Sizə meymunun Pac-Man oynaya biləcəyini desək, inanarsınızmı? Bəs zarafat etdiyi bir tədqiqatçıdan aylar sonra üzr istəməsini eşitmisinizsə? Meymun Kanzi bunların hamısını edib. Təkcə oyunlar deyil; onun repertuarında söhbətlər, sözlər, hətta zarafatlar da var idi. Onu sadəcə bir bonobo kimi görmək həqiqətən mümkün deyildi.

Sfera.az bu maraqlı hekayənin təfərrüatlarını təqdim edir.

Kanzi 1980-ci ildə anadan olanda onun elm tarixinə düşəcəyini heç kim gözləmirdi.

Tədqiqatçılar əslində anası Matata simvollarla ünsiyyət qurmağı öyrətməyə çalışırdılar, lakin maraqsız qalan Matata yerinə Kanzi səhnəyə çıxdı. O, tədqiqatçıların istifadə etdikləri leksiqram simvollarını sadəcə izləməklə başa düşdü və onlardan özbaşına istifadə etməyə başladı.

O, ilk müşahidə günündə 120 dəfədən çox düzgün simvol seçimi edib. Zamanla o, 3000-ə yaxın sözü tanıdı və bu simvolları birləşdirərək yeni ifadələr yaratdı. O, bir dəfə etdiyi zarafatı "pis sürpriz" kimi təsvir edərək, təkcə əzbərləməyi deyil, həm də anlayışları şərh edə bildiyini göstərirdi.

Kanzinin istedadları təkcə simvollarla məhdudlaşmırdı.

8 yaşında özünə və bir insan övladına verilən 660-dan çox müxtəlif şifahi əmri düzgün dərk edərək elm aləmini heyrətə gətirdi. Yəni o, təkcə simvolları başa düşmürdü, həm də birbaşa ingiliscə danışırdı.

Üstəlik, o, Koko adlı qorillanın işarə dili videolarına baxaraq Amerika işarə dilinin bəzi əlamətlərini öyrənib. Bacısı Panbanişa ilə aralarında baş verən insidentdə qatıq üçün divar arxasından çıxardığı xüsusi səslə onun diqqətini çəkməyi bacarıb.

Kanzinin zəkası təkcə dillə məhdudlaşmırdı.

O, eramızdan əvvəlki insanlar kimi daş alətlər hazırlamağı öyrənib. Əslində, bu istedad onun “bonobo dahisi” adlandırılmasına səbəb olub. Daha maraqlısı odur ki, o, od yandırmağı və yemək bişirməyi öyrənib. O, həmçinin video oyunlarına olan marağı ilə tanınırdı:

“Pac-Man” oynayır və “Minecraft”da son patronu məğlub edirdi.

Tədqiqatçılar onun problem həll etmə, öyrənmə və bu səviyyədə diqqəti toplamaq bacarığına heyran qaldılar. Kanzi insanlarla meymunlar arasındakı koqnitiv fərqin düşündüyümüz qədər böyük olmadığının canlı nümunəsi idi.

Təbii ki, Kanzinin uğuru mübahisəsiz qəbul edilmədi. Bəzi elm adamları onun etdiklərinin həqiqi bir dil olmadığını, əksinə inkişaf etmiş bir ünsiyyət forması olduğunu iddia etdilər. Lakin onun leksiqramları birləşdirərək, sözləri səsləyərək, jestlərlə ifadə gücünü artıraraq yeni mənalar yaratmaq bacarığı bu fərqi bulandırdı. Son araşdırmalar göstərir ki, primatların daha geniş səs tutumu və beyin quruluşu nitqə bizim düşündüyümüzdən daha yaxın ola bilər.

Aysel

Zarafatlar edə bilən, insan dilini başa düşən meymun: Minecraft belə oynayıb