Neftin ucuzlaşması mənzilləri də ucuzlaşdırır – Bazarda durğunluq yaranıb

ABŞ-də yeni tarif siyasətinin tətbiq edilməsi əmtəə bazarlarında gərginliyi artırıb. Hazırda hamını qorxudan əsas məsələ yeni tarif siyasətinin ticarət müharibəsi ilə nəticələnməsi ehtimalıdır.  ABŞ-yə böyük miqdarda məhsul satan ölkələr Donald Tramp hakimiyyətinin atdığı addımlara cavab verməyə hazırlaşır. İri investisiya qurumlarının analitiklərinin şərhlərinə görə, cavab tədbirləri həyata keçirilərsə, idxal edilən mallar bahalaşacaq və bununla da xarici ticarət dövriyyəsi kiçiləcək. Ticarət dövriyyəsinin kiçilməsi isə öz növbəsində əmtəələrin satış miqdarının azaltması ilə nəticələnəcəyindən bazarlarda qiymətlərin aşağı düşməsi gözlənilir.

Sfera.az bildirir ki, artıq ucuzlaşma dinamikası əsas əmtəə olan neft qiymətlərində müşahidə olunur.

“Brent” neftinin qiyməti uzun müddət idi ki, 70-80 dollar arasında dəyişirdi. Amma ABŞ-nin yeni tarifləri elan etməsindən sonra “qara qızıl” sürətlə ucuzlaşır. Aprelin 2-də 75 dollara satılan “Brent” neftinin dəyəri hazırda 63 dollardır. Cəmi 5 gün ərzində “Brent” neftinin dəyəri 12 dollara yaxın, yəni 16 faiz düşüb.

Qısa müddətdə belə böyük sürətlə ucuzlaşma əmtəə birjalarında olan narahatçılığın bariz göstəricisi hesab oluna bilər. Proqnozlara görə, qlobal ticarətdə gərginlik azalmasa neft qiymətləri enməkdə davam edəcək.

Neftin ucuzlaşmasına OPEK+ ölkələrinin neft hasilatını üçaylıq plan həcmində artırmaq qərarı da təsir edib.

Neftin ucuzlaşması əlbəttə ki, neft ixrac edən və iqtisadiyyatda neft gəlirlərinin payı yüksək olan ölkələr üçün arzuedilən deyil. Çünki neft ucuzlaşdıqda və aşağı qiymətlər uzun müddət qaldıqda həmin ölkələrdə digər sahələrdə də geriləmə baş verir, durğunluq əlamətləri yaranır.

Bu baxımdan Azərbaycan iqtisadiyyatında da durğunluğun yaranması, investisiya qoyuluşunun azalması ehtimalı var.  

Bəs neftin ucuzlaşması Azərbaycanda hansı sahələrdə durğunluq yarada bilər?

Əvvəlki illərin təcrübəsi göstərir ki, aşağı neft qiymətləri ilk növbədə tikinti sektoruna mənfi təsir edir. Neft qiymətləri aşağı düşdükdə tikintiyə qoyulan investisiyalar azalır, əhalinin tələbində zəifləmə baş verir və daşınmaz əmlak qiymətlərində, o cümlədən mənzil qiymətlərində ciddi geriləmələr qeydə alınır.

Biz bunu neft qiymətlərinin aşağı düşdüyü 2008-2009-cu, 2014-2016-cı və 2020-2021-ci illərdə müşahidə etmişik. Həmin illərdə həm dövlət büdcəsindən, həm müəssisə və təşkilatlardan, həm də əhalinin öz vəsaitlərindən daşınmaz əmlaka yənəldilən investisiyalar xeyli azalmışdı. Buna görə də qeyd edilən illərdə daşınmaz əmlak sektorunda və onun əsas hissəsi olan mənzil bazarında ciddi ucuzlaşma baş verdi.

Son günlərdə də neft qiymətləri düşür. Əgər aşağı neft qiymətləri qalarsa, mənzil bazarında oxşar mənzərə yenidən təkrarlanacaq.

Neftin qiyməti ilə daşınmaz əmlak bazarındakı qiymətlər arasında əlaqəni yaradan əsas amillərdən biri də psixoloji faktorlardır. Azərbaycanda əhali bu vəziyyətdə məcburiyyət olmadıqca mənzil almağa meyl etmir.

Mənzil sahibi olmaq istəyənlər, eləcə də mənzil bazarına investisiya qoymaq istəyənlər daha rasional davranaraq gözləmə mövqeyinə keçir və ucuzlaşmadan sonra daha əlverişli qiymətlərlə əmlak almağı hədəfləyir.

Belə vəziyyətdə banklar da mənzil alışına kredit qoyuluşunu azaldır. Banklar ipoteka kreditlərinin həcmini azaldaraq riskli vəziyyətdə daha ehtiyatlı davranmağa çalışırlar. Onların ehtiyatlı davranması mənzil bazarında durğunluğu bir qədər də dərinləşdirir.

Beləliklə, neft qiymətlərinin aşağıya yön aldığı indiki vəziyyətdə son illərdə xeyli bahalaşan mənzillərin ucuzlaşma ehtimalı güclənib. Buna görə də mənzil almaq istəyənlər tədricən bazardan çıxırlar. Onsuz da yüksək qiymətlərə görə bazarda alıcı qüvvəsi zəifləyib və satıcılar qiymətlərdə müəyyən endirimlərə getməyə məcbur olurlar. Böyük ehtimalla, neftin ucuzlaşması ilə bazarda tələb bir qədər də zəifləyəcək və bu, daha böyük qiymət enişlərinə təkan verəcək. Ona görə mənzil almaq istəyənlərin bir qədər gözləməsi daha doğru olardı..

Vasif