğlubiyyətləri, sarayda baş verən hadisələr, yeniçərilərin üsyanları və xalqın üsyanı bu tənəzzülü daha da sürətləndirdi.


Osmanlı İmperatorluğunun başında 1648-ci ilə qədər 8 il hökmranlıq edən 18-ci Osmanlı sultanı İbrahim dayanır.
 

Qeyd edək ki, Sultan İbrahim şahzadəliyi dövründə qapalı saray həyatında böyümüş (həbs həyatı) və qardaşları IV Murad tərəfindən öldürüldüyü üçün öldürülməkdən qorxmuşdu.


Sultan İbrahimin dövründə dövlət daxili və xarici iğtişaşlara sürükləndi. Fəth olunan torpaqlardakı idarələr IV Murad-ın ölümünü dağıdıcı təbliğat aparmaq üçün fürsət kimi istifadə edirdilər və Malta cəngavərləri davamlı olaraq türk tacirlərinin gəmilərinə hücum edirdilər.
 

Sultan İbrahim ruhi və fiziki cəhətdən xəstə idi. Artıq tarixdə onun ləqəbi “dəli” idi. İbrahim tez-tez baş ağrılarından və fiziki zəiflikdən yayınırdı. Anası Kösəm Sultan hər zaman hərəm qızlarını onun qayğısına qalmağa təşviq edirdi.
 

İbrahim, hərəmdəki arvadı Şekerpare Hatun və sultanın fiziki xəstəliklərini müalicə edən şarlatan Cinci Hoca kimi müxtəlif yararsız insanların təsiri altına düşdü. Dostları hakimiyyətdə olarkən, İbrahimin şişirdilmiş meylləri nəzarətsiz qaldı.
 

O, səkkiz cariyəyə həsəki imtiyazlı vəzifə qoydu və onların hər birinə sərvət və torpaq verdi. Cariyə Telli Haseki ilə qanuni evləndikdən sonra İbrahim paşanın sarayının samur kürkləri ilə örtülməsini və ona verilməsini əmr edir.
 

Lakin İbrahim dövrünün ən diqqət çəkən hadisəsi sultanın nəzarətsiz xərcləmələri və vəzir Tezkerici Əhməd Paşanın hadisələridir. Əhməd Paşa gözəl yazdığı üçün katib kimi irəliləyən dövlət xadimidir. Vaxtında Sultan İbrahimin diqqətini çəkdiyi üçün 1646-cı ildə ona xəzinədarlıq vəzifəsi verildi. O, bir ildən sonra baş vəzir oldu.

Lakin İbrahim dövrünün ən diqqət çəkən hadisəsi sultanın nəzarətsiz xərcləmələri və vəzir Tezkerici Əhməd Paşanın hadisələridir. Əhməd Paşa gözəl yazdığı üçün katib kimi irəliləyən dövlət xadimidir. Vaxtında Sultan İbrahimin diqqətini çəkdiyi üçün 1646-cı ildə ona xəzinədarlıq vəzifəsi verildi. O, bir ildən sonra baş vəzir oldu.
Sultan İbrahim samur kürkü və kəhrəba ilə maraqlanırdı. Digər zinət əşyalarının alınmasında da çox maraqlı idi. Bu maraq daş-qaşlarla tikilmiş yeni bir kral gəmisinin olması tələbi ilə daha da artdı. Həmin dövrdə saray xərcləri qarşılamaq üçün tacirlərdən, alimlərdən, yeniçərilərdən və dövlət məmurlarından əlavə vergilər tələb edildi.

Sultan İbrahimin İstanbuldakı xərclərini qarşılamaq üçün böyük vəzir zənginlərin sərvətlərini müsadirə etməyə başladı. Sadrazamın adamları əlavə vergi gəlirləri toplamaq üçün İstanbulun varlı dükançılarına təzyiq edirdilər. Lakin müsadirə olunan mallardan böyük vəzir də öz payını aldı.
 

Anası Kösəm Sultan bunun qiyamla nəticələnəcəyini desə də, oğlu İbrahim Sultan tərəfindən sürgünə göndərilir. Tezkerici Əhməd Paşa da sultan kimi həddindən artıq xərcləyirdi. Onun öz oğlunun toy əyləncəsi üçün etdiyi xərclər dövlətin və ictimaiyyətin gözündə sərt reaksiya doğurub.
 

Nəhayət, 1648-ci ilin avqustunda yeniçərinin başçılığı ilə ocaqların üləma gözətçisi Fatehdə toplaşaraq sultanın qoyduğu ənbər və samur vergisinə qarşı üsyan etdi. Üsyan xəbərindən qorxan vəzir Tezkerici Əhməd paşa gizləndi.
 

Üsyan axşamı baş vəzir öz malikanəsində əsgərlər tərəfindən əsir götürüldü və bura talan edildi. Tezkerici Əhməd Paşanı Fatih məscidində cəllad Qara Əli boğub.


Onun cəsədi ata bağlanaraq At meydanına gətirilib. Cəsədini yeniçərilər çinarın altına ataraq tikə-tikə doğrayıblar. O, sağ ikən tarixçilər “Tezkerici Əhməd Paşa” adından istifadə etdiyi halda, bu tarixdən sonra ona farsca “min parça” mənasını verən “Hezarpare” ləqəbi verilmişdir.
 

Şayiələrə görə, öldürüldükdən sonra çox kök adam olan böyük vəzirin piylərini tikə-tikə doğrayaraq, oynaq ağrısına xeyirdir deyərək nadanlara satıblar. Məhz bu hadisədən sonra ona “min parça” mənasını verən “Hezarpare” ləqəbi verilib.
 

Böyük Vəzirin öldürülməsindən sonra Sultan İbrahim taxtdan salındı ​​və onun yerinə otuz doqquz il Osmanlı taxtında hökmranlıq edəcək oğlu IV Mehmed gəldi. Mehmed taxta çıxdıqdan sonra yeni baş vəzir Sofu Mehmed Paşa İbrahimin edam edilməsi üçün şeyxülislamdan fətva tələb etdi.
 

Şeyxülislam "İki sultan varsa, birini öldür" fətvası verib. Sultan İbrahimin qətlinə fətva verildi. Qapalı saxlanıldığı otağa iki cəllad göndərildi. Avqustun 18-də İbrahim boğularaq öldürülüb.
 

Beləliklə həm sultan, həm də onun son böyük vəziri Hezarpərə Əhməd Paşa ağır vergilər qoyduğuna və dövlət idarəsi tərəfindən hədsiz xərclər çəkdiyinə görə həyatını itirdi.

Aysel