“Qalxan” rəqabəti böyüyür - Hava hücumundan müdafiə xərcləri artır

Dünyada artan qeyri-sabitlik və münaqişələr bir çox ölkəni hərbi sahəyə böyük məbləğdə investisiyalar yatırmağa vadar edir. Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutunun (SIPRI) 2024-cü il hesabatına görə, qlobal hərbi xərclər 2,72 trilyon dollara çataraq keçən illə müqayisədə 9,4% artım göstərib. Bu, Soyuq müharibədən bəri müşahidə olunan ən yüksək illik artımdır.

Sfera.az xəbər verir ki, ən çox sərmayə yatırılan sahələrdən biri isə hava hücumundan müdafiə sistemləridir.

Dünyanın əsas gücləri ABŞ, Çin, Rusiya bu sahədə liderliyi paylaşır. Digər ölkələr ya öz sistemlərini inkişaf etdirir, ya da xarici texnologiyalardan istifadə edir.

ABŞ Prezidenti Donald Tramp, “Qızıl Qalxan” adlı yeni nəsil hava və raketdən müdafiə sistemini rəsmən elan edib. Bu sistemin məqsədi yalnız yerüstü deyil, həm də dəniz və kosmosdan gələcək ballistik, hipersonik və qanadlı raketləri zərərsizləşdirməkdir.

“Qızıl Qalxan” proqramının dəyəri təxminən 175 milyard dollar olaraq qiymətləndirilir. Tramp sistemin 3 il ərzində istifadəyə verilməsinin planlaşdırıldığını bildirib. ABŞ hazırda “THAAD” və “Patriot PAC-3” sistemlərindən istifadə edir.

İsrailin isə  “Dəmir Qalxan” ("Iron Dome") sistemi “Rafael Advanced Defense Systems” və İsrail Aerokosmik Sənayesi tərəfindən hazırlanıb. 2011-ci ildən fəaliyyət göstərən sistem, 4-70 km məsafədən buraxılan qısa mənzilli raket və mərmiləri havada məhv etmək qabiliyyətinə malikdir.

Sistem radar, idarəetmə mərkəzi və hər birində 20 raket yerləşən 3 buraxıcıdan ibarətdir. Bu sistem İsrailin çoxqatlı hava müdafiə strategiyasının bir hissəsidir və “Arrow”, “Barak 8”, “David’s Sling” kimi digər sistemlərlə birlikdə işləyir.

Rusiyanın hava hücumundan müdafiə sistemi isə əsasən “S-400” kompleksinə söykənir. Sistem həm insanlı, həm də pilotsuz uçan aparatları, qanadlı və ballistik raketləri məhv etmək gücünə malikdir. 400 km məsafəyə qədər hədəfləri vura bilir, 30 km hündürlüyə qədər çatır. Eyni anda 80 hədəfi izləyərək ikili raketlərlə zərbə endirə bilir.

Rusiya həmçinin “Tor”, “Pantsir”, “Buk” kimi digər sistemlərdən istifadə edir və yaxın gələcəkdə “S-500” ilə müdafiəsini daha da gücləndirməyi planlaşdırır.
Çinin inkişaf etdirdiyi “HQ-19” sistemi ABŞ-nin “THAAD” sisteminə cavab olaraq hazırlanıb. 3 000 km-ə qədər məsafədəki ballistik raketləri məhv etmə gücünə malikdir. Çin Müdafiə Nazirliyi bildirib ki, sistem 200 km-dən yüksəkdə və saniyədə 10 000 metrə qədər sürətlə hədəfləri vurmaq qabiliyyətini testlərlə sübut edib.

Azərbaycan da bu sahədə öz müdafiə gücünü artırmaqdadır. Hazırda “ASELSAN” tərəfindən hazırlanmış “KORKUT” və “HİSAR-O” sistemləri ordunun ixtiyarındadır. Bununla yanaşı, “SİPER” adlı uzun mənzilli hava və raketdən müdafiə sisteminin yaxın zamanda Azərbaycan Ordusunun arsenalına daxil ediləcəyi gözlənilir. Bundan öncə isə ölkəmiz "S-300", eləcə də İsrail istehsalı olan raketlərlə hava məkanının müdafiəsini gücləndirib. 

Hər bir ölkə, öz təhdidlərinə uyğun şəkildə “Qızıl”, “Dəmir” və digər “Qalxan”larla müdafiə sipərləri qurur. Rəqabət isə getdikcə daha da yüksək səviyyəyə, kosmosa doğru gedir.

Bəsti Rəfizadə
Sfera.az