Əhalinin kredit borcu sürətlə artır – “Bu, risklidir və bəzi problemlər yarada bilər”

Azərbaycanda əhalinin kredit borcunda sürətli artım müşahidə edilir. 2025-ci ilin yanvarın 1-nə olan məlumata görə, ev təsərrüfatlarının kredit borcunun məbləği 17 milyard manatı ötüb. Bu artımdan sonra əhalinin kredit borcunun ümumi kredit qoyuluşundakı payı 58 faizi keçib. Halbuki 2021-ci ildə bu göstərici 50 faiz idi. 

Bəs əhalinin kredit borcunun sürətlə artmasının əsas səbəbi nədir və bu tendensiya hansısa risk yarada bilərmi? 

Mövzu ilə bağlı Sfera.az-a açıqlama verən iqtisadçı ekspert İsmayıl Məmmədov kredit borcunun artmasının səbəblərinin müxtəlif olduğunu bildirib: '

'Son dövrlərdə inflyasiya səviyyəsinin yüksəlməsi, gündəlik tələbat məhsullarının qiymətinin artması insanları əlavə maliyyə resurslarına ehtiyac duymağa məcbur edir. Bu ehtiyacı ödəmək üçün banklar kredit məbləğlərini artırır. Başqa bir səbəb isə odur ki, banklar və maliyyə qurumları kreditlərin verilmə prosesini sadələşdiriblər. Mobil tətbiqlər, onlayn kredit sistemləri və hətta geyim, məişət əşyaları üçün kredit təklifləri ilə borclanma daha əlçatan olub. Banklar müştəriləri cəlb etmək üçün müxtəlif kampaniyalar təşkil edir. Faizsiz dövrlər, uzunmüddətli ödəniş planları və xüsusi endirimlər istehlakçıları borclanmağa daha da həvəsləndirir''. 

Ekspert qeyd edib ki, kredit borcunun bu qədər artması müxtəlif risklər yaradır: ''Əhalinin sürətli borclanması uzunmüddətli dövrdə ödənişlərin gecikməsinə və ödəmə problemlərinə səbəb ola bilər. Bu problemlərə iqtisadi təsirlər və inflyasiya təzyiqi, bank sektoru üçün risklər, psixoloji və sosial təsirlər də daxildir. Borclanma ilə idarə olunan istehlak bazarda qısa müddətli aktivliyə səbəb olur, lakin bu, inflyasiya təzyiqlərini artırır və iqtisadi sabitliyi poza bilər. Borc alanlar krediti vaxtında ödəyə bilməsələr, bu, banklar üçün də maliyyə itkisinə gətirib çıxarır. Buna görə də banklar borc verərkən daha ciddi risk qiymətləndirməsi aparmalıdırlar. Borclanmış insanlar maliyyə sıxıntıları ilə yanaşı, psixoloji gərginlik və stres yaşayırlar. Bu da sosial rifaha mənfi təsir göstərə bilər''. 

İ.Məmmədov bildirib ki, borclanmanın sürətlə artması iqtisadi cəhətdən risklidir və uzunmüddətli perspektivdə həm vətəndaşlar, həm də maliyyə sektoru üçün çətinliklər yaratmaq ehtimalı var: “Bunun qarşısını almaq üçün banklar kredit siyasətində daha ehtiyatlı davranmalı, vətəndaşlar isə borc götürməzdən əvvəl real imkanlarını dəyərləndirməlidirlər. Əks halda, yaxın illərdə borc yükü artacaq və bunun nəticələri daha ağır olacaq”. 

Bəsti Rəfizadə