“Hər yerdə pul saxlayırdı, dolablarda, qab-qacağın içində...” – Qızı və mühafizəçisi Stalini belə xatırlayır

 

Bəs kommunist rejiminin rəhbərləri necə? Əmək haqqı cədvəlindəki məbləğlər onların zəngin həyatına bəs edibmi?

Sfera.az sovet liderlərinin, SSRİ-nin yüksək ranqlı dövlət məmurlarının xərclərindən, xərclədikləri pullardan bəhs edən silsilə yazıları təqdim etməyə başlayır. İlk yazıda SSRİ-yə 30 il rəhbərlik etmiş İosif Stalinin xərclərindən bəhs edəcəyik.

Uzun illər Stalin sadə həyat tərzi sürən lider kimi təqdim olunub. Əslində isə sovet lideri kifayət qədər zəngin həyat tərzi sürüb. Belə ki, avropalı həmkarlarından heç də fərqlənməyən Stalin ən bahalı maşınlarda gəzib, Kremldə səkkiz otaqlı mənzilə sahib olub. Onun üçün Moskvada və SSRİ-nin ən səfalı yerlərində 21 bağ evi tikilib.

 

 

Ümumiyyətlə, Stalinin bütün xərcləri dövlət hesabına qarşılanıb. Ərzaq, geyim, yanacaq, mənzil və bağ evində təmir işləri, tibbi xidmət və digər xərcləri dövlət ödəyib. Əslində, bu qanuna uyğun olub. Mərkəzi Komitənin İşlər İdarəsində dövlət başçısının xərcləri üçün müəyyən olunmuş vəsait ayrılıb. Qanuna uyğun olmayan o olub ki, Stalinə qanuni ayrılmış puldan 10-15 dəfə artıq pul xərclənib. Əlavə xərclənən pullar isə kiminsə ayağına yazılıb.

"Stalinin üstündə heç vaxt pul olmazdı. Təcili pul lazım olduqda isə bizdən götürərdi. Belə hadisələr əsasən səfərlərdə olurdu. Yaxşı xatırlayıram, Soçidə olarkən Stalin parkın yanında maşını saxlatdırıb düşdü. Onu görcək ətrafdakılar başına yığışdı. Uşaqlar daha çox idi. Stalin Vlasikə (mühafizə rəisi) göstəriş verdi ki, uşaqları konfetə qonaq etsin. Yaxınlıqda şirniyyat köşkü var idi. Satıcısı da gürcü idi. Vlasik həmin köşkdən iki iri qutu konfet gətirib uşaqlara payladı. Bir azdan biz geri döndük. Axşamüstü Stalin Vlasikdən soruşdu:

- Xeyr, yoldaş Stalin, imkan tapa bilmədim.

Cibində pul gəzdirməsə də, Stalinin bağında həmişə böyük məbləğlər olub. Qızı Svetlana Alliluyeva öz xatirələrində bu haqda yazıb:

"Atamın yaşadığı bağda bütün dolablarda, yazı masasının siyirtmələrində, hətta qab-qacaq servantında da içində pul olan zərflər olurdu. Atamın o pulların məbləğindən xəbəri olmurdu və heç vaxt həmin pullardan götürüb cibinə qoymurdu. Ümumiyyətlə, atamın pula münasibəti fərqli idi. Mən Jdanovlar ailəsindən ayrıldıqdan sonra atam mənə qarşı çox qəzəbli idi. Bir dəfə əsəbi vaxtında mənə dedi ki, havayı və hər şeyin hazırına yaşayırsan. Amma sonra biləndə ki, yeməkxanadan gətizdiriyim yeməklərin pulunu ödəyirəm, bir az sakitləşdi. O, mənim Kremldəki mənzildə yaşamağımı istəmirdi. Nəhayət, bir gün bu məsələni də həll etdik. Mənə şəhərdə ev verdilər. Mən azadlıq, insanlarla ünsiyyət haqqı qazandım. Kremldə bu mümkün deyildi. Köçəndə mənə dedi ki, belə daha yaxşıdır, ində sən nə dövlət maşınından, nə dövlət evindən, nə də dövlət bağından istifadə edəcəksən. Biz az-az görüşürdük. Görüşəndə mənə pul verirdi. Amma atam, xüsusilə 1947-ci ildəki pul islahatından sonra qiymətləri çox da ayrıd etmirdi. Onun yaddaşında inqilabdan əvvəlki pullar daha çox qalmışdı. 100 rubl, bu onun üçün ən böyük pul idi. Bir dəfə 3-4 min rubl verdi mənə, elə düşünürdü ki, bu milyon deməkdir. Hər şeyi köhnə pulla hesablayırdı...”

 

Stalin haqqında yaradılan miflərdən biri də onun vəfatından sonra bağ evindən çıxan əşyalarla bağlı olub. Belə ki, sovet lideri vəfat edəndən sonra bağ evindəki əşyalar rəsmiləşdirilib: 6 kitel, 10 şalvar, 4 şinel, 4 furajka (hərbi baş geyimi), 900 rubl saxlanılan əmanət kitabçası.

 

İlham Cəmiloğlu